مدیریت سبد سهام

نمونه ای از یک سبد محافظه‌کارانه

کتاب مدیریت سبد اوراق بهادار تالیف دکتر حیدر فروغ نژاد

بخش اول: مدیریت سبد اوراق بهادار: نمای کلی
بخش دوم: ریسک و بازده سبد اوراق بهادار: بخش اول
بخش سوم: ریسک و بازده سبد اوراق بهادار: بخش دوم
بخش چهارم: مبانی طرح ریزی و تشکیل سبد اوراق بهادار
قصل پنجم: تخصیص دارایی‌ها
بخش ششم: استراتژی‌های مدیریت سبد اوراق بهادار
بخش هفتم: نظارت و موازنه مجدد
بخش هشتم: طبقات دارایی‌ها و گزینه‌های جایگزین سرمایه گذاری در سبد اوراق بهادار
بخش نهم: ارزیابی عملکرد سبد اوراق بهادار
فهرست منابع
نمونه سوالات آزمون‌های CFA
نمونه سوالات آزمون‌های مدیریت سبد اوراق بهادار

جهت مشاهده مشخصات کتاب روی بخش اطلاعات کتاب کلیک کنید.

شما می توانید این کتاب را هم اکنون از فروشگاه کتاب کتابیار سفارش دهید.

کتاب مدیریت سبد اوراق بهادار تالیف دکتر حیدر فروغ نژاد

مشخصات کتاب
موضوع	مدیریت سرمایه گذاری
ناشر	بورس
مولف	دکتر حیدر فروغ نژاد ؛ مهدی خوشنود
نوبت چاپ	3
سال چاپ	1401
تعداد صفحات	670
قطع	وزیری
نوع جلد	گالینگور
شابک	9786005959932

Title: کتاب مدیریت سبد اوراق بهادار تالیف دکتر حیدر فروغ نژاد Author: دکتر حیدر فروغ نژاد ؛ مهدی خوشنود Description: خرید کتاب مدیریت سبد اوراق بهادار تالیف دکتر حیدر فروغ نژاد ؛ مهدی خوشنود از انتشارات بورس با تخفیف Format: Paperback Pages: 670 مدیریت سرمایه گذاری Published By: انتشارات بورس Published: 1401 Language: Persian paper 2022-07-22 09:57:35 مدیریت-سبد-اوراق-بهادار,کتاب-سرمایه-گذاری,مدیریت-سرمایه-گذاری,اوراق-بهادار, ISBN: 9786005959932 کتاب مدیریت سبد اوراق بهادار تالیف دکتر حیدر فروغ نژاد Price: 250,000 تومان

بهترین مدیریت سبد سهام روش تشکیل سبد سهام کدام است؟ آموزش صفر تا صدی

ریشه کلمه‌ی پورتفولیو در کلمه‌ی لاتین portafoglio نهفته و معنی آن “پوشه‌ای برای حمل کاغذهای جدا از هم” یا همان پرونده است. این کلمه مرکب از دو کلمه‌‌ی دیگر است: porta به معنای “حمل کردن” و foglio به معنای “ورق، برگه”. معادل این کلمه در انگلیسی (portable folio)، به معنی برگه‌ها و مدارک قابل‌حمل در یک پرونده است.

معنای کلمه‌ی پورتفو یا پورتفولیو (portfolio)

تشکیل سبد سهامی یا پورتفولیو مجموعه‌ای از سرمایه‌گذاری‌های مالی مانند سهام، اوراق قرضه، کالاها، وجه نقد و معادل‌های نقدی از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری سرمایه ثابت و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF)ها است. عموم مردم بر این باورند که سهام، اوراق قرضه و پول نقد هسته‌ی مرکزی یک سبد سرمایه را تشکیل می‌دهند. فلسفه‌ی تشکیل پورتفولیو همان ایده‌ی قدیمی “نچیدن همه‌ی تخم‌مرغ‌ها در یک سبد” بوده است، بدین معنا که برای پوشش ریسک یک سرمایه‌گذاری توسط سرمایه‌گذاری‌های دیگر باید سرمایه را در موضوعات و مکان‌های گوناگون توزیع نمود پس تنوع دارایی در پورتفو مفهوم پایه‌ای است.

از مهم‌ترین مباحث مرتبط با موضوع پورتفو، اقلام تشکیل‌دهنده و انواع آن، نحوه‌ی چیدمان پورتفو و عوامل تأثیرگذار بر تخصیص سرمایه به هر یک از اقلام آن، بحث ریسک و تحمل ریسک مشتری و مدیریت پورتفو است. در این مقاله قصد داریم به انواع رویکردهای موجود در چیدمان پورتفو و ریسک موجود در هر نوع بپردازیم. برای مطالعه‌ی بیشتر در موضوعات دیگر نیز می‌توانید به مقاله‌ی “ مدیریت پورتفو ” و “ انواع ریسک سرمایه‌گذاری ” در سایت آکادمی دانایان مراجعه نمایید.

