قیمت مبنای دارائی پایه

نگاهی به ویژگی‌های قرارداد آپشن سکه طلا

تین‌نیوز| با توجه به اینکه معاملات اختیار معامله (آپشن) ظرف روزهای آینده بر پایه سکه طلا در بورس کالای ایران راه‌اندازی می‌شود، در این گزارش نگاهی داریم به آخرین مشخصات قرارداد آپشن سکه طلا در بورس کالای ایران.

در ایران تنها طلای استاندارد مورد تایید مراجع قانونی و فعالان بازار، سکه طلا اعم از امامی و بهار آزادی است که از سوی بانک مرکزی ضرب می‌شود. متاسفانه هیچ‌گونه طلای استاندارد دیگری در کشور از قبیل انواع شمش‌های طلا که در سایر کشورهای جهان مرسوم است در کشور ما وجود ندارد.

به همین دلیل دارایی پایه قرارداد اختیار معامله طلا، تمام سکه طلای امامی ضرب شده از سوی بانک مرکزی است. به دلیل اینکه آخرین سال ضرب سکه از سوی بانک مرکزی و همچنین بیشترین حجم سکه ضرب شده و وارد شده به بازار توسط این بانک همین نوع سکه است، دارایی پایه قرارداد اختیار معامله تمام سکه امامی ضرب سال ۸۶ در نظر گرفته شده است. البته دارایی پایه قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالای ایران نیز همین سکه بوده که خود دلیل دیگری برای انتخاب این نوع سکه است.

همچنین در بازار نقدی نیز تنها قیمت این نوع سکه از سوی مراجع مختلف اعلام می‌شود. به عبارت دیگر تمامی معاملات بر اساس همین سکه قیمت‌گذاری می‌شود؛ به‌طوری‌که قیمت سایر سکه‌های طلا از قبیل بهار آزادی و . بر اساس قیمت سکه امامی ضرب ۸۶ تعیین می‌شود.بازار نقدی تمام سکه امامی بیشترین حجم معاملات را در بین انواع سکه از قبیل نیم سکه، ربع سکه و سکه گرمی دارد.

همچنین نوسان قیمت سکه امامی (تمام سکه) بیشتر از سایر انواع سکه است. همین موضوع باعث می‌شود که حباب قیمتی سکه تمام امامی نسبت به نیم سکه، ربع سکه و سکه گرمی به مراتب کمتر باشد. بنابراین سکه تمام جذابیت بیشتری برای فعالان بازار دارد.مهم‌ترین‌ نکته‌ای که در تعیین اندازه قرارداد باید توجه شود، این است که حجم قرارداد به نحوی تعیین شود که بیشترین تعداد سرمایه‌گذار با توجه به قدرت خریدشان توان ورود به بازار این قرارداد را داشته باشند. در اینجا منظور از قدرت خرید در واقع توان افراد برای پرداخت مقدار ارزش قرارداد و در صورت لزوم وجه تضمین اولیه هر قرارداد است. پس مقدار وجه تضمین قراردادها نیز در تعیین اندازه قرارداد نقش دارد.

از‌آنجا‌که معاملات اختیار برای اولین بار در کشور در بورس کالای ایران در حال راه‌اندازی است و بسیاری از فعالان شاید آشنایی با این ابزار مشتقه نداشته باشند و همچنین تجربه معاملاتی این ابزار در کشور وجود ندارد، بهتر است اندازه قرارداد تا حد امکان کم باشد تا ریسک افرادی که وارد بازار می‌شوند تا حد زیادی کاهش یابد.

هرچند بزرگ بودن اندازه قرارداد مزایایی از قبیل کاهش هزینه‌های معاملاتی را در‌بردارد، ولی به دلیل نوپا بودن اختیار معامله در کشور، لازم است ابتدا تا حد ممکن ریسک معاملات کاهش یابد تا آشنایی و تجربه معاملاتی برای فعالان ایجاد شود سپس قراردادهای جدید در اندازه‌های بزرگ‌تر پذیرش شوند. بنابراین اندازه هر قرارداد اختیار معامله، یک سکه تمام طلای امامی در نظر گرفته می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که افراد برای ورود با اعتماد بیشتر و ریسک کمتری وارد معاملات شوند و در نتیجه معاملات در ابتدا از رونق نسبی برخوردار باشد.

