کاربرد شاخص‌ها

شاخص های سهام یکی از مهم ترین معیارهای سنجش عملکرد بورس هستند و به آن « دماسنج وضعیت اقتصادی کشورها » می گویند.

شاخص فرابورس چیست؟ | بررسی انواع شاخص های فرابورس + کاربردهای آن

بورس یک بازار معاملاتی است که سهام و اوراق بهادار در آن خرید و فروش می‌شود. امروزه با پیشرفت ابزار تکنولوژیک بازار بورس از حالت سنتی و کاغذی خارج شده و تمام معاملات در آن به صورت آنلاین انجام می‌شوند. تغییرات قیمت، روند کلی، رشد، افت و به طور کلی ارزیابی این بازار توسط عددی به نام شاخص بورس نشان داده می‌شود. اما سوالی که احتمالا در ذهن ایجاد می‌شود، این است که تفاوت بورس با فرابورس چیست و شاخص فرابورس به چه معناست؟ در ادامه مطلب به پاسخ این دو پرسش و موارد دیگر می‌پردازیم.

اصولا جذب سرمایه اصلی‌ترین چالش شرکت‌های تولید و خدماتی و به ویژه شرکت‌های تازه تأسیس است. یکی از بهترین راه‌ها برای رسیدن به این هدف، ورود شرکت به بازار بورس است. ورود یک شرکت در بازار بورس و عرضه سهام در آن قوانین خاصی داشته و تمام شرکت‌ها شرایط لازم برای عرضه سهام خود در این بازار را ندارند.

بورس از دو بازار اول و دوم تشکیل شده و عملکرد شرکت‌ها تعیین کننده حضور آنها در بازار اول یا دوم است، به این ترتیب که، شرکت‌هایی با عملکرد خوب به بازار اول صعود کرده و در مقابل شرکت‌هایی با عملکرد ضعیف به بازار دوم سقوط می‌کنند.

از طرف دیگر، فرابورس نیز محلی برای جذب سرمایه و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار بوده و برخلاف بورس قوانین و شرایط آسان‌تری بر فضای این بازار معاملاتی حاکم است. در نتیجه، شرکت‌هایی که هنوز شرایط لازم برای حضور در بازار بورس را ندارند، می‌توانند از این طریق وارد شده و سرمایه جذب کنند. برخلاف دامنه نوسان 5 درصدی بورس، دامنه نوسان فرابورس تا 3 درصد و در هر دو جهت منفی و مثبت در نوسان است.

به‌طورکلی، مهم‌ترین هدف فرابورس، پذیرش شرکت‌هایی است که شرایط ورود به بازار بورس و اوراق بهادار را نداشته و مایل هستند با سرعت بالایی وارد بازار سرمایه شوند. فرابورس از پنج بازار مختلف تشکیل شده که عبارت‌اند از:

• بازار اول فرابورس: حضور سهام شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری
• بازار دوم فرابورس: حضور شرکت‌های سهامی عام، شرکت‌های کاربرد شاخص‌ها تازه تأسیس، شرکت‌های زیان‌ده و شرکت‌های سهامی خاصی که قصد تبدیل شدن به شرکت سهام عام را دارند.
• بازار سوم فرابورس: نام دیگر این بازار، بازار عرضه بوده و محل انجام معاملات عمده اوراق بهادار و حضور شرکت‌های سهامی عام در شرف تأسیس است.
• بازار پایه فرابورس (زرد، نارنجی و قرمز): عرضه و انتقالات اوراق بهادار
• در نهایت، پذیرش سایر اوراق بهادر در بازار ابزارهای نوین مالی انجام می‌شود.

مزایای سرمایه‌گذاری در فرابورس

همان‌طور که ملاحظه کردید بازار فرابورس محیطی مناسب برای جذب سرمایه بوده و شرایط پذیرش آسان سبب شده تا شرکت‌های تازه تأسیس و نوپا برای ورود به این بازار با محدودیت‌های ورود به بورس روبه‌رو نباشند. این شرکت‌ها می‌توانند تا یک ماه وارد این بازار شده و به فروش سهام خود بپردازند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در فرابورس مزایای دیگری دارد که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:

• آسان بودن تأمین مالی
• معافیت مالیاتی
• مکان وثیقه‌گذاری سهام و اخذ ساده‌تر تسهیلات بانکی
• امکان خروج ساده از بازار فرابورس
• عدم وجود حجم مبنا
• افزایش نقدشوندگی سهام
• انتقال آسان، سریع و ارزان سهام
• شفافیت و اعتبار قیمت سهام
• معرفی شرکت به طیف وسیعی از افراد و افزایش اعتبار شرکت

شاخص فرابورس بورس چیست؟

در یک تعریف ساده، شاخص یا Index، یک معیار آماری بوده و نشان‌دهنده تغییرات اقتصاد یا بورس است. معامله‌گران بازار با استفاده از شاخص‌های موجود، تغییرات یک متغیر را طی بازه‌های زمانی مختلف مشاهده و ارزیابی می‌کنند. در بازار بورس و فرابورس از شاخص‌های مختلفی استفاده شده و هر کدام از آنها نیز وضعیت بازار را از یک جنبه خاص ارزیابی می‌کنند.

