نحوه محاسبه شاخص کل

مرتضی امینی
نوشتاري جهت آشنايي بيشتر با مسائل اقتصادي ايران و جهان

فرمول شاخص کل بورس چیست و چگونه محاسبه می شود؟ — به زبان ساده

برای تمایز و تشخیص بین پدیده‌های مختلف نیاز به ابزاری برای سنجش و مقایسه است. «شاخص» (Index) پارامتری است که میزان تغییرات را نشان می‌دهد و مقایسه پدیده‌های مختلف را آسان‌تر می‌کند. مفهوم شاخص در بورس به تغییر حرکت و جهت بازار سهام اشاره دارد. تشخیص روند شاخص کل برای پیگیری روند اوراق قرضه و دارایی‌های مختلف بسیار مهم است. در این شاخص، نسبتی تشکیل می‌شود که در صورت آن، مجموع ارزش بازاری شرکت‌های بورس و در مخرج آن عدد پایه شاخص قرار می‌گیرد. از مهم‌ترین معیارهای سنجش عملکرد سرمایه‌گذاری در بورس و حتی سرمایه‌گذاری‌های غیر مالی، «شاخص نحوه محاسبه شاخص کل کل بورس» (Total Stock Index) است. در این نوشتار فرمول شاخص کل بورس و شیوه محاسبه آن ارائه خواهد شد.

شاخص چیست ؟

شاخص از جمله مفاهیمی است که تعاریف زیادی در مورد آن وجود دارد. تعریف شاخص تا حد زیادی بستگی به ماهیت موضوع، زمینه مطالعاتی یا متغیر مورد بررسی دارد. در ادامه برخی از مهم‌ترین تعاریف شاخص ارائه شده است.

• شاخص فهرستی است که معمولاً به ترتیب حروف الفبا از برخی از داده‌های مشخص مرتب شده است.
• شاخص فهرستی از آیتم‌ها (مانند موضوعات یا نام‌ها) است که در یک اثر چاپی مورد بررسی قرار می‌گیرند و برای هر مورد شماره صفحه‌ای را می‌دهد که ممکن است در آن صفحه پیدا شود.
• شاخص فهرستی از شرکت‌های سهامی عام و قیمت سهام آن‌ها است.
• شاخص تجزیه و تحلیل کتاب‌شناختی است و گروه‌های نشریات که معمولاً به صورت دوره‌ای منتشر می‌شوند را در برمی‌گیرد.
• شاخص نسبت یک بعد از یک چیز به بعد دیگر.
• شاخص ابزاری برای نشان دادن یک مقدار یا کمیت است.
• شاخص چیزی است که فرد را به یک واقعیت یا نتیجه خاص هدایت می‌کند.
• شاخص نسبت یک متغیر به یک متغیر دیگر است.
• شاخص ترکیب چند متغیر برای ساخت یک متغیر دیگر با وزن‌های مختلف است.

همان‌طور که مشاهده می‌شود، تعاریف زیادی شاخص در زمینه‌های مختلف وجود دارد. این تعریف‌ها تا حد زیادی به ماهیت موضوع مورد بررسی، روش‌شناسی پژوهش و موضوع مورد مطالعه بستگی دارد.

با توجه به اهمیت شاخص کل بورس در فهم روند و جهت بازار، «فرادرس» اقدام به تهیه یک فیلم آموزشی ۵ ساعت و ۵۷ دقیقه‌ای در زمینه آموزش تحلیل جریان سفارش‌ها و نقدینگی در بورس کرده که لینک آن در ادامه آورده شده است.

• برای مشاهده فیلم آموزش تحلیل جریان سفارش ها و نقدینگی در بورس + اینجا کلیک کنید.