واحد قیمت
با توجه به نحوه اعلام قیمت‌ها در بازار نقدی معاملات سکه و نیز معاملات قراردادهای آتی بورس کالا، واحد اعلام قیمت ریال به ازای یک سکه امامی خواهد بود؛ زیرا اعلام قیمت‌ها در بازار نقدی نیز بر مبنای یک سکه امامی است. البته از آنجا‌که اندازه هر قرارداد نیز یک سکه است، قیمت‌های کشف شده در بازار نشان دهنده قیمت یک قرارداد اختیار معامله خواهد بود.

حداقل تغییر قیمت هر سفارش (Tick size)
با توجه به اینکه اندازه هر قرارداد یک سکه است و همچنین واحد قیمت معاملات ریال به ازای هر سکه است، حداقل تغییر قیمت یک ریال در نظر گرفته می‌شود.

ماه قرارداد
از آنجا که قرارداد اختیار معامله و آتی هر دو ابزار پوشش ریسک هستند و از هر کدام برای پوشش ریسک معاملات دیگری می‌توان استفاده کرد، ماه‌های قرارداد اختیار نیز همانند ماه‌های قرارداد آتی سکه طلا خواهد بود. در واقع بسیاری از فعالان قراردادهای آتی برای اینکه بتوانند معاملات خود را از طریق اختیار پوشش دهند باید ماه‌های سررسید هر دو قرارداد یکسان باشد. این موضوع برای فعالان احتمالی اختیار معامله نیز صادق است؛ زیرا آنها برای پوشش معاملات خود می‌توانند از قراردادهای آتی هم ماه استفاده کنند.

ساعات معاملاتی
در اکثر بورس‌ها، معاملات در یک جلسه معاملاتی انجام می‌شود و برای تعیین ساعت معاملات نیز توجه به زمان کشف قیمت در بازار نقد داخلی یا بازارهای جهانی بسیار مهم است. از آنجا که معاملات بازار نقدی و آتی سکه طلا از ساعت ۱۰ صبح شروع می‌شود و تا ۷‌عصر ادامه دارد (البته معاملات بازار نقدی گاه تا ساعت ۱۲ نیمه شب نیز ادامه دارد)، ساعات معاملاتی اختیار معامله نیز همانند آتی سکه تعیین می‌شود.

دامنه تغییرات قیمتی روزانه
در معاملات اختیار برخلاف معاملات آتی، نیاز به تعیین دامنه نوسان قیمت نیست؛ زیرا قیمت کشف برای اختیار معامله نشان‌دهنده قیمت قرارداد اختیار معامله است نه دارایی پایه قرارداد. در مورد قراردادهای آتی، قیمت کشف شده در معاملات قیمت دارایی پایه است که باید طرفین در سررسید بر اساس آن معامله خود را تسویه کنند؛ اما در قرارداد اختیار معامله قیمت اعمال قرارداد از قبل مشخص شده است و قابل تغییر نیست. در واقع خریدار بر اساس قیمت اعمال تعیین شده، قرارداد اختیار را قیمت‌گذاری و خریداری می‌کند و در سررسید حق اعمال برای وی محفوظ است. بنابراین نیازی به تعیین دامنه نوسان قمیت وجود ندارد. در تمام بورس‌های سایر کشور نیز به همین صورت عمل شده است.

سقف مجاز موقعیت‌های معاملاتی باز
سقف مجاز موقعیت‌های معاملاتی باز برای خریدار همانند قراردادهای آتی تعیین شده است. از‌آنجا که در قراردادهای آتی سقف مجاز در هر نماد معاملاتی ۲۵۰ قرارداد است و با توجه به اینکه حجم هر قرارداد ۱۰ سکه است پس سقف مجاز در هر نماد آتی سکه ۲۵۰۰ سکه است. همان‌طور که بیان شد اندازه هر قرارداد اختیار یک سکه طلا در نظر گرفته شده است. بنابراین سقف موقعیت‌های باز در هر نماد ۲۵۰۰ سکه تعیین می‌شود.