لزوم تشکیل پورتفو و بهتری روش تشکیل سبد سهامی

وقتی از پورتفولیو برای مقاصد سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنید، انتظار دارید که سهام، اوراق قرضه یا هر دارایی مالی دیگر بازدهی داشته باشد و برای شما کسب سود کند یا ارزش آن در طول زمان افزایش یابد. سرمایه‌گذاری در قالب پرتفوی ممکن است استراتژیک باشد یعنی دارایی‌های مالی را به‌قصد نگهداری آن دارایی‌ها برای مدت طولانی خریداری می‌کنید. یا تاکتیکی باشد یعنی سرمایه‌گذاری فعالانه در جایی که دارایی را به امید دستیابی به سود کوتاه‌مدت خریدوفروش می‌نمایید. اکثر متخصصان موافق‌اند که اگرچه در برابر ضرر تضمینی وجود ندارد، اما تنوع‌بخشی جزء کلیدی برای دستیابی به اهداف بلندمدت مالی و درعین‌حال به‌حداقل‌رساندن ریسک است. حال بسته به اینکه به هر یک از اقلام موجود در پورتفو چه وزنی (درصدی) تخصیص دهیم، انواع مختلفی از پورتفو را خواهیم ساخت.

انواع پورتفولیو در تشکیل بهترین سبد سهامی

به تعداد سرمایه‌گذاران و مدیران پول می‌تواند انواع مختلف سبد و استراتژی پرتفوی یا تشکیل سبد سهامی وجود داشته باشد. همچنین هر شخص ممکن است چندین پورتفولیو داشته باشد که محتوای هر یک از آنها استراتژی یا سناریوی سرمایه‌گذاری متفاوتی را منعکس کند، استراتژی‌هایی که برای نیازهای متفاوتی است.

تخصیص پرتفوی در تصویر نمونه‌ای از سرمایه‌گذاری محتاطانه (با تحمل ریسک پایین) است. به‌طورکلی، یک استراتژی محافظه‌کارانه (conservative strategy) سعی می‌کند با سرمایه‌گذاری عمده در اوراق بهادار با درآمد ثابت که ریسک پایینی دارد، از ارزش پرتفوی محافظت کند. در این مثال، می‌بینید که 50٪ سرمایه در این پورتفو به اوراق قرضه اختصاص داده شده است که ممکن است شامل سرمایه‌گذاری در شرکت‌های درجه یک و اوراق قرضه دولتی مثلاً اوراق قرضه‌ی شهرداری‌ها باشد. 20 درصد سهام می‌تواند شامل سهام شرکت‌های بسیار بزرگ، خوشنام و باسابقه‌ی طولانی در عملکرد مالی خوب باشد و 30 درصد باقیمانده، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت مثل وجه نقد، گواهی سپرده و حساب‌های پس‌انداز با بازده بالا باشد.

نمونه ای از یک سبد محافظه‌کارانه

چند نکته در مورد تشکیل سبد سهامی

در تشکیل سبد سهامی حتما برخی از مفاهیم مانند مدیریت ریسک، بازه‌ی زمانی مورد نظر برای سرمایه‌گذاری، توجه به وضعیت بنیادی و صورت‌های مالی شرکت باید در نظر گرفته شود و با توجه به همه‌ی موارد مطرح شده، اقدام به تشکیل سبد سرمایه‌گذاری شود.

تشکیل سبد سهام ترکیبی (Hybrid Portfolio)

رویکرد پورتفولیوی ترکیبی، تنوع سبد را در بین طبقات مختلف دارایی ایجاد می‌کند. به‌طورکلی، یک سبد ترکیبی مستلزم داشتن نسبت‌های نسبتاً ثابتی از سهام، اوراق قرضه و سرمایه‌گذاری‌های جایگزین (کالاها، املاک و مستغلات ، حتی آثار هنری، فرهنگی و تاریخی) است. این مفید‌ترین حالت است، زیرا از نظر تاریخی، سهام، اوراق قرضه و جایگزین‌ها همبستگی کمتری با یکدیگر داشته‌اند، بدین ترتیب اصل تنوع‌بخشی (diversification) و پوشش ریسک صورت می‌گیرد.

تشکیل سبد سهام تهاجمی متمرکز بر سهام (Aggressive, Equities-Focused Portfolio)

دارایی‌های زیربنایی در یک پرتفوی تهاجمی عموماً ریسک‌های بزرگی را در جستجوی کسب سودهای عالی متحمل می‌شوند. طرفداران سرمایه گذاری تهاجمی به دنبال شرکت‌هایی هستند که در مراحل اولیه رشد خود هستند و ارزش پیشنهادی منحصربه‌فردی دارند. بسیاری از آنها هنوز برند معروفی نیستند، اما پتانسیل رشد چشمگیری در آینده دارند همچون استارتاپ‌ها و پروژه‌های جسورانه .