شاخص کل بورس چیست ؟

همان‌طور که بیان شد، شاخص بورس معیاری برای اندازه‌گیری یا سنجش وضعیت عمومی بازار بورس است. شاخص کل بورس از مهم‌ترین نماگرهای اقتصادی در تمامی کشورهای جهان است. حتی افرادی که در بازارهای مالی فعالیت ندارند، تحولات این شاخص را دنبال می‌کنند. افت و خیزهای شاخص کل بورس حاوی اطلاعات بسیار مفیدی برای معامله‌گران، سرمایه‌گذاران و همچنین سیاست‌گذاران است. تحولات مثبت اقتصاد کلان می‌تواند اثرات مثبتی بر شاخص کل بورس داشته باشد. شاخص کلی نقشی برجسته در تشخیص روند بازار دارد.

شاخص کل بورس یکی از پرکاربردترین شاخص‌ها در بین فعالین بازار و سرمایه‌گذاران است که بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. به عبارت دیگر، تغییرات شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.

فرمول محاسبه شاخص کل بورس

شاخص کل قیمت سهام نماگری است که بیان‌گر سطح عمومی قیمت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. بورس تهران از فروردین ماه 1369 اقدام به محاسبه و انتشار فرمول شاخص کل بورس به‌ نام «تپیکس» (Tipex) (با عدد مبنای 100) کرده است. این شاخص در مرکز تحقیقات بازار سرمایه محاسبه می‌شود. فرمول شاخص کل بورس به صورت زیر است.

در فرمول بالا تعریف متغیرها به صور زیر است.

• «$$p_$$»: قیمت شرکت iام در زمان t
• «$$q_$$»: تعداد سهام منتشر شده شرکت iام در زمان t
• «$$D_$$»: عدد پایه در زمان t
• «$$p_$$»: قیمت شرکت iام در زمان مبداء
• «$$q_$$»: تعداد سهام منتشر شده شرکت iام در زمان t
• «n»: تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

شاخص قیمت بورس تهران کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در برمی‌گیرد. در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌شود. همان‌طور که فرمول بالا نشان می‌دهد، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها معیار وزن‌دهی در شاخص است. این رویکرد سب می‌شود که شرکت‌های بزرگ نقش بزرگتری در تغییرات شاخص داشته باشند.

ویژگی های شاخص قیمت سهام

مهم‌ترین ویژگی‌های شاخص کل بورس تهران را می‌توان به صورت زیر فهرست کرد.

• جامعیت
• موزون بودن
• در دسترس بودن

در ادامه به صورت خلاصه در مورد این ویژگی‌ها بحث خواهد شد.

جامعیت شاخص

مهم‌ترین ویژگی شاخص بهای سهام بورس تهران، جامعیت آن است. این شاخص براساس تمامی سهام پذیرفته شده در بورس تهران محاسبه می‌شود و از جامعیت بالایی برخوردار است.

موزون بودن شاخص

دومین ویژگی شاخص قیمت سهام بورس تهران موزون بودن آن است، به این ترتیب که قیمت هر یک از سهام در تعداد سهام منتشره آن شرکت ضرب و در محاسبات شاخص منظور می‌شود، بنابراین تغییرات قیمت سهام براساس تعداد سهام منتشره آن در شاخص قیمت تأثیر مثبت یا منفی خواهد گذاشت. این موضوع نشان می‌دهد که هر چه تعداد سهام بیشتر باشد تأثیر تغییر ات بر روی روی شاخص بیشتر است و بالعکس.

در دسترس بودن شاخص

سومین ویژگی شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران در دسترس بودن آن است. با استقرار سخت‌افزار و نرم‌افزارهای مناسب امکان محاسبه شاخص قیمت سهام به‌صورت لحظه‌ای فراهم شده است و از طریق شبکه کامپیوتری در اختیار علاقه‌مندان به‌صورت مستقیم قرار گرفته است.

روند شاخص کل بورس تهران

معرفی فیلم آموزش تحلیل جریان سفارش ها و نقدینگی در بورس

شاخص کل نقشی بسیار مهم در بررسی کلیات بازار دارد. این شاخص، اطلاعات مفیدی در زمینه کلیات بازار و همچنین سمت و سوی آن در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد تا براساس آن ثبت سفارش خرید یا فروش انجام دهند. با توجه به اهمیت شاخص کل در بورس، فرادرس اقدام به تهیه یک فیلم آموزشی ۵ ساعت و ۵۷ دقیقه‌ای در زمینه آموزش تحلیل جریان سفارش‌ها و نقدینگی در بورس کرده که لینک آن در ادامه آورده شده است.