فواصل قیمت اعمال
هدف از تعیین فواصل قیمت اعمال این است که در صورت نوسان قیمت دارایی پایه، قراردادهای اختیار جدید با قیمت اعمال مختلف ایجاد شود. در صورتی که فواصل اعمال بسیار بالا باشد نمادهای معاملاتی خیلی محدود خواهد شد و ریسک قراردادها به شدت افزایش می‌یابد، بنابراین جذابیت معاملات به شدت کاهش خواهد یافت. در صورتی که فواصل اعمال کم باشد این موضوع باعث تعدد بسیار زیاد نمادهای معاملاتی خواهد شد که خود منجر به سردرگمی فعالان بازار خواهد شد و باز از جذابیت معاملات کاسته می‌شود.

ارائه قراردادهای اختیارمعامله بر مبنای واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس تهران

برای نخستین بار قراردادهای اختیارمعامله بر مبنای واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس اوراق‌ بهادار تهران به فعالان بازار ارائه خواهد شد. دارایکم و پالایش اولین صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس تهران هستند که قراردادهای اختیارمعامله بر روی آن طراحی می‌شوند.

به‌ گزارش پایگاه خبری بازارسرمایه (سنا) و به نقل از روابط عمومی بورس تهران، مهدی زمانی سبزی، سرپرست معاونت عملیات بازار بورس اوراق بهادار تهران، با بیان مطلب بالا اظهار داشت: دوره معاملاتی نمادهای اختیارمعامله مبتنی‌ بر واحدهای سرمایه‌گذاری دو صندوق واسطه‌گری مالی یکم (دارایکم) و پالایشی یکم (پالایش) با سررسید تیرماه ۱۴۰۱ از روز چهارشنبه ۲۵ اسفند ۱۴۰۰ آغاز خواهد شد.

وی افزود: فعالان بازار سرمایه بالاخص علاقه‌ مندان بازار مشتقات می‌توانند با بهره‌مندی از استراتژی‌های معاملاتی، معاملات خود را در بازار قراردادهای اختیارمعامله دو صندوق مذکور پایه‌ریزی کرده و از طریق کارکردهای این ابزار، بخشی از ریسک‌های خود را در بازار سرمایه پوشش دهند.

زمانی خاطر نشان کرد: توسعه کمی و کیفی بازار ابزارهای مشتقه به‌ منظور استفاده از ابزارهای پوشش ریسک برای سرمایه‌گذاران محترم، جزء سیاست‌های اصلی شرکت بورس اوراق بهادار تهران و از دغدغه‌های اساسی این معاونت می‌باشد.

سرپرست معاونت عملیات بازار بورس تهران بازار قراردادهای اختیارمعامله را همراه با توسعه ارزیابی کرد و گفت: بازار قراردادهای اختیارمعامله در سال ۱۳۹۵ راه‌اندازی شد و پس از آن، روند رشد و توسعه را در پیش گرفت؛ حجم معاملات این بازار که در انتهای سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به‌ترتیب برابر با ۸ قیمت مبنای دارائی پایه میلیون و ۲۲ میلیون قرارداد بود، در ۱۱ ماه ابتدایی سال جاری به رکورد ۴۴ میلیون قرارداد دست یافته است؛ همچنین ارزش مفهومی معاملات از سال ۱۳۹۸ تاکنون با ۲۶۳ درصد رشد به حدود ۱۱۳ هزار میلیارد ریال رسیده است.

وی در پایان اظهار داشت: تعداد دارایی‌های پایه بازار قراردادهای اختیارمعامله در بورس اوراق بهادار تهران نیز در سال ۱۴۰۰ به ۲۵ دارایی پایه (شامل سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس) ارتقا یافته و افزایش بیشتر آن در دستور کار این شرکت قرار دارد.

ارائه قراردادهای اختیارمعامله بر مبنای واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس تهران

برای نخستین بار قراردادهای اختیارمعامله بر مبنای واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس اوراق‌ بهادار تهران به فعالان بازار ارائه خواهد شد. دارایکم و پالایش اولین صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس تهران هستند که قراردادهای اختیارمعامله بر روی آن طراحی می‌شوند.