تشکیل سبد سرمایه‌گذاری دفاعی متمرکز بر سهام (Defensive, Equities-Focused Portfolio)

پورتفولیویی که تدافعی است، تمایل دارد روی سهام شرکت‌هایی تمرکز کند که تولیدکننده‌ی کالاهای مصرفی‌اند، کالاهایی که در برابر رکود نفوذناپذیر هستند و همیشه مورد درخواست جوامع خواهند بود. سهام تدافعی هم در زمان‌های رکود و هم در زمان‌های رونق بازار، خوب عمل می‌کند. مهم نیست که شرایط اقتصادی در یک دوره‌ی معین چقدر بد باشد، شرکت‌هایی که محصولاتی را تولید می‌کنند که برای زندگی روزمره ضروری هستند، همیشه زنده خواهند ماند.

تشکیل سبد سهام متمرکز بر مدیریت سبد سهام درآمد (Income-Focused, Equities Portfolio)

این نوع پورتفولیو متشکل از انواع سهامی است که از طریق پرداخت سود سهام (سود تقسیمی) یا انواع دیگر توزیع عواید بین سهام‌داران، موجب کسب درآمد برای سهام‌داران می‌شود. برخی از سهام موجود در سبد درآمدی ممکن است از همان نوع سهام موجود در سبد دفاعی باشند، اما تفاوت در رویکرد مدیر پورتفو است که در اینجا آنها را عمدتاً به دلیل بازدهی بالا و درآمدزایی‌شان انتخاب می‌نماید. تشکیل یک سبد سهامی متمرکز بر درآمد باید جریان نقدی مثبت (positive cash flow) ایجاد کند. خرید سهام تراست‌های سرمایه‌گذار در املاک و مستغلات (REIT) نمونه‌هایی از این نوع سرمایه‌گذاری‌های درآمدزا هستند زیرا این تراست‌ها مالک املاک و مستغلات درآمدزا در طیف وسیعی از بخش‌های دارایی هستند.

تشکیل سبد سرمایه‌گذاری جسورانه و متمرکز بر سهام (Speculative, Equities-Focused Portfolio)

این نوع پورتفو مناسب سرمایه‌گذارانی است که سطح بالایی از تحمل ریسک را دارند. سهم‌های جسورانه می‌تواند شامل عرضه‌های عمومی اولیه (IPO) یا سهامی شرکت‌هایی است که شایع شده پتانسیل رشد بالایی خواهند داشت. سهام شرکت‌های فناوری اطلاعات یا مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی که در فرایند توسعه‌ی یک محصول جدید قرار دارند نیز در این دسته قرار می‌گیرند.

بهترین روش تشکیل سبد سهام در بورس ایران

تشکیل سبد سهام ریزه‌ کاری‌های بسیاری دارد و بسیار وابسته به مشخصات فردی و شرایط شما دارد. برای مثال تشکیل سبد سهام برای یک فعال حرفه‌ای بازار بسیار متفاوت از تشکیل سبد سهام یک سرمایه‌گذار تازه کار است. مخاطب این مقاله افرادی هستند که اطلاعات عمیقی پیرامون سرمایه‌گذاری ندارند، بنابراین یک توصیه‌ی فراگیر برای آن‌ها دارید و آن هم تشکیل سبد متنوعی از سهام است.

برای مثال مدیریت سبد سهام اگر قصد تشکیل سبد سرمایه‌گذاری را دارید تمام دارایی خود را به یک یا چند سهم محدود اختصاص ندهید. سعی کنید از صنایع پیش‌رو و اثرگذار بر بازار سرمایه مانند صنعت فولاد، پتروشیمی، بانکی و پالایشی سهامی را که نسبت قیمت به سود خالص کمتری دارند برای سبد سرمایه‌گذاری خود انتخاب کنید. هرچند که این پیشنهادها هم صرفاً چارچوب کلی را به شما ارائه می‌دهد و تشکیل سبد سهام امری تخصصی است و باید به متخصصان این امر سپرده شود. از این رو برای افرادی که کار اصلی آن‌ها سرمایه‌گذاری در بورس نیست پیشنهاد می‌شود صندوق‌های سرمایه‌گذاری را انتخاب کنند.