معرفی انواع شاخص فرابورس و کاربردهای آن

شاخص فرابورس انواع مختلفی داشته و محاسبه هر کدام از آنها از طریق اعداد و ارقام و فرمول‌های خاص ریاضی انجام می‌شود. معامله‌گران و فعالان فرابورس برای بررسی وضعیت گذشته و حال بازار از این شاخص‌ها استفاده می‌کنند. در این میان، شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن، نسبت به سایرین اهمیت بیشتری داشته و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به توضیح انواع شاخص های فرابورس اشاره می‌کنیم.

شاخص کل در فرابورس چیست؟

شاخص کل، مهم‌ترین و پرکاربردترین شاخص فرابورس بوده و توسط اکثر فعالان بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع، شاخص کل نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های حاضر در فرابورس بوده و میانگین بازدهی سرمایه‌گذاری فرابورس را نشان می‌دهد. در مورد شاخص کل تغییرات قیمت مورد توجه فعالان بازار بوده و عدد خود شاخص اهمیتی ندارد.
شاخص کل، در میان عموم مردم و رسانه‌ها به شاخص بورس تهران نیز معروف بوده و نام دیگر آن " شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX " است. هر چه شرکت پذیرفته شده در فرابورس بزرگ‌تر بوده و سرمایه بیشتری را جذب کرده باشد تأثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهد داشت. برای محاسبه شاخص کل فرابورس از طریق فرمول زیر عمل کنید:

"ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه" را بر "ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدأ" تقسیم کرده و جواب را در 100 ضرب کنید.

برای جای‌گذاری ارزش جاری در این فرمول، قیمت پایانی سهام را در تعداد سهام شرکت مدنظر ضرب کنید. همچنین، سال مبدأ بورس و اوراق بهادار تهران سال 1369 بوده و در این فرمول، قیمت سهام سال 1369 به‌عنوان مبدأ محاسبات در نظر گرفته می‌شود.

شاخص کل هم وزن در فرابورس چیست؟

شاخص کل هم‌وزن به درخواست معامله‌گرانی که به شاخص کل انتقاد داشتند، طراحی شده است. برخلاف شاخص کل، در شاخص کل هم‌وزن برای محاسبه شاخص از تعداد سهام شرکت استفاده نمی‌شود؛ بنابراین، بدون توجه به اندازه شرکت‌ها، هر کدام اثر یکسانی را در بازار خواهند داشت. در نتیجه 10 درصد نوسان مثبت یک شرکت بزرگ‌ترین شرکت فرابورس، به اندازه 10 درصد نوسان مثبت یک شرکت کوچک، در شاخص کل هم‌وزن تأثیرگذار است. در تصویر زیر، نمونه‌ای از شاخص کل هم وزن در یک روز معاملاتی آورده شده است.

شاخص قیمت در فرابورس

یکی دیگر از شاخص‌های مهم فرابورس، شاخص قیمت است. از طریق این شاخص، روند عمومی قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس، قابل مشاهده است. در این شاخص قیمت سهام شرکت‌های بورسی مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

تفاوتی که شاخص قیمت و شاخص فرابورس با یکدیگر دارند این است که، در شاخص قیمت تنها قیمت سهام و در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها نیز در فرمول محاسبات شاخص لحاظ می‌شود. اما از طرف دیگر، در شاخص قیمت نیز مانند شاخص کل، وزن شرکت‌ها نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

شاخص قیمت هم وزن در فرابورس

از طریق شاخص قیمت هم وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس، با وزنی برابر برای محاسبه شاخص قیمت، در نظر گرفته می‌شوند. در نتیجه، مانند شاخص کل هم وزن، در شاخص قیمت هم وزن نیز نوسانات مثبت و منفی قیمت شرکت‌های بزرگ و کوچک به یک اندازه در محاسبات تأثیرگذار خواهد بود.

شاخص سهام آزاد شناور

بهتر است قبل از بررسی شاخص سهام آزاد شناور، به تعریف مفهوم این عبارت بپردازیم. به سهام موجود در شرکت‌های بورسی که در بازار خرید و فروش شده و در اختیار افراد حقیقی قرار می‌گیرند، سهام آزاد شناور گفته می‌شود. محاسبه این شاخص با تفاوت‌های اندک مانند محاسبه شاخص کل انجام می‌شود.
در شاخص سهام آزاد شناور برخلاف شاخص کل، تنها از سهام آزاد شناور شرکت‌ها استفاده شده و کل سهام منتشر شده در نظر گرفته نمی‌شود. در واقع، به منظور پیگیری رفتار بخشی از بازار که از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردار است، از شاخص سهام آزاد شناور استفاده می‌شود.

سایر شاخص‌های فرابورس

علاوه بر موارد ذکر شده بالا، شاخص‌های دیگر بازار فرابورس نیز مورد استفاده فعالان بازار قرار می‌گیرند. در واقع، هر کدام از شاخص‌های فرابورس، یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه هستند. سایر شاخص‌های مورد استفاده در فرابورس عبارتند از: شاخص صنعت، شاخص مالی، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت 50 شرکت. به عنوان مثال؛ تغییرات شاخص مالی نشان‌دهنده میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری است.

انواع شاخص های بورس

برای آشنایی بیشتر با انواع شاخص های بازار بورس، به مقاله " شاخص هم وزن چیست؟ | معرفی شاخص های بازار سرمایه به زبان ساده" مراجعه کنید.