به‌ گزارش پایگاه خبری بازارسرمایه (سنا) و به نقل از روابط عمومی بورس تهران، مهدی زمانی سبزی، سرپرست معاونت عملیات بازار بورس اوراق بهادار تهران، با بیان مطلب بالا اظهار داشت: دوره معاملاتی نمادهای اختیارمعامله مبتنی‌ بر واحدهای سرمایه‌گذاری دو صندوق واسطه‌گری مالی یکم (دارایکم) و پالایشی یکم (پالایش) با سررسید تیرماه ۱۴۰۱ از روز چهارشنبه ۲۵ اسفند ۱۴۰۰ آغاز خواهد شد.

وی افزود: فعالان بازار سرمایه بالاخص علاقه‌ مندان بازار مشتقات می‌توانند با بهره‌مندی از استراتژی‌های معاملاتی، معاملات خود را در بازار قراردادهای اختیارمعامله دو صندوق مذکور پایه‌ریزی کرده و از طریق کارکردهای این ابزار، بخشی از ریسک‌های خود را در بازار سرمایه پوشش دهند.

زمانی خاطر نشان کرد: توسعه کمی و کیفی بازار ابزارهای مشتقه به‌ منظور استفاده از ابزارهای پوشش ریسک برای سرمایه‌گذاران محترم، جزء سیاست‌های اصلی شرکت بورس اوراق بهادار تهران و از دغدغه‌های اساسی این معاونت می‌باشد.

سرپرست معاونت عملیات بازار بورس تهران بازار قراردادهای اختیارمعامله را همراه با توسعه ارزیابی کرد و گفت: بازار قراردادهای اختیارمعامله در سال ۱۳۹۵ راه‌اندازی شد و پس از آن، روند رشد و توسعه را در پیش گرفت؛ حجم معاملات این بازار که در انتهای سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به‌ترتیب برابر با ۸ میلیون و ۲۲ میلیون قرارداد بود، در ۱۱ ماه ابتدایی سال جاری به رکورد ۴۴ میلیون قرارداد دست یافته است؛ همچنین ارزش مفهومی معاملات از سال ۱۳۹۸ تاکنون با ۲۶۳ درصد رشد به حدود ۱۱۳ هزار میلیارد ریال رسیده است.

وی در پایان اظهار داشت: تعداد دارایی‌های پایه بازار قراردادهای اختیارمعامله در بورس اوراق بهادار تهران نیز در سال ۱۴۰۰ به ۲۵ دارایی پایه (شامل سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس) ارتقا یافته و افزایش بیشتر آن در دستور کار این شرکت قرار دارد.

اوراق اختیار معامله جذاب‌ترین ابزار بازار سرمایه

تنوع بخشی در بازار سرمایه با بهره‌گیری از ابزارهای مالی همواره می‌تواند در مهار تورم و هدایت بهینه منابع مالی سرگردان به بخش‌های زیربنایی اقتصاد کشور کمک شایانی کند.

در بسیاری از بازارهای سرمایه به طور معمول کارشناسان برنامه‌ریزی‌هایی را در دستور کار قرار می‌دهند که لزوما موفق نیست؛ بنابراین در بازار سرمایه کشور ما نیز چالش‌هایی در این‌باره به ویژه در حوزه دانش بازار سرمایه وجود دارد.

به گزارش ایسنا، وزارت امور اقتصاد و دارایی در بیست و هشتمین روز از اجرای برنامه ۱۰۰ روز ۱۰۰ خود که در آن به معرفی ۱۰۰ دستاورد وزارت اقتصاد و دارایی در دولت یازدهم و وزارت علی طیب نیا می‌پردازد، با معرفی «قیمت مبنای دارائی پایه اختیار معامله جذاب‌ترین ابزار بازار سرمایه»، در گزارشی آورده است: برای بهتر شدن وضعیت معاملات در بازارهای مالی از برخی ابزارها می توان استفاده کرد. نوع خاصی از ابزارها که قابلیت کاربرد و عملیاتی شدن در تمامی بازارهای مالی را دارد، انواع ابزارهای مالی مشتقه است که به صورت گسترده در بازارهای جهانی مورد استفاده قرار گرفته و بر مبنای نوع دارایی تقسیم بندی شده است: ابزارهای مشتقه بر پایه ارزهای خارجی، ابزارهای مشتقه بر پایه نرخ سود (بهره)، ابزارهای مشتقه بر پایه کالا و ابزارهای مشتقه بر پایه سهام. اوراق اختیار معامله، یکی از مهم ترین و البته جذاب ترین این ابزارها است. با توجه به نبود ابزارهای مالی کافی در بازار سرمایه ایران و به ویژه کمبود ابزارهای لازم برای کاهش ریسک موجود، شورای بورس اوراق بهادار اقدام به تصویب معاملات اوراق اختیار کرد.