سخن پایانی آکادمی دانایان در رابطه با تشکیل سبد سهامی

در چینش سبد سرمایه چه در جایگاه یک فرد، چه در جایگاه مدیریت پورتفو لازم است دو نکته‌ی اساسی را مد نظر داشته مدیریت سبد سهام باشید: 1) میزان تحمل ریسک و 2) مدت‌زمان موردنظر برای هر سرمایه‌گذاری

همان‌طور که گفتیم در چینش و توزیع سهام در یک پورتفو عامل تعیین‌کننده میزان تحمل ریسک (Risk Tolerance) صاحبان سرمایه است، پس تشخیص میزان ریسک سرمایه‌گذاری به طور قابل‌توجهی بر محتوای پرتفوی تأثیرگذار است. بر همین اساس سرمایه‌گذاران با میزان تحمل ریسک بالا لازم است به‌جای سهم‌هایی که در طولانی‌مدت رشد می‌کنند، در پورتفوی خود از موقعیت سهم‌هایی استفاده کنند که رشد سریع و تهاجمی دارند، مثلاً اوراق قرضه با بازده بالا یا فرصت‌های سرمایه‌گذاری در املاک، سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی و … . در رویکردی کلی، یک سرمایه‌گذار باید قرارگرفتن در معرض سهام یا طبقاتی از دارایی را که تحمل نوسانات آنها را ندارد، به حداقل برساند.

نکته‌ی دوم تأثیر افق زمانی (Time Horizon) بر چینش پورتفولیو و تخصیص سرمایه است. مشابه موضوع تحمل ریسک، سرمایه‌گذاران باید در هنگام چینش یک سبد سرمایه‌گذاری، مدت‌زمان سرمایه‌گذاری را نیز در نظر داشته باشند و با نزدیک شدن به تاریخ هدف، به سمت تخصیص دارایی به موارد محافظه‌کارانه و دارایی‌ها یا سهم‌های سریع نقدشونده حرکت کنند تا از سود پرتفوی تا آن نقطه، محافظت کنند.

برای مثال، سرمایه‌گذاری را در نظر بگیرید که در حال پس‌انداز برای دوران بازنشستگی است و قصد دارد تا پنج سال دیگر بازار کار را ترک کند. حتی اگر این سرمایه‌گذار از تحمل ریسک بالایی برای سرمایه‌گذاری در سهام و اوراق بهادار پرریسک‌تر برخوردار باشد، لازم است بخش بزرگ‌تر پرتفوی خود را در دارایی‌های محافظه‌کارانه‌تر مانند اوراق قرضه و گواهی‌های سپرده نقدی (مشابه پول نقد) سرمایه‌گذاری کند تا به محافظت از آنچه در طول عمر کاری خود پس‌انداز نموده کمک کند. برعکس، فردی که تازه‌وارد بازار کار شده ممکن است بخواهد کل سبد سرمایه‌ی خود را در سهام سرمایه‌گذاری کند، زیرا چندین دهه برای سرمایه‌گذاری فرصت دارد و می‌تواند نوسانات کوتاه‌مدت بازار را برای کسب سود در بلندمدت تحمل نماید.

خطرات تنوع بیش از حد در سبد سهام

همه ما می‌دانیم که کارشناسان مالی مزایای تنوع در سبد سهام را بارها بیان کرده‌اند. یک سبد سهام شخصی باید متنوع باشد تا از ریسک داشتن تنها یک سهام یا فقط سهامی که از یک صنعت خاص هستند، بکاهد. با این حال ممکن است مدیریت سبد سهام برخی از سرمایه‌گذاران بیش از حد این متنوع‌سازی را انجام دهند. زیاده‌روی در تنوع می‌تواند منجر به افزایش ریسک و بازده کمتر شود. در این مقاله به چگونگی حفظ تعادل مناسب جهت متنوع‌سازی سبد سهام پرداختیم.

سبد سهام با تنوع بیش از حد به چه معناست؟

بسیاری از مشاوران مالی به مشتریان خود توصیه می‌کنند که فقط در یک نوع دارایی سرمایه‌گذاری نکنند. به زبان ساده، "همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید". به عنوان مثال شما حتماً از مشاوران مالی شنیده‌اید که از شما می‌خواهند که فقط در املاک و مستغلات سرمایه‌گذاری نکنید و در بخش یا نوع دیگری از شرکت‌ها مانند داروسازی یا فناوری نیز سرمایه‌گذاری نمایید. ممکن است مشاور مالی شما درست گفته باشد زیرا تنوع در سرمایه‌گذاری باعث کاهش خطر زیان می‌شود، اما تا زمانی که منجر به تنوع بیش از حد نشود.

سبد سهام‎های بسیار متنوع، همان‌طور که توسط "پیتر لینچ" توضیح داده شده است، زمانی اتفاق می‌افتد که شما در دارایی‌های زیادی سرمایه‌گذاری کرده‌اید و ریسک بالاتری را در سبد سهام خود بوجود آورده‌اید. این بدان معناست که با افزودن دارایی‌های زیاد به سبد سهام خود، نکات مثبت و سود برخی از سرمایه‌گذاری‌ها را با نکات منفی و زیان شرکت‌های دیگر از بین برده‌اید. بسیاری از مشکلات با تنوع بیش از حد در سبد سهام ایجاد می‌شود.