نتیجه‌گیری

فرابورس بازار معاملاتی است که شرکت‌های نوپا، زیان‌ده و سهامی عام می‌توانند از طریق آن و با شرایط آسان‌تر به جذب سرمایه بپردازند. شاخص های فرابورس معیارهای محاسباتی هستند که فعالان فرابورس برای بررسی وضعیت گذشته و حال بازار از آنها استفاده می‌کنند.

شاخص فرابورس معیار آماری است که به معامله‌گران بازار کمک می‌کند تا از طریق اعداد، فرمول‌های ریاضی و تحلیل آنها وضعیت حال و گذشته بازار را بررسی و ارزیابی کنند.

شاخص های فرابورس انواع و کاربردهای مختلفی دارند و به‌طورکلی هر کدام از آنها یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه محسوب می‌شوند. شاخص کل و شاخص کل هم وزن مهم‌ترین و پرکاربردترین شاخص های فرابورس هستند.

کاربرد شاخص‌ها

زمینه و هدف: ذرات معلق یکی از مهم­ترین آلاینده­های هوای شهرهای ایران به­ویژه تهران است که به دلیل خطرات بهداشتی متعدد سلامت ایرانی­ها را تهدید می­کند. میزان خطرات این ذرات به تغییرات زمانی- مکانی غلظت آن­ها در هوا بستگی دارد. از این رو، هدف این پژوهش، تحلیل مکانی و زمانی PM_2.5 در هوای شهر تهران با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی است.
مواد و روش­ها: داده­های ساعتی غلظت PM_2.5 طی سال 1395 از 38 ایستگاه­ سنجش آلودگی هوا جمع­آوری شد و به­صورت ماهانه، فصلی و سالانه آنالیز شد. به­منظور پهنه­بندی غلظت PM_2.5 ، از درون­یابی وزن­دهی معکوس فاصله استفاده شد. وجود خودهمبستگی مکانی در داده­ها توسط شاخص موران بررسی شد و خوشه­بندی داده­ها توسط شاخص­های موران جهانی و محلی صورت پذیرفت و نهایتاً جهت تعیین لکه­های داغ این آلاینده در شهر تهران از شاخص Getis-Ord-Gi استفاده شد.
یافته­ها: نتایج حاصل از پهنه­بندی و خودهمبستگی مکانی محلی و جهانی به همراه تحلیل لکه­های داغ غلظت آلاینده­ی PM_2.5 نشان داد که غلظت این آلاینده­ از سمت شمال به جنوب تهران روند افزایشی دارد به­طوری که مناطق واقع در جنوب تهران کاربرد شاخص‌ها به ویژه ایستگاه­های شهر ری، از آلوده­ترین مناطق شهر تهران بودند . همچنین نتایج نشان داد که غلظت این آلاینده در دو فصل سرد بیش­تر بود به­طوری­که بیشترین لکه­های داغ در این دو فصل شناسایی شدند.

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Nadian M, Mirzaei R, Soltani Mohammadi S. Application of Moran'sI Autocorrelation in Spatial-Temporal Analysis of PM2.5 Pollutant (A case Study: Tehran City). jehe. 2018; 5 (3) :197-213
URL: http://jehe.abzums.ac.ir/article-1-501-fa.html

نادیان مرضیه، میرزایی روح‌اله، سلطانی محمدی سعید. کاربرد شاخص خود‌همبستگی فضایی موران در تحلیل فضایی-زمانی آلاینده‌ی PM2.5 (مطالعه موردی: شهر تهران) . مجله مهندسی بهداشت محیط. 1397; 5 (3) :213-197

شاخص بورس(Stock index) چیست و چه کاربردی دارد؟

حتما در برنامه های خبری و یا در روزنامه ها درباره تغییرات شاخص بورس اوراق بهادار شنیده اید. اینکه شاخص بورس چند واحد رشد داشته و یا با افت مواجه شده است. با مطالعه این مقاله درباره شاخص بورس، انواع شاخص و تحلیل تکنیکال آن صحبت می‌کنیم.

شاخص ها ابزاری برای بررسی تغییرات هستند که در ارزیابی های اقتصادی یا اندازه گیری و تحلیل یک بازار قابل استفاده هستند. شاخص بورس نیز به عنوان یک شاخص با اهمیت، اندازه تغییرات قیمت سهام موجود در بازار بورس و اوراق بهادار را نشان می دهد.

در واقع، دلیل اهمیت شاخص بورس این است که سهام مبادله شده در بورس را بررسی می کند و اطلاعات کلی در مورد رشد یا افت بازار به ما ارائه می دهد.

شاخص های سهام یکی از مهم ترین معیارهای سنجش عملکرد بورس هستند و به آن « دماسنج وضعیت اقتصادی کشورها » می گویند.

دلایل اهمیت محاسبه شاخص های بازار سهام

پیش بینی حرکت های آتی بازار

تحلیل گران تکنیکال با استفاده از شاخص بورس اوراق بهادار می توانند حرکت های بعدی و جهت بازار را پیش بینی کنند. این شاخص برای ارزیابی آینده بازار بسیار با اهمیت است.

ارزیابی عملکرد مدیران شرکت های سرمایه گذاری

یکی از کاربردهای شاخص بورس برای ارزیابی عملکرد فعالیت مالی شرکت های سرمایه گذاری است. یعنی با مقایسه بازدهی سبد تحت مدیریت شرکت های سرمایه گذاری با شاخص بورس می شود بازده و میزان موفقیت آن شرکت را محاسبه کرد. شاخص بورس معیار خوبی برای ارزیابی موفقیت نهادهای سرمایه گذاری است.