راه اندازی اوراق اختیار معامله سهام اتفاقی بزرگ در بازار سرمایه کشور است که حوزه دانش را متحول می کند. البته پستی و بلندی هایی هم بر سر راه آپشن ها وجود دارد، اما امید است جزو ابزارهایی نباشد که در آینده به محاق برسد. اختیار معامله در خرید و فروش متنوع است اما معروف ترین آن، الگوی اروپایی و امریکایی است که اکنون اختیار معامله اروپایی در ایران مبنا قرار گرفته است. این در حالی است که شفافیت و کارایی برای بازار سرمایه و اهرم کردن و سودآوری هم برای سرمایه گذار مهم است؛ بنابراین این ابزار فرصت مهمی برای صندوق های سرمایه گذاری محسوب می شود.

نظام اقتصادی کشور به دو بخش واقعی و مالی تقسیم می شود و بر اساس این تقسیم بندی کلی بازار سرمایه یکی از اجزای اصلی سیستم مالی اقتصاد محسوب می‌شود. کارکرد اصلی اوراق اختیار معامله مانند تمامی بازارهای دیگر، فراهم کردن بستر و زیرساخت مناسب برای تلاقی و تعادل عرضه و تقاضاست. بدین جهت و به منظور پاسخگویی به نیازهای گوناگون فعالان در بازار سرمایه نیاز به ابزارهای مالی متنوع و با کارکردهای مختلف وجود دارد. قرارداد اختیار معامله، اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده متعهد می شود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی موضوع قرارداد را با قیمت مشخص معامله کند. خریدار اوراق می تواند در زمان یا زمان های معینی براساس مشخصات از پیش تعیین شده، قرارداد را اعمال کند.

این در حالی است که فروشنده اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد، مبلغ معینی از خریدار دریافت می کند. در این شرایط هر یک از خریدار و فروشنده می تواند در ازای مبلغ معینی اختیار سهام خود را به شخص سوم واگذار کند. سرمایه گذاران می توانند فقط نسبت به اخذ موقعیت خرید در نمادهای ایجاد شده اقدام کنند و اخذ موقعیت فروش فقط به منظور بستن موقعیت های خرید قبلی اخذ شده، امکان پذیر خواهد بود. براین اساس سبک اعمال قراردادهای فوق از نوع اروپایی بوده، به این معنا که فقط در سررسید قابلیت اعمال خواهند داشت. اوراق اختیار معامله به عنوان یکی از ابزارهای مالی مشتقه، با توجه به خواص خود نه تنها یکی از ابزارهای مورد علاقه پژوهشگران حوزه مالی بوده است بلکه در میان فعالان عرصه عمل در بازارها نیز یکی از مهم ترین اوراق مشتقه محسوب می شود زیرا با خاصیت دوگانه خود یعنی ترکیب اختیار از یکسو و تعهد از سوی دیگر، برخلاف ابزارهایی چون قراردادهای آتی خواستاران بیشتری را مجذوب خود می کند. اکنون سرمایه گذاران ما می توانند با استفاده از این ابزار اقدام به پوشش ریسک های ناخواسته کنند. همچنین می توانند با اخذ موقعیت در این ابزار اقدام به سرمایه گذاری و کسب بازدهی کنند.

این قرارداد به دارنده آن اجازه می‌دهد که سهام مورد نظر را با قیمت مورد توافق، قبل از انقضای اختیار معامله بخرد یا بفروشد. اختیار معامله سهام یکی از ابزارهای مشتقه خلاقانه، ابتکاری و انعطاف‌پذیر است که تاکنون ایجاد شده و جایگاه خود را در بازار سهام پیدا کرده است.