این فیلم آموزشی در ۸ درس ارائه شده است. درس اول مقدماتی در زمینه سفارش‌گیری و جریان نقدینگی ارائه می‌کند. در درس دوم نسبت خریدار به فروشنده و قدرت خریدار و فروشنده بحث می‌شود. در درس سوم نسبت سرانه خرید و تفسیر آن تدریس می‌شود. درس چهارم در ارتباط با میزان ورود و خروج نقدینگی و پول هوشمند به بازار است. درس پنجم و ششم نیز به ترتیب قدرت خریدار و فروشنده و حجم‌های غیرعادی را مورد بررسی قرار می‌دهد. درس هفتم داده های تفصیلی معاملات و درس پایانی تغییر مالکیت سهام را مورد بررسی قرار می‌دهد.

• برای مشاهده فیلم آموزش تحلیل جریان سفارش ها و نقدینگی در بورس + اینجا کلیک کنید.

جمع‌بندی

این نوشتار در زمینه فرمول شاخص کل بورس بود. در ابتدا مفهوم شاخص از رویکردهای مختلف بررسی شد و سپس مفهوم شاخص کل بورس ارائه شد. در پایان نیز فرمول شاخص بورس و ویژگی‌های آن ارائه شد.

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

اقتصاد ما

محاسبه قيمت پاياني هر نماد براي اعمال در محاسبات شاخص و درصورتي که نماد مذکور در آن روز معامله داشته باشد، به شرح زير است:

اگر حجم معامله شده از حجم مبنا کمتر باشد :

Price = Closing price + (Traded volume)/ (Base Volume) *(VWAP - Closing Price)

در اين فرمول داريم :

Price= قيمت سهام براي محاسبه در شاخص

Closing price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبلي

Traded Volume= حجم معامله شده از آن نماد در جلسه معاملاتي جاري

Base Volume= حجم مبنا

VWAP= قيمت ميانگين وزني، نحوه محاسبه VWAP (Volume Wieghted Average Price ) به شرح زير است:

VWAP = ?(Price * Traded Volume ) / ?Traded Volume

Traded Volume of trade= حجم هر معامله

Price= قيمت هر معامله

اگر حجم معامله شده نماد از حجم مبنا بيشتر باشد، همان قيمتVWAP مبناي محاسبه قيمت پاياني در شاخص خواهد بود.

2- نحوه محاسبه شاخص

چگونگي محاسبه شاخص کل، شاخص تابلوهاي اصلي و فرعي، شاخص صنعت و شاخص گروه­ها به شرح زير است:

Index = ?(Pn * Qn )* 100/Base (فرمول لاسپيرز):

Pn= قيمت بر اساس فرمولهاي فوق

براي شاخص کل، مجموع حاصلضرب آخرين قيمت در سرمايه کليه شرکتها بر عدد پايه تقسيم شده و با ضرب در عدد 100 شاخص کل محاسبه مي شود.

براي تابلو اصلي و فرعي کسر فوق فقط براي شرکتهاي موجود در آن تالار محاسبه شده و براي گروههاي صنعت، شاخص آن گروه بر اساس فرمول فوق و فقط براي آن گروهها محاسبه مي­شود .

قيمت هاي تعادلي و تعديل پايه:

1- هنگام افزايش سرمايه از محل اندوخته (سهام جايزه):

هنگام افزايش سرمايه به­صورت سهام جايزه، با توجه به اينکه در اين موارد آورده نقدي نداريم، لذا پايه شاخص نيز تعديل نخواهدشد و اگر قيمت سهام متناسب با افزايش سرمايه و مطابق فرمول زير کاهش يابد، شاخص تغيير نخواهد کرد:

Adjusted Price = Close Price / (1+ a)

Adjusted Price= قيمت تعادلي

Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبلي

a= ضريب افزايش سرمايه

حال اگر نمادي که افزايش سرمايه داشته است با قيمت تعادلي (Adjusted Price) باز شود، تغيير قيمت در شاخص نخواهيم داشت. بديهي است اگر نماد مذکور با قيمتي بالاتر از قيمت تعادلي باز شود، افزايش شاخص و در صورتي که با قيمتي پايين تر از قيمت تعادلي باز شود کاهش شاخص خواهيم داشت.