نظارت بر صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر شاخص

بررسی شاخص بورس اوراق بهادار کمک می کند تا بتوان عملکرد صندوق های سرمایه گذاری شاخصی را بررسی کرد. چون با مقایسه عملکرد صندوق سرمایه گذاری شاخصی و شاخص کل سهام می توانیم بفهمیم که مدیریت صندوق چقدر کاربرد شاخص‌ها توانسته کارکرد خود را به شاخص بورس نزدیک کند.

عملکرد آتی کل اقتصاد

یکی دیگر از کاربردهای شاخص بورس اوراق بهادار بیان کننده وضعیت حال حاضر بورس است و عملکرد اقتصاد آن کشور در آینده را نشان می دهد.

انواع شاخص ها در بازار بورس اوراق بهادار

شاخص قیمتی

همان طور که از نام آن مشخص است این شاخص مرتبط با قیمت سهام است و برآیند جهت حرکت قیمت های اوراق بهادار در بازار را نشان می دهد.

شاخص نقدی

این شاخص برآیند جهت حرکت بازده نقدی سهام یا همان (DPS) است.

شاخص بازدهی کل

این شاخص ها هم نشان دهنده برآیند جهت حرکت قیمت ها هستند و هم نشان دهنده جهت حرکت بازده نقدی.

اکثر تحلیل گران معمولا از شاخص قیمتی در تصمیم گیری های خود استفاده می کنند و برای آن ارزش بیشتری قائل هستند.

مهم ترین شاخص های بورس اوراق بهادار در ایران

شاخص کل بورس (TEDPIX)

شاخص کل بورس تهران همان شاخصی است که معمولا در اکثر رسانه کاربرد شاخص‌ها ها و اخبار نام آن را می شنوید و نشان دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت های فعال در بازار بورس ایران است. شاخص کل بورس ایران با نام بین المللی TEDPIX شناخته می شود.

شاخص کل بر مبنای ارزش بازاری سهام محاسبه می شود. یعنی وزن شرکت ها در تاثیر آن ها بر شاخص اهمیت دارد. تغییرات سهم های بزرگتر بازار مثل فولاد مبارکه، پارس، ایران خودرو، فملی و … که تعداد سهام و سرمایه آن ها بیشتر است بسیار تاثیرگذارتر از سهم های کوچک بازار هستند. به سهم های بزرگ تاثیرگذار، سهم های شاخص ساز می گویند.

شاخص کل قیمت (TEPIX)

شاخص قیمت سهام بر خلاف شاخص کل فقط تغییرات قیمت سهام فعال در بازار را در نظر می گیرد و سود نقدی (DPS) را لحاظ نمی کند. شاخص قیمت با نام بین المللی TEPIX شناخته می شود.

اکثر تحلیل گران فعال در بازار بورس از این شاخص برای تصمیم گیری استفاده می کنند و از نظر آن ها این شاخص نسبت به شاخص کل اطلاعات مهم تری در اختیار آن ها قرار می دهد.

شاخص هم وزن

در شاخص هم وزن دیگر بزرگی سهم ها اهمیت ندارد و سرمایه آن ها یکسان در نظر گرفته می شود. یعنی تمامی سهم های بازار به یک میزان بر رشد یا افت شاخص کاربرد شاخص‌ها موثرند.

به عنوان مثال اگر یک سهم بزرگ مثل « فارس » یک درصد رشد کند به همان میزان بر شاخص هم وزن تاثیر می گذارد که یک سهم کوچک بازار مثل « وآوا » یک درصد رشد کند.

اگر شاخص کل مثبت و شاخص هم وزن منفی باشد تحلیل بازار چگونه است؟

همان طور که گفته شد سرمایه و بزرگی سهم ها در شاخص هم وزن اهمیت ندارد و تمام سهم ها به یک میزان بر افت یا رشد شاخص موثرند. پس وقتی شاخص هم وزن منفی است به این معناست که قیمت اکثر سهم های فعال در بورس کاهش داشته است.

اما برعکس شاخص هم وزن، سرمایه و بزرگی سهم ها برای شاخص کل مهم است. در نتیجه وقتی شاخص هم وزن منفی و شاخص کل مثبت است به این معناست که هرچند اکثر سهم های بازار منفی بوده اند اما سهم های بزرگ و شاخص ساز مثبت بوده اند که باعث شده اند شاخص کل رشد کند.

شاخص بازار اول و دوم

طی تقسیم بندی های سازمان، بورس به دو بازار اول و دوم تقسیم می شود که شاخص بازار اول به محاسبه تغییرات سهم های پذیرفته شده در بازار اول می پردازد و شاخص بازار دوم تغییرات سهم های پذیرفته شده در بازار دوم را نشان می دهد.

شاخص آزاد شناور

سهام آزاد شناور به سهامی گفته می شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش سهام خود در بورس هستند و قصد ندارند با حفظ سهام خود در مدیریت شرکت مشارکت کنند. سهام شناور هر سهم در صفحه در یک نگاه آن سهم در سایت Tsetmc نمایش داده می شود.

محاسبه شاخص آزاد شناور مشابه شاخص کل است با این تفاوت که تنها تغییرات سهام آزاد شناور را اندازه می گیرد. نکته قابل توجه در مورد شاخص شناور آزاد این است که این شاخص به بخشی از بازار اهمیت می دهد که از نقدشوندگی بالاتری برخوردار است.