اختیار معامله سهام به طور کلی به چهار دسته تقسیم می شود. اختیار معامله سهام مورد معامله در بورس یکی از انواع اختیار معامله است که هر کس به آسانی می‌تواند از طریق یک کارگزار در بورس آنها را معامله کند و به عنوان اختیار معامله‌های پذیرفته شده در بورس نیز شناخته می‌شود. یکی دیگر از انواع اختیار معامله، اختیار معامله‌ سهام مورد معامله در فرابورس است که به صورت سفارشی و خاص بوده، در بازارهای فرابورس معامله می شود، نقدشوندگی کمتری دارد و کمتر در دسترس عموم است. اختیار معامله غیرعادی نیز یکی دیگر از انواع اختیار معامله سهام محسوب می شود. اختیار معامله های غیرعادی، اختیار معامله‌های غیراستانداردی است که برای پاسخ بهتربه نیازهای سرمایه‌گذاران خاص، شرایط ویژه‌ای به آنها اضافه شده و معمولا در بازارهای فرابورس معامله می شود. در آخر اختیار معامله کارمندان را می توان نام برد که که توسط شرکت‌ها به کارمندانشان داده می‌شود. در این حالت شرکت به عنوان فروشنده اختیار معامله عمل می‌کند و معمولا این اختیار معامله‌ها را به عنوان پاداش و برای ایجاد انگیزه به کارمندان واگذار می کند.

قراردادهای اختیار معامله این فرصت را برای سرمایه گذاران فراهم می کنند که یک وضعیت را با نقدینگی کمتری مدیریت کنند به عبارت دیگر این ویژگی باعث می شود سود یا زیان معاملات در یک دوره زمانی نسبت به آورده مشتری - قیمت اختیار پرداخت شده توسط خریدار (دریافت شده توسط فروشنده) چند برابر باشد. با خرید قرارداد اختیار معامله یک دارایی پایه به جای خود دارایی پایه، ریسک بالقوه سرمایه گذاری کاهش می یابد و زیان معامله محدود به هزینه ای است که برای خرید اختیار معامله پرداخت می شود.

در واقع از قراردادهای اختیار معامله به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک استفاده می شود که به سرمایه گذار اجازه می دهد تا ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت پوشش دهد. همچنین سرمایه گذار می تواند با فروش قرارداد اختیار معامله سهام، درآمد خود از سهام را تنها به بازدهی سهام و سود تقسیمی محدود نکند. فروش اختیار معامله سهام متعلق به سرمایه گذار یا سهامی که قصد خرید آن را دارد، یکی از ساده ترین راهبردهای معاملاتی است. با استفاده از اختیار معامله، شخص می تواند بدون در اختیار داشتن سهم پایه، از نوسان قیمت آن سود ببرد. این در حالی است که معامله قراردادهای اختیار معامله به سرمایه گذاراین اختیار را می دهد با پرداخت درصدی از قیمت سهم، جریان نقدی خرید یا فروش خود را ثابت کند و در زمان باقی مانده تا سررسید، تصمیم مناسب را بگیرد. همچنین وجود اختیار معامله در سبد سرمایه گذاری به عنوان یک دارایی مشتقه، امکان متنوع سازی سبد را به سرمایه گذار می دهد.

خریدار یا دارنده اختیار می تواند با فروش قرارداد خریداری شده و فروشنده قرارداد نیز با اتخاذ موقعیت معکوس در بازار طی دوره معاملاتی اقدام به خروج از بازار قرارداد اختیار معامله کنند. همچنین با انقضا قرارداد اختیارمعامله در سررسید موقعیت باز مشتری بسته می شود. با توجه به تجربیات موفق بورس‌های جهان در راه اندازی این معاملات، بورس کالای ایران طی چند سال گذشته پیگیری‌های لازم را برای عملیاتی شدن معاملات این قراردادها انجام داده بود. امروزه با اعمال تغییراتی در دستورالعمل اجرایی معاملات قراردادهای اختیار معامله و آماده شدن سامانه‌های معاملاتی مرتبط، معاملات قراردادهای آپشن، راه اندازی شده است.