2- هنگام افزايش سرمايه از محل آورده نقدي (حق تقدم خريد):

در هنگام افزايش سرمايه از محل آورده نقدي، با توجه به آورده نقدي يا مبلغ صرف سهام، پايه شاخص مطابق فرمول زير نيازمند تعديل خواهدبود::

New Base = Old Base * (Old Cap + 1000 * Right Cap)/ Old Cap

Old Base= پايه شاخص روز قبل

Old Cap= ارزش بازار روز قبل

Right Cap= سرمايه حق تقدم

بعد از باز شدن نماد اگر سهام با قيمت تعادلي زير باز شود، شاخص تغيير نخواهد يافت و اگر سهم با قيمت بالاتر از قيمت تعادلي باز شود افزايش شاخص خواهيم داشت:

Adjusted Price = (Close Price + 1000* a) / (1+a)

Adjusted Price= قيمت تعادلي پس از افزايش سرمايه

Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبل

a= ضريب افزايش سرمايه

شايان ذکر است که هنگام کاهش سرمايه (درصورتي که همراه با آورده نقدي نباشد) نيز همانند سهام جايزه عمل شده و در هنگام محاسبه قيمت تعادلي ضريب افزايش سرمايه منفي است.

3- هنگام افزايش سرمايه همزمان به صورت حق تقدم خريد سهام و سهام جايزه:

در مواقع افزايش سرمايه با توجه به آورده نقدي يا مبلغ صرف سهام نياز به تعديل پايه شاخص خواهيم داشت. جهت تعديل پايه داريم :

New Base = Old Base * (Old Cap + 1000 * Right Cap)/ Old Cap

Old Base= پايه شاخص روز قبل

Old Cap= ارزش بازار روز قبل

Right Cap= سرمايه حق تقدم

بعد از باز شدن نماد اگر سهام با قيمت تعادلي زير باز شود شاخص تغيير نخواهد يافت و اگر سهم با قيمت بالاتر از قيمت تعادلي باز شود، افزايش شاخص خواهيم داشت:

Adjusted Price = (Close Price + 1000* a) / (1 + a + b)

Adjusted Price= قيمت تعادلي پس از افزايش سرمايه

Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبل

a= ضريب افزايش سرمايه حق تقدم

b= ضريب افزايش سرمايه جايزه

شايان ذکر است که کاهش سرمايه (درصورتي که همراه با آورده نقدي نباشد) نيز همانند جايزه عمل شده و در هنگام محاسبه قيمت تعادلي ضريب افزايش سرمايه منفي و جهت تعديل پايه نيز سرمايه منفي در فرمول لحاظ مي شود.

4- هنگام افزودن يک شرکت جديد به شاخص

در هنگام اضافه کردن يک شاخص جديد بايد پايه شاخص به نحو زير تعديل شود تا تغييري در عدد شاخص نداشته باشيم. بديهي است که اين تعديل بعد از اولين معامله روي اين نماد خواهد بود:

New Base = Old base * (old cap + capital * price) / old cap

New base= پايه جديد شاخص

Old Base= پايه شاخص روز قبل

Capital= سرمايه شرکت وارد شده به شاخص

Price= قيمت معامله شده شرکت وارد شده به شاخص

Old Cap= ارزش بازار در پايان روز معاملاتي قبل ?(Pn * Qn )

5- شاخص بازده نقدي و قيمت

هدف از محاسبه اين شاخص تاثير اعلام سود نقدي بر پايه شاخص است و در حالت اعلام سود با توجه به کاهش احتمالي قيمت سهم، پايه شاخص به نحوي اصلاح خواهد شد که سبب کاهش شاخص نشود.