منظور از تنوع در سبد سهام چیست؟

وقتی در مورد تنوع در سبد سهام صحبت می‌کنیم، به تلاش سرمایه‌گذار برای کاهش مواجهه با ریسک در یک سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مختلف یا حتی کشورها اشاره داریم. اکثر متخصصان سرمایه‌گذاری معتقدند که اگرچه تنوع تضمینی در برابر زیان نکردن نیست، اما می‌تواند اتخاذ یک استراتژی محتاطانه در جهت اهداف مالی بلند مدت باشد. به عبارت ساده‌تر، با گسترش سرمایه‌گذاری‌های خود در بخش‌های مختلف با همبستگی کم با یکدیگر، نوسان قیمت را در سبد سهام خود کاهش می‌دهید. این امر به این دلیل است که شرکت‌های مختلف همزمان و یا با سرعت یکسان دچار افت و خیز در قیمت نمی‌شوند. زیرا برخی از سهام با شرایط سختی روبرو می‌شوند و برخی دیگر ممکن است در حال پیشرفت باشند. این کار سبب خواهد شد، عملکرد کلی سبد سهام ثابت باشد.

با این اوصاف، مهم است که به خاطر داشته باشید که هر چقدر هم که سبد سهام شما متنوع باشد، ریسک شما هرگز قابل حذف نیست. شما می‌توانید ریسک مربوط به یک سهام را کاهش دهید (چیزی که تحلیل‌گران آن را ریسک غیرسیستماتیک می‌نامند)، اما خطرات ذاتی بازار (ریسک سیستماتیک) وجود دارد که تقریباً بر هر سهم تاثیرگذار است و هیچ تنوع‌بخشی نمی‌تواند مانع از آن شود.

تنوع واقعی

با توجه به مطالب گفته شده می‌توان گفت که بطور مثال داشتن 20 سهم در سبد سهام معادل تنوع مطلوب نیست. توجه کنید که باید سهام متفاوتی را بخرید چه از نظر اندازه شرکت، صنعت، بخش، کشور و غیره. بطور مثال سرمایه‌گذاری در صنایع و بخش‌های مختلف صندوق‌های متوازن نسبت به صندوق‌های متقابل خاص برای هر حوزه، حفاظت از ریسک بهتر را ارائه می دهند. اکثر سرمایه گذاران نتایج ضعیف تنوع بیش از حد را تجربه کرده‌اند. به عنوان مثال صندوق‌های متقابل متنوع، صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌های شاخص حقوق صاحبان سهام،ETF ها و غیره بیش از حد متنوع هستند، بنابراین توانایی تمرکز بر کیفیت به جای کمیت را ندارند.

5 خطر تنوع بیش از حد در سبد سهام

1) تنوع بیش از حد در سبد سهام شما را گیج می‌کند
برای اینکه بتوانید از سرمایه‌گذاری‌های خود بیشترین بهره را ببرید، لازم است گزارش‌های سه ماهه و سالانه سهام خود را دنبال کنید. همچنین شرکت‌ها اغلب اعلان‌های شرکتی ارائه می‌دهند که می‌تواند در رابطه با سرمایه‌گذاری باشد. با توجه به شغل، خانواده و بسیاری از کارهایی که در طول روز باید انجام دهید، نظارت بر به عنوان مثال50 سهام مختلف بسیار دشوار است.

2) انتخاب نامناسب سرمایه‌گذاری
اکثر سرمایه‌گذاران که بیش از حد به سبد سهام خود تنوع می‌دهند از سرمایه‌گذاری‌هایی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک استفاده می‌کنند. وجوه متقابل معامله شده عموماً تمایل دارند به جای افزودن ارزش به سرمایه‌گذاری، بر معاملات کوتاه مدت تمرکز کنند. این وجوه معمولاً در بلندمدت ضعیف عمل خواهند کرد.

3) تنوع بیش از حد در سبد کارها را پیچیده می‌کند
این مهم است که بدانید در چه چیزی سرمایه‌گذاری و کجا سرمایه‌گذاری می‌کنید. افزودن دارایی‌های بیش از حد به مجموعه خود و ندانستن آنچه در آنها وجود دارد می‌تواند فاجعه‌بار باشد. مهم این است که مسئول سهام خود باشید و چرخ را در دستان خود بگیرید.

4) بازده کم سرمایه‌گذاری
یکی از آشکارترین خطرات ناشی از تنوع بیش از حد در سبد، دریافت بازده اندک سرمایه‎گذاری است. این سناریو را تصور کنید؛ اگر صاحب 5 سهم هستید، سبد سهام شما دارای ریسک‌های بالایی است، اما احتمال بازدهی خوبی نیز دارد. اما اگر 100 سهام دارید، ریسک سبد سهام شما به طور قطعی پایین است، اما نرخ بازده مورد انتظار شما نیز پایین خواهد بود.