شاخص صنعت

شرکت های پذیرفته شده در بورس در صنایع مختلفی مثل بانک ها و موسسات اعتباری، محصولات شیمیایی، مواد و محصولات دارویی و … طبقه بندی می شوند. بورس تهران اقدام به محاسبه ی شاخص قیمت برای هر صنعت می کند که نحوه ی محاسبه آن مشابه شاخص کل می باشد.

شاخص 50 شرکت فعال تر

50 شرکت فعال بازار بورس در دوره های سه ماهه تعیین می شوند. آن چه در انتخاب 50 شرکت بیشترین اهمیت را دارد تعداد روزهای داد و ستد شرکت هاست. بورس تهران میزان نقدشوندگی یا فعالیت شرکت ها را ملاک اصلی برای گزینش 50 شرکت قرار داده است.

شاخص 30 شرکت بزرگتر

شاخص30 شرکت بزرگتر شاخصی است که به صورت وزنی و براساس سهام شناور آزاد محاسبه می شود و عملکرد 30 شرکت بزرگ پذیرفته شده در بورس تهران را اندازه گیری می کند.

برای مشاهده جدیدترین تحلیل ها، اخبار، مقالات و قیمت های لحظه ای سهام به وب سایت سیگنال مراجعه و یا اپلیکیشن سیگنال را دریافت نمایید.

شاخص های کلیدی عملکرد (KPI)

جایگاه شاخص های کلیدی عملکرد دقیقاً در مرحله آخر مدیریت فرآیند یعنی نظارت و کنترل فرآیند است. در واقع یکی از مهم ترین ابزارها جهت انجام مرحله نظارت و کنترل فرآیند شاخص های کلیدی عملکرد یا همان KPI ها هستند.

شاخص کلیدی عملکرد یا همان KPI چیست ؟

نظارت و کنترل فرآیند، خود فرآیندی است که برای آگاهی از عملکرد فرآیندها و ارائه بازخوردهای لازم جهت بهبود و ارتقای عملکرد آنها اجرا می‌شود. هر سازمانی نیاز دارد تا با ارزیابی به‌ موقع عملکرد خود، از کارکرد صحیح فرآیندهای مختلف آگاهی پیدا کند و بتواند حرکت خود در راستای اهداف تعیین شده را در صورت لزوم اصلاح کند.

عملیاتی کردن چنین فرآیندی نیازمند تعریف شاخص‌های کمی و کیفی مناسب و همچنین تعیین روش اندازه‌گیری و گزارش‌دهی این شاخص‌هاست. شاخص‌های کلیدی عملکرد با تمرکز روی نقاط حساس و استراتژیک فرآیند، این امکان را فراهم می‌کنند که در هر زمان بتوان تصویر دقیقی از چگونگی حرکت فرآیند در راستای اهداف پیش‌بینی‌ شده داشت.

کاربرد شاخص های کلیدی عملکرد چیست ؟

از شاخص های کلیدی عملکرد برای سنجش عملکرد فرآیند استفاده میشود. از طریق KPI ها وضعیت فعلی کسب‌ و کار ارزیابی شده و ممکن است بر اساس امتیاز کسب شده پیشنهادات جزئی یا کلی برای بهبود فرآیندها ارائه گردد. شاخص‌ کلیدی عملکرد ابزاری قدرتمند است که ما را در درک بهتر از میزان موفقیت فرآیندها یاری می‌کند.

مناسب ترین زمان استخراج شاخص های کلیدی عملکرد چیست ؟

شاخص های کلیدی عملکرد در مرحله آخر مدیریت فرآیند یعنی نظارت و کنترل فرآیند کاربرد دارند، منتهی استخراج آن باید در مراحل اولیه این چرخه اتفاق بیافتد. در واقع برای پاسخ به این سوال که بهترین زمان استخراج شاخص های کلیدی عملکرد چیست باید بگوییم یکی از کاربردی ترین مراحل جهت استخراج شاخص های کلیدی عملکرد مرحله مدلسازی است.

مدلسازی فرایند صرفاً به معنی ترسیم نمودارهای BPMN نیست بلکه برای این منظور به یک شناسنامه فرآیندی نیاز داریم که نقش چک لیست را در جلسات مصاحبه ایفا خواهد کرد تا مطمئن شویم مورد یا سئوالی از قلم نیافتد. یکی از بندهای این چک لیست شاخص های کلیدی عملکرد مربوط به هر فرآیند است.

KPI ها را چگونه باید استخراج کرد؟

شاخص ها الزاماً نباید فقط از مصاحبه شونده پرسیده شود چون در اینصورت فرد مصاحبه شنوده، برای سنجش عملکرد خود شاخص تعریف خواهد کرد و طوری شاخص تعریف میکند که کاربرد شاخص‌ها بتواند آنرا پاس کرده و نمره قبولی کسب کند. بلکه باید از مدل های مرجع این شاخص ها را استخراج کرد. البته به این معنی نیست که از خود واحد و فرد مصاحبه شونده پرسیده نشود.