در همین زمینه شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه اختیار معامله یکی از ابزارهای پوشش ریسک محسوب می شود، افزود: اختیار معامله قراردادی است که به دارنده این اختیار، اجازه می دهد که یک سهام معین یا دارایی دیگری مانند سهام را در مدت معین به قیمت مشخص خریداری کند یا بفروشد.

وی ادامه داد: مطالعات مربوط به راه اندازی این ابزار در سال های قبل پیگیری و بررسی شده بود اما در شش ماهه گذشته به طور جدی در دستور کار قرار گرفت و راه اندازی شد.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: امروزه اختیار خرید و فروش سه نماد سهام شرکت فولاد مبارکه، ملی مس و ایران خودرو را داریم البته این نمادها تا یک ماه آینده به ۱۰ نماد افزایش می یابد. خوشبختانه معاملات قرارداد سکه در بورس کالا راه اندازی شده و رونق گرفته است و امیدواریم این ابزار روی دیگر کالاها گسترش پیدا کند.

وی با اشاره به تنوع اختیار خرید و فروش ادامه داد: معروف ترین این ابزار، الگوی اروپایی و امریکایی است که اکنون اختیار اروپایی در ایران مبنا قرار گرفته است و بر این اساس، اختیار فروش نیز در ماه های آینده شکل خواهد گرفت. این در حالی است که شفافیت و کارایی برای بازار سرمایه و اهرم کردن و سودآوری هم برای سرمایه گذار مهم است؛ همچنین این ابزار فرصت مهمی برای صندوق های سرمایه گذاری است.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره نتایج اجرای معاملات اختیار خرید و فروش در دیگر کشورها اظهار کرد: این قرارداد به خوبی در دیگر کشورها اجرایی و معامله می شود. در کشورهایی مانند انگلیس، آمریکا، فرانسه، آلمان البته به تازگی کشورهای دیگری مانند هند، کره جنوبی و کشورهای آسیایی هم این اختیار را معامله می کنند.

محمدی ابزار معامله را فرصت خوبی برای سرمایه گذاری اعلام کرد و افزود: در کشور ما طی پنجاه سال گذشته که سهام معامله می شد، اختیار معامله وجود نداشت اما امروزه این فرآیند شروع شده است و فکر می کنیم به عنوان مکملی برای ثبات و مقاوم شدن بازار سرمایه در مقابل نوسانات کمک خواهد قیمت مبنای دارائی پایه کرد.

به گفته وی، معاملات اختیارها کمک می کند که بازارها از ثبات بیشتری برخوردار شود و ریسک ها را مدیریت و کنترل کرد همچنین فرصت های سوآوری برای تمامی سرمایه گذاران ایجاد خواهد کرد که به رشد بازار و توسعه بازار سرمایه ای کمک می کند.

دارایی پایه در قرارداد اختیار معامله

دارایی پایه در قرارداد اختیار معامله : برخی از ابزارهای مالی مانند قراردادهای مشتقه برای داد و ستد شدن باید بر روی یکی دارایی پایه مورد توافق طرفین معامله قرارگیرند که این دارایی قیمت مبنای دارائی پایه پایه ممکن است شامل سهام، شاخص سهام، اوراق قرضه، نرخ بهره، نرخ ارز و یا حتی آب و هوا نیز باشد.

اختیار معامله

همانطور که پیش از این نیز در گروه مشاوران خبره کسب و کار ایرانیان در خصوص قراردادهای اختیار معامله آموزش هایی ارائه شد در این نوشتار نیز به این موضوع پرداخته خواهد شد که دارایی پایه قرارداد اختیار معامله شامل چه مواردی می شود.

به طور کلی می توان قراردادهای اختیار معامله را به صورت زیر دسته بندی کرد

1- قرارداد دارایی پایه ا‌ختیار معامله سهام

این نوع قرارداد یکی از مرسومترین قراردادهایی است که در بورس تهران قابل انجام است و عمدتا سهام اکثر شرکت های فعال در بورس دارای قرارداد اختیار معامله بورسی می باشند به عنوان سرمایه گذار فراموش نکنید که قراردادهای اختیار معامله سهام در بازار خارج از بورس((OTC نیز قابل داد و ستد می باشند.