5) تنوع بیش از حد سبد سهام به دلیل همبستگی اشتباه
در حالی که تنوع وجود دارد، اکثر سرمایه‌گذاران فقط به ارقام ثابت همبستگی نگاه می‌کنند. این امکان وجود دارد که دو اوراق بهادار در یک دوره معین به شدت با هم ارتباط داشته باشند و در زمان‌های دیگر کاملاً بی‌ارتباط باشند.

سخن آخر

به گفته وارن بافت "تنوع گسترده تنها زمانی اتفاق می‌افتد که سرمایه‌گذاران متوجه نیستند، چه کار می‌کنند!"

تصمیم‏گیری برای انتخاب سبد سهام؛ مقایسه‏ی الگوریتم‏های ژنتیک و زنبور عسل

انتخاب روش­هایی با سرعت و دقت مناسب برای تصمیم‏گیری، همواره جزو چالش‌های مدیران به حساب می‏آمده است. از مهمترین تصمیمات مدیران، تصمیم به سرمایه‌گذاری می‏باشد و از روش­های مختلف سرمایه­گذاری، می­توان به معامله سهام در بازارهای مالی اشاره نمود. مارکویتز با بیان مدل پرتفوی در سال 1952، فصل جدیدی را در تصمیمات سرمایه‏گذاری آغاز کرد، ولی به مرور زمان نواقص این مدل برای محققان آشکار و باعث انجام اصلاحاتی در آن شد. یکی از این نواقص در نظر نگرفتن محدودیتی تحت عنوان حداقل مقادیر معاملاتی است. در این مطالعه، به منظور کمک به تصمیم­گیری مؤثر در زمینه انتخاب سبد سهام، مدلی بر اساس مدل مارکویتز و با لحاظ کردن محدودیت مذکور، بکار گرفته می‏شود. سپس، مدل استفاده شده، توسط الگوریتم‏های ژنتیک و زنبور عسل حل و نتایج حاصل از الگوریتم­ها با مرز کارای ایجاد شده توسط مدل مارکویتز مقایسه می­گردد. نمونه پژوهش از شرکت‏های فعال در بورس اوراق بهادار تهران در طی سال‏های 1383 تا 1387 انتخاب شده‏اند. نتایج پژوهش نشان می‏دهد، برای حل مدل مورد استفاده، الگوریتم زنبور عسل نسبت به الگوریتم ژنتیک کارایی بالاتری دارد.

انتخاب سبد سهام تحت محدودیت های معاملاتی و عدم قطعیت داده ها با استفاده از رویکرد بهینه سازی استوار و الگوریتم مدیریت سبد سهام فرا ابتکاری NSGA-II

پژمان پیکانی 1 ( دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران )
عمران محمدی 2 ( علم وصنعت )
فرناز برزین پور 3 ( دانشگاه علم و صنعت ایران )
علیرضا جندقیان 4 ( دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران )

سبد سرمایه گذاری مجموعه یا ترکیبی از دارایی های مالی و غیر مالی می باشد که ممکن است توسط یک فرد و یا سازمان انجام شود و چگونگی تشکیل و بهینه سازی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از نکات بسیار مهم در فرآیند سرمایه گذاری و تشکیل پرتفوی که در نظر گرفتن آن موجب تطابق هر چه بیشتر مدل با دنیای واقعی و افزایش کارآمدی آن می گردد، در نظر گرفتن عدم قطعیت موجود در بازار های مالی است. لذا هدف از این پژوهش، ارایه یک مدل دو هدفه انتخاب سبد سرمایه با قابلیت پیاده سازی در شرایط عدم قطعیت داده های مالی می باشد که بدین منظور از رویکرد بهینه سازی استوار استفاده شده است. لازم به ذکر است که بازده و ارزش در معرض خطر مشروط به عنوان اهداف مدل در نظر گرفته شده اند و محدودیت های معاملاتی تعداد سهام مجاز و حدود خرید هر سهم نیز به مدل اضافه گردیده اند. هم چنین با توجه به پیچیدگی مدل ارائه شده، از الگوریتم فرا ابتکاری NSGA-II به منظور حل مدل پیشنهادی پژوهش بهره گرفته شده است. در نهایت نیز مدل با استفاده از داده های واقعی مربوط به 100 و 200 سهم از بورس اوراق بهادار تهران برای بازه زمانی سال 1396، اجرا و حل گردید که نتایج حاکی از کارآمدی رویکرد پیشنهادی به منظور تشکیل سبد سهام با توجه به مطلوبیت ها و محدودیت های سرمایه گذار در شرایط عدم قطعیت داده های مالی می باشد.