شاخص ها پس از تعیین باید از حیث اعتبار شاخص و امکانپذیری بررسی شوند. بعد اعتبار، شاخص را از جنبه منطقی بودن آن (بر اساس مدل های مرجع یا الگوبرداری) و هم راستایی با اهداف شرکت مورد بررسی قرار می دهد. بعد امکانپذیری به این موضوع می پردازد که اطلاعات مرود نظر جهت سنجش شاخص قابل تهیه و اقتصادی باشد و قابلیت اندازه گیری و محاسبه را داشته باشد. همچنین کاربرد شاخص‌ها دقت کنید تعداد شاخص ها برای هر فرآیند نباید از حد معینی بیشتر باشد زیرا سنجش و پایش این شاخص ها خود امری بسیار زمانبر خواهد شد.

چه اطلاعاتی را باید استخراج کرد؟

بجز استخراج عنوان شاخص، استخراج اطلاعاتی مثل موارد زیر، ضروری هستند:

• فرمول محاسبه
• وزن
• واحد سنجش
• تناوب سنجش
• جهت مطلوب
• پیشرو بودن شاخص
• تعیین کارایی یا اثربخشی بودن شاخص
• مسئول پایش

انواع KPI ها

بعد از آشنایی با اینکه شاخص های کلیدی عملکرد KPI چیست باید بدانید یکی از رایج ترین دسته بندی ها، بر اساس کارایی و اثربخشی است. در شاخص های مربوط به کارایی نحوه استفاده و بهره برداری از منابع، برای نیل به نتایج سنجیده می شود. اگر یک سازمان در مقایسه با سازمان دیگر جهت نیل به یک هدف معین از منابع کمتری استفاده نماید، این سازمان از لحاظ کارایی وضعیت بهتری دارد. اثربخشی به معنی انجام کار درست در راستای اهداف مورد انتظار است.

یک دسته بندی دیگر برای این منظور عبارتند از: زمان، هزینه، کیفیت، انعطاف پذیری

شاخص ترس و طمع چیست؟ بررسی نمودار Fear and Greed و رفتار ما در بازار مالی (آپدیت لحظه ای)

هر زمان که بحث سرمایه‌گذاری و معاملات مالی در میان باشد، نمی‌توان از فاکتور احساسات خصوصاً ترس و طمع غافل شد. تعداد بسیاری از بازیگران دنیای مالی به خصوص در دنیای ارز دیجیتال، از روی احساسات وارد این بازار می‌‌شوند و تصمیم‌گیری آنها نیز بر پایه همین عواطف انسانی آن‌ها است. شاخص ترس و طمع برای اندازه‌گیری این عواطف تعریف شده است و تاثیر زیادی روی خرید و فروش بیت کوین و دیگر ارزها دارد. در این مقاله به تشریح آن می پردازیم.

نمودار لحظه ای شاخص ترس و طمع بیت کوین

شاخص ترس و طمع چیست؟

این شاخص به اندازه‌گیری دو مورد از ابتدایی‌ترین احساسات انسان‌ها، ترس و طمع می‌پردازد و چگونگی تاثیر‌گذاری آن در بازار را اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص توسط سی‌ان‌ان مانی (CNNMoney ) به وجود آمد تا رفتار‌های احساسی معامله‌گران در بازار‌های مالی را بررسی کند. هر چه ترس در بازاری بیشتر باشد به مراتب ارزش آن سهم رو به کاهش خواهد بود و به طبع هر چه طمع برای سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، ارزش آن بازار نیز رو به افزایش بوده یا خواهد بود.

اما این ابزار اندازه‌گیری را به همین سادگی نمی‌توان سنجید و فاکتور‌های زیادی برای بررسی آن وجود کاربرد شاخص‌ها دارد.

چگونه شاخص ترس و طمع شاخص را مشاهده کنیم؟

وب سایت‌های تحلیلی ارزهای دیجیتال معمولا این شاخص را به صورت روزانه آپدیت می‌کنند. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که معمولا شاخص ترس و طمع در سایت‌های مختلف به تفکیک ارز خواهد بود. به عنوان مثال سایت btctools، تنها شاخص ترس و طمع مربوط به بیت کوین را ارائه کرده است. یا وب سایت cryptocurrencytracker، شاخص ترس و طمع جامعی از کل بازار کریپتوکارنسی ارائه کرده است.

فومو و فاد چه نقشی در شاخص ترس و طمع دارند؟

دو اصطلاح مهم در دنیای کریپتوکارنسی وجود دارد که ارتباط مستقیم با عواطف انسانی دارد. فومو(FOMO) به معنی ترس از دست دادن به حالتی گفته می‌شود که قیمت یک ارز افزایشی است و سرمایه‌گذار برای اینکه از فرصت خرید جا نماند یا به اصطلاح فرصت سرمایه‌گذاری را از دست ندهد، اقدام به خرید می‌کند. فاد(FUD) از سوی دیگر به معنی شک و تردید در سرمایه‌گذاری است. همانطور که می‌توانید حدس بزنید، این دو عامل انسانی مهم، قطعا در شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال تاثیر مستقیم دارند.

بررسی حالات مختلف شاخص ترس و طمع

شاخص ترس و طمع از چند بخش مهم تشکیل شده است که به تفکیک در این بخش بررسی می‌کنیم.

Extreme Fear

منظور از این قسمت ترس فزاینده بین کاربران و سرمایه‌گذاران در بازار است. اگر عدد شاخص به زیر ۲۰ برسد، شاخص روی حالت Extreme Fear قرار خواهد گرفت و کاربران تمایل شدیدی به فروش سرمایه و خارج شدن از بازار دارند.