۲- قراردادهای اختیار معامله بر روی شاخص سهام(index options)

اولین بار قرارداد اختیار معامله بر روی شاخص سهام در آمریکا و بر روی S & P 500 بسته شد و رفته رفته بر روی شاخص داوجونز و نزدک نیز اعمال شد. امروزه قرارداد اختیار معامله شاخص سهام در کشور ایران و تمامی شاخص های مطرح بازار در جهان وجود دارد و قابل داد و ستد می باشد.

۳- قراردادهای اختیار معامله بر روی اوراق قرضه(bond options)

قراردادهای اختیار معامله بر روی اوراق قرضه که عمدتا در OTC وجود دارند بر روی اوراق قرضه دولتی معامله می‌شوند و در بورس تهران به دلیل قواعد فقهی حاکم بر اوراق قرضه، معاملات آن ها از نظر فقهی و حقوقی ممنوع است.

۴- قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره (interest rate options)

قرارداد اختیار معامله بر روی نرخ بهره برعکس قرارداد اختیار معامله اوراق قرضه از بازار گسترده ای برخوردار است. در این قرارداد دارایی پایه نرخ بهره می باشد به نحوی که در انقضاء قرارداد میزان سود براساس مابه التفاوت نرخ بهره بازار و نرخ اعمال تعیین می شود این بدان معناست که براساس این قرارداد نرخ بهره ثابت تعیین شده با نرخ بهره شناور نامعلوم توسط خریدار معاوضه می شود. فروشنده نیز به طور معکوس نرخ بهره ثابت را به خریدار پرداخت و نرخ بهره شناور را دریافت می‌کند.

۵- قراردادهای اختیار معامله ارزی (currency options)

قراردادهای اختیار معامله ای که بر روی ارز ایجاد شده است به دارنده این حق را می دهد تا دارایی پایه موضوع قرارداد را که ارز است در نرخ توافق شده ثابت خریداری کند یا بفروشد. فرض کنید شما صاحب یک کسب و کار هستید که در آینده مقداری دلار دریافت خواهید کرد، شما تصمیم خواهید گرفت براساس قرارداد اختیار معامله ارزی شرکت خود را در مقابل ریسک نوسانات ارز پوشش دهید.

۶- قراردادهای اختیار معامله کالایی دارایی پایه

از متداولترین قراردادهای اختیار معامله در بورس تهران، قرارداد اختیار معامله کالایی سکه طلای امامی و زعفران نگین است اما در بورس های مطرح جهان این قرارداد دامنه وسیعتری از کالاها مانند نفت، طلا، گندم و… نیز وجود دارد.

۷- ا‌ختیار معامله بر روی قراردادهای آتی (option on futures or futures options)

قراردادهای آتی در بازار معاملات آتی نوآوری است که در خصوص اختیار معاملات در بورس مطرح شده و در مدت زمان کوتاهی رونق خوبی برای آن حاصل شده است. این قرارداد نوع خاصی است که در آن اختیار خرید، اختیار ورود به یک قرارداد آتی با موقعیت خرید در یک قیمت آتی ثابت می دهد و یا اختیار فروش بر روی قرارداد آتی، اختیار ورود به یک قرارداد آتی با موقعیت فروش در یک قیمت آتی ثابت واگذار می شود.

۸- سایر انواع ا‌ختیار معامله

تحولات دنیای پیرامون باعث می شود که برای بهره مندی از آن ها خودمان را با آن ها وفق دهیم و از آن ها غافل نمانیم. بازار بورس نیز به عنوان یک بازار پویا سرشار از تغییراتی است که برای پاسخ دادن به مخاطبان خود باید همواره به روزرسانی شود.

یکی از مواردی که موجب تحول در بازار بورس می شود ( دارایی پایه ) شکل گیری نیازهای سرمایه گذاران به قراردادهای کارا و کاربردی است. بازارهای مشتقه یکی از مواردی است که به درستی نیاز سرمایه گذاران را شناخته و به آن ها پاسخ می دهد زیرا امروزه نه تنها دارایی هایی که به آن ها اشاره شد را شامل می شود بلکه این قرارداد بر روی برق، آب و هوا و مواردی از این قبیل نیز تعریف شده و قابل انجام است.