Portfolio is a collection or combination of investments in financial and non-financial assets that may be carried out by an individual or organization. How to select and optimize of portfolio is very important. One of the most important points that should be considered in the proposed approach for portfolio selection, is uncertainty. Because, one of the most important features of financial markets is their uncertainty. Thus, the purpose of this study is to present a bi-objective model for portfolio selection that is capable to be used under uncertainty of financial data and for this purpose, a robust optimization approach has been used. It should be noted that return and conditional value at risk (CVaR) are considered as model objectives, and the constraints of the number of shares and the purchasing volume of each share have been added to the model. Also, due to the complexity of the proposed model, a NSGA-II meta-heuristic algorithm has been used to solve the suggested model of research. Finally, the presented model was solved by using the actual data of 200 stocks of Tehran stock market for the period of 2017 and the results were analyzed. The results indicate the efficiency of the proposed approach portfolio selection according to مدیریت سبد سهام مدیریت سبد سهام the investor's preferences and constraints under uncertainty of financial data.

ابریشمی، آذین و یوسفی زنوز، رضا. (1393). انتخاب سبد سهام با استفاده از بهینه‌سازی استوار. تحقیقات مالی، (2)16، صص. 201-218.
اسلامی بیدگلی، غلامرضا و طیبی ثانی، احسان. (1393). بهینه سازی سبد سرمایه گذاری بر اساس ارزش در معرض ریسک با استفاده از الگوریتم کلونی مورچگان، دانش سرمایه گذاری، (10)3، صص. 101-122.
الهی، مرتضی؛ یوسفی، محسن و زارع مهرجردی، یحیی. (1393). بهینه ‏سازی سبد ‏سهام با رویکرد میانگین‌ـ ‏واریانس و با استفاده از الگوریتم فراابتکاری جست‌وجوی شکار، تحقیقات مالی، (1)16، صص. 37-56.
رجبی، مهسا و خالوزاده، حمید. (1393). بهینه‌سازی و مقایسۀ سبد سهام در بورس اوراق بهادار تهران با بهره‎مندی از الگوریتم‌های بهینه‌سازی تکاملی چندهدفه، تحقیقات مالی، (2)16، صص. 253-270.
شیبت الحمدي، سید احمد؛ همتی، محمد و اسفندیار، مهدی، (1393). کاربرد الگوریتم ژنتیک چندهدفه (NSGA-II) در انتخاب پرتفوي بهینه، مدیریت (پژوهشگر)، (34)11، صص. 21-34.
فلاح پور، سعید و تندنویس، فرید. (1394). کاربرد رویکرد بهینه‌سازی استوار در تشکیل پرتفوی سهام مبتنی بر شاخص با درنظر گرفتن عدم قطعیت پارامتر‌ها. تحقیقات مالی، (2)17، صص. 325-340.
قدوسی، سعید؛ تهرانی، رضا و بشیری، مهدی. (1394). بهینه سازی سبد سهام با استفاده از روش تبرید شبیه‌ سازی شده، تحقیقات مالی، (1)17، صص. 141-158.
قهطرانی، علیرضا و نجفی، امیر عباس. (1393). بهینه‌سازی استوار سبد مالی با استفاده از رویکرد ارزش در معرض خطر شرطی موزون. مهندسی صنایع و مدیریت، (1.2)30.1، صص. 3-10.
محمدی، عمران؛ محمدی، سید عرفان و رامتین نیا، شاهین. (1395). بهینه‌سازی سبد سهام با استفاده از الگوریتم جست‎وجوی ارگانیسم‎های هم‌زیست، تحقیقات مالی، (2)18، صص. 369-390.
مدرس، محمد و حسن زاده مفرد ، مریم. (1390). مدل استوار بهینه‌سازی سبد مالی دارای اختیار معامله. مهندسی صنایع و مدیریت، (1)27.1، صص. 93-102.
مروتی شریف آبادی، علی؛ عزیزی، شیرین و احمدی، نسترن. (1394). بکارگیری الگوریتم رقابت استعماری (ICA) در بهینه سازی و تشکیل پرتفلیو، دانش سرمایه گذاری، (13)4، صص. 19-42.
نامدار زنگنه، سودابه و حسن پور، عاطفه. (1396). بهینه‌سازی استوار در مسئله‌ی چندهدفه انتخاب سبد مالی با استفاده از رویکرد برنامه‌ریزی آرمانی کمینه ـ بیشینه. مهندسی صنایع و مدیریت، (2.1)33.1، صص. 11-19.
همایونفر، مهدی؛ دانشور، امیر و رحمانی، جعفر. (1397). توسعه الگوریتم های فرا ابتکاری شیرمورچه- ژنتیک و PBILDE جهت بهینه‌سازی سبد سهام در بورس اوراق بهادار تهران.، مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، (34)9، صص. 381-404.
Abolmaali, S., & Roodposhti, F. R. (2018). Portfolio Optimization Using Ant Colony Method a Case Study on Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting, 8(1).
Ben-Tal, A., & Nemirovski, A. (2000). Robust solutions of linear programming problems contaminated with uncertain data. Mathematical programming, 88(3): 411-424.‏