ترس یا Fear روی شاخص عددی بین ۲۰ تا ۴۰ را دارد که بیانگر حالت ترس برای کاربران کریپتوکارنسی است. تمایل کاربران در این بخش نیز فروش و خروج از بازار است.

Neutral

حالت خنثی، عددی بین ۴۰ تا ۵۰ در نمودار است. این حالت زمانی رخ می‌دهد که اتفاق مهمی در بازار رخ نداده است و به اصطلاح رفتار کاربران کاملا خنثی است.

Greed

منظور Greed حالتی است که کاربران تمایل به خرید و سرمایه‌گذاری روی یک ارز را دارند. عدد این حالت معمولا بین ۵۰ تا ۷۰ روی نمودار خواهد بود.

Extreme Greed

منظور از این قسمت طمع بالای کاربران برای خرید و سرمایه‌گذاری در بازار است. Extreme Greed روی نمودار از عدد ۷۰ تا ۱۰۰ را شامل می‌شود.

عوامل تاثیرگذار در شاخص ترس و طمع

رنج اندازه‌گیری شاخص ترس و طمع ( Fear and Greed) را بین صفر تا صد دسته بندی می‌کنند. هر چقدر عدد به صفر نزدیک‌تر باشد نشان‌گر ترس در بازار و هر چه این عدد به صد نزدیک‌تر باشد بیانگر طمع در بازار است.

چند عامل مهم در نحوه محاسبه شاخص ترس و طمع وجود دارد که در این بخش بررسی می‌کنیم.

نوسانات بازار ارز دیجیتال

نوسانات بازار ابزاری برای مشاهده میزان تغییرات سهم در بازه‌های مشخصی از زمان است. به طور مثال اگر رمز ارز بیت کوین در ۳ هفته اخیر قیمتی ثابت داشته قطعاً نوسان آن کم و اگر در همین بازه زمانی دچار تغییرات قیمتی محسوسی شده باشد، نوسان بیشتری را تجربه کرده است.

در صورتی که نوسانات یک ارز شدید باشد، متعاقبا شاخص اندازه‌گیری ترس و طمع نیز تغییرات زیادی خواهد کرد.

حجم معاملاتی در یک بازه مشخص

حجم معاملات را صرفاً بر اساس میزان پول معامله شده در آن بازار می‌سنجند. اگر در بازه زمانی مشخص مقدار کمی رمزارز مانند اتریوم خرید شده باشد مشخصاً حجم بازار کاهش داشته است. در صورتی که افزایش خرید و فروش اتریوم در همان بازار، نشانگر حجم معاملات بالا بوده است.

تغییر در حجم معاملات بر شاخص ترس و طمع تاثیر مستقیم دارد.

رسانه

شبکه‌های اجتماعی تاثیر بسزایی در ارزش‌گذاری روی بازار رمزارز‌ها دارند. با بررسی سال ۲۰۲۰ به سادگی می‌توان تاثیر یکی از این شبکه‌های اجتماعی یعنی توییتر را بررسی کرد.

تسلط یا دامیننس بازار

هنگامی که یک رمزارز بیشترین سهم بازار را در خرید و فروش در اختیار بگیرد، تسلط آن ارز در بازار بسیار زیاد خواهد بود. به عنوان مثال رمزارز بیت کوین اگر روندی صعودی داشته باشد، دیگر آلت کوین‌ها کاربرد شاخص‌ها حجم کمتری از معاملات را در اختیار خواهند داشت. این تسلط باعث حرکت شاخص به سمت ترسو بودن می‌شود چرا که سرمایه‌گذاران بر این باور خواهند بود بیت کوین بازار مناسب‌تر و امن‌تری برای سرمایه‌گذاری است.

تمایل یا ترند

با جستجو در اینترنت به سادگی می‌توان تمایل کاربران به موضوعی خاص را پیدا کرد. به عنوان مثال اگر کلمه بیت کوین حجم زیادی از جستجو در فضای مجازی را در اختیار داشته باشد، شاخص ترس و طمع به سمت طمع‌کار بودن بیت کوین خواهد بود.

ضریب تاثیرگذاری اجزای مختلف شاخص ترس و طمع

در جدول زیر ضریب تاثیرگذاری هر کدام از بخش‌های معرفی شده را بررسی می‌کنیم.

فاکتور تاثیرگذار	درصد تاثیرگذاری روی شاخص
نوسانات بازار ارز دیجیتال	۲۵ درصد
حجم معاملاتی در یک بازه مشخص	۲۵ درصد
رسانه و شبکه‌های اجتماعی	۱۵ درصد
تسلط یا دامیننس بازار	۲۵ درصد
تمایل یا ترند	۱۰ درصد

نحوه محاسبه شاخص ترس و طمع

هر یک از بخش‌های مطرح شده در بالا، تاثیر جداگانه‌ای روی شاخص ترس و طمع دارند و اهمیت هر کدام در روند حرکتی این شاخص قابل مشاهده است. برای مثال تاثیر شبکه‌های اجتماعی در روند رشد دوج کوین قابل انکار نیست. ایلان ماسک با یک توییت قیمت این میم کوین را بسیار بالا برد و بازار نیز به‌دنبال آن حجم خرید بالایی را دنبال کرد. یا اگر بحث دامیننس یا تسلط بازار را دنبال کرده باشید، قطعا متوجه می‌شوید که در صورتی که دامیننس بیت کوین در بازار بالا باشد، متعاقبا سایر آلت کوین‌ها نیز روند حرکتی مثبتی خواهند داشت.

در برخی مواقع این تغییرات روی شاخص ترس و طمع به حدی است که کاربران را به سمت ترس یا طمعی فزاینده می‌کشاند که به اصطلاح به آن Extreme Fear یا Extreme Greed می‌گویند.

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، شاخص ترس و طمع بازار در ۲۴ ساعت اخیر روی طمع قرار دارد و بیشتر افراد به‌دنبال خرید در بازار هستند. در ستون دوم تاریخچه یک ماه اخیر بازار قابل مشاهده است. طبق این ستون، در ماه گذشته شاخص عدد ۲۰ را ثبت کرده است که بیانگر ترس فزاینده یا Extreme fear در بازار است. شما می‌توانید با ورود به سایت Alternative.me این شاخص را مشاهده کنید.

نحوه اثرگذاری Fear and Greed در بازار

فرض بر آن است که اگر در بازار بیت کوین شاخص ترس قوی‌تر باشد، نرخ خرید و فروش بیت کوین در آن بازار کمی پایین‌تر از ارزش واقعی آن بازار خواهد بود و بالعکس اگر طمع سرمایه‌گذاران در مقطعی بسیار بالا باشد، ارزش بازار از میزان حقیقی آن فراتر خواهد رفت.

صاحب نظران بر این باور هستند که شاخص ترس و طمع ( Fear and Greed) بیشتر به کمک سرمایه‌گذارانی خواهد آمد که صرفاً به دنبال زمان مناسب برای ورود یا خروج از بازار هستند و استفاده از شاخص ترس و طمع برای خرید و هولد کردن مناسب نخواهد بود. البته که شاخص ترس و طمع روی مارکت کپ بازار نیز تاثیرگذار است.

اگر بازاری گاوی باشد، ترس از دست دادن (FOMO) در کاربران افزایش پیدا می‌کند که این موضوع، شاخص را به سمت طمع‌کار بودن حرکت می‌دهد. اگر شاخص، ترس بیش از حد را نشان دهد، می‌تواند نمایانگر ترس کاربران از سرمایه‌گذاری در این مقطع باشد.

مزایای استفاده از شاخص ترس و طمع

نظریه‌پردازان آکادمیک بر این باور هستند که ترس و طمع از غرایز اصلی در میان همه انسان‌ها است و کاربرد شاخص‌ها در بسیاری از شرایط بر عملکرد منطقی ما تاثیر می‌گذارد. هنگامی که صحبت از پول و سرمایه‌گذاری در میان باشد، ترس و طمع دو عنصر تحریک کننده بسیار قوی خواهند بود.

اما چرا استفاده از این شاخص در برخی مواقع ممکن است به نفع کاربران باشد؟

بسیاری از سرمایه‌گذاران، هیچ استراتژی دقیقی را دنبال نمی‌کنند و بیشتر تابع هیجان خود هستند تا اهداف از پیش تعیین شده. این مورد به خودی خود شاید تاثیری در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران نداشته باشد اما با بررسی شاخص ترس و طمع می‌توان تا حدودی شرایط بازار را تخمین زد.

صاحب‌نظران بازارهای مالی بر این عقیده هستند که نه تنها شاخص ترس و طمع بسیار مفید است بلکه سرمایه‌گذاران می بایست همواره این شاخص را رصد کنند. در صورتی که شاخص، ترس را نشان دهد به معنای فرصتی مناسب برای خرید خواهد بود چرا که اکثر کاربران ترس از خرید دارند و بیشتر به سمت فروش سهم‌های خود می روند.

آیا باید از شاخص ترس و طمع در معاملات ارزهای دیجیتال استفاده کرد؟

بهترین روش سرمایه‌گذاری و ورود به بازار ارزهای دیجیتالی مانند کاردانو و یا شیبا، داشتن هدف و استراتژی از پیش تعیین شده است. استفاده از یک یا چند شاخص که در اینجا شاخص ترس و طمع مد نظر است، نمی‌تواند گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشد بلکه باید از این کاربرد شاخص‌ها شاخص در اهداف از پیش تعیین شده بهره گیری کرد. وارن بافت در خصوص شاخص ترس و طمع نقطه نظر جالبی دارد: ” بترسید زمانی که بازار طمع کار است و طمع کار باشید زمانی که بازار ترسو است.”

شاخص ترس و طمع، شمشیر دولبه

شاید بتوان شاخص اندازه‌گیری ترس و طمع را در کنار هزاران ابزار دیگر برای تبادل در بازار‌های مالی قرار داد. اما همانند سایر ابزار‌ها، شاخص ترس و طمع ( Fear and Greed) باید با استراتژی درست مورد استفاده قرار بگیرد و صرفاً نمی‌توان با استفاده از این ابزار مسیر موفقیت را طی کرد. استفاده از این شاخص بیشتر مناسب افرادی است که تجربه کافی در بازار کریپتوکارنسی را دارند و از سایر ابزارهای تحلیلی نیز می‌توانند به خوبی استفاده کنند چرا که در صورت محاسبه اشتباه این شاخص، ممکن است ضررهای سنگینی متحمل شوند.

به نظر شما بهترین روش برای استفاده از شاخص ترس و طمع کدام است؟ و آیا شما از این شاخص در معاملات خود استفاده می‌کنید؟