Bermúdez, J. D., Segura, J. V., & Vercher, E. (2012). A multi-objective genetic algorithm for cardinality constrained fuzzy portfolio selection. Fuzzy Sets and Systems, 188(1), 16-26.
Bertsimas, D., & Sim, M. (2004). The price of robustness. Operations research. 52(1): 35-53.
Chang, T.J., Yang, S.C. & Chang, K.J. (2009). Portfolio optimization problems in different risk measures using genetic algorithm. Expert Systems with Applications, 36(7), pp.10529-10537.
Chen, W. & Zhang, W.G. (2010). The admissible portfolio selection problem with transaction costs and an improved PSO algorithm. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 389(10), pp.2070-2076.
Chen, W. (2015). Artificial bee colony algorithm for constrained possibilistic portfolio optimization problem. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 429, pp.125-139.
Crama, Y. & Schyns, M. (2003). Simulated annealing for complex portfolio selection problems. European Journal of operational research, 150(3), pp.546-571.
Deb, K., Agrawal, S., Pratap, A. & Meyarivan, T. (2000). A fast elitist non-dominated sorting genetic algorithm for multi-objective optimization: NSGA-II. In Parallel problem solving from nature PPSN VI (pp. 849-858). Springer Berlin Heidelberg.
Deng, مدیریت سبد سهام G.F., Lin, W.T. & Lo, C.C. (2012). Markowitz-based portfolio selection with cardinality constraints using improved particle swarm optimization. Expert Systems with Applications, 39(4), pp.4558-4566.
Golmakani, H.R. & Fazel, M. (2011). Constrained portfolio selection using particle swarm optimization. Expert Systems with Applications, 38(7), pp.8327-8335.
Holland, J.H. (1975). Adaptation in natural and artificial systems: an introductory analysis with applications to biology, control, and artificial intelligence. U Michigan Press.
Hsu, C.M. (2014). An integrated portfolio optimisation procedure based on data envelopment مدیریت سبد سهام analysis, artificial bee colony algorithm and genetic programming. International Journal of Systems Science, 45(12), pp.2645-2664.
Markowitz, H. (1952). Portfolio Selection. The Journal of Finance, 7: 77-91.
Mashayekhi, Z., & Omrani, H. (2016). An integrated multi-objective Markowitz–DEA cross-efficiency model with fuzzy returns for portfolio selection problem. Applied Soft Computing, 38, 1-9.
Najafi, A.A. & Mushakhian, S. (2015). Multi-stage stochastic mean–semivariance–CVaR portfolio optimization under transaction costs. Applied Mathematics and Computation, 256, pp.445-458.
Oh, K.J., Kim, T.Y., Min, S.H. & Lee, H.Y. (2006). Portfolio algorithm based on portfolio beta using genetic algorithm. Expert Systems with Applications, 30(3), pp.527-534.
Rockafellar, R. T., & Uryasev, S. (2000). Optimization of conditional value-at-risk. Journal of risk, 2, 21-42.
Sadjadi, S.J., Gharakhani, M. & Safari, E., (2012). Robust optimization framework for cardinality constrained portfolio problem. Applied Soft Computing, 12(1), pp.91-99.
Soleimani, H., Golmakani, H.R. & Salimi, M.H., (2009). Markowitz-based portfolio selection with minimum transaction lots, cardinality constraints and regarding sector capitalization using genetic algorithm. Expert Systems with Applications, 36(3), pp.5058-5063.
Soyster, A. L. (1973). Convex programming with set-inclusive constraints and applications to inexact linear programming. Operations research, 21(5): 1154-1157.‏
Sun, J., Fang, W., Wu, X., Lai, C.H. & Xu, W., (2011). Solving the multi-stage portfolio optimization problem with a novel particle swarm optimization.Expert Systems with Applications, 38(6), pp.6727-6735.
Tahmasebi, M., & Soleimani, H. (2018). Designing the Best Stock Portfolio of Tehran Stock Exchange Using the Bee Colony Algorithm. Revista Publicando, 5(16), 471-482.
Zhu, H., Wang, Y., Wang, K. & Chen, Y., (2011). Particle Swarm Optimization (PSO) for the constrained portfolio optimization problem. Expert Systems with Applications, 38(8), pp.10161-10169.
Zymler, S., Rustem, B. & Kuhn, D. (2011). Robust portfolio optimization with derivative insurance guarantees. European Journal of Operational Research, 210(2): 410-424.