بدين منظور داريم:

Index Tedpix = ?PnQn *100/ base

Index Tedpix= شاخص بازده نقدي و قيمت

?PnQn= ارزش بازار

در مواقع اعلام سود نقدي يا افزايش سرمايه جهت تعديل پايه خواهيم داشت:

Base Tedpix = [Base Tepix * ?(PnQn - DnQn)/ ?PnQn] +

[?(Base Tepix) * Base Tedpix (t-1)/Base Tepix(t-1) ]

Base Tedpix= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت

Base Tepix= پايه شاخص کل

PnQn= ارزش بازار (به ازاي هر سهم برابر است با قيمت * سرمايه )

DnQn= سود نقدي * سرمايه (به ازاي شرکتهايي که سود اعلام کرده اند)

Base Tepix(t-1)= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت روز قبل

Base Tepix(t-1)= پايه شاخص کل روز قبل

6- شاخص بازده نقدي

Index Tedix = 1653 * Base Tepix / Base Tedpix

Index Tedix= شاخص بازده نقدي

Base Tepix= پايه شاخص کل

Base Tedpix= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت

مرتضی امینی
نوشتاري جهت آشنايي بيشتر با مسائل اقتصادي ايران و جهان

مشکلات محاسبه شاخص کل بورس

یکی نحوه محاسبه شاخص کل از معیارهای اصلی برای تحلیل روند بازار سرمایه ایران، شاخص کل بورس است و این عدد را به عنوان نمایانگر وضعیت سهام شرکت ها می دانند و قطعا شما نیز تا حدودی با این مفهوم آشنا هستید؛ اما برخی از فعالان بازار سرمایه معتقدند که این شاخص معیار خوبی برای قضاوت درباره کلیت سهم ها نمی تواند باشد و نحوه محاسبه آن مشکلات جدی دارد و حتی شائبه هایی نیز در خصوص دستکاری این عدد مطرح می کنند. به همین دلیل در این مقاله به دنبال شناسایی مشکلات محاسبه شاخص کل بورس هستیم و قصد داریم این موارد را با شما به اشتراک بگذاریم، پس اگر شما نیز به این موضوع علاقه مند هستید، ما را تا پایان مقاله همراهی کنید.

شاخص کل نحوه محاسبه شاخص کل بورس چگونه محاسبه می شود؟

برای شناسایی مشکلات محاسبه شاخص کل بورس، در ابتدا بایستی با نحوه محاسبه آن آشنا شویم.

شاخص کل بورس تهران همان عددی است که معمولا در اخبار و رسانه ها پخش می شود و به طور علمی تر، شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX) نام دارد و به طور کلی میانگینی از قیمت و بازده سهام شرکت ها بر اساس وزن آن ها به شما ارائه می کند و تاثیر شرکت های کوچک در محاسبه این شاخص در مقایسه با تاثیر شرکت های بزرگ این بازار با یکدیگر برابر نیست.

به عنوان مثال در کنکور ریاضی، مفهومی به نام «ضریب» وجود داشت که بر اساس آن نمرات درس فیزیک ضرب در 9 می شد و درسی مانند ادبیات ضرب در 4 می شد و قطعا تاثیر نمرات درس فیزیک از ادبیات بیشتر بود؛ در بورس تهران نیز وضعیت به همین شکل است و سهام شرکتی مانند فولاد مبارکه اصفهان (فولاد) که یکی از بزرگترین شرکت های بازار سرمایه است، در مقایسه با سهام شرکت ایران مرینوس «نمرینو» که یک شرکت کوچک با ارزش بازار پایین است، تاثیر بیشتری در نوسانات شاخص کل بورس دارد و به طور خلاصه شرکتی که تعداد سهام و قیمت بیشتری دارد، میزان تاثیرگذاری آن بیشتر است. بنابراین اصلی ترین نکته در خصوص محاسبه شاخص کل، وزن دادن به شرکت هاست که آن را با شاخص هم وزن متفاوت کرده است و به طور کلی شاخص کل بورس طبق فرمول زیر محاسبه می شود:

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می کنید، شرکت هایی که تعداد سهام بیشتر و همچنین قیمت بالاتری دارند، قطعا تاثیر آن ها در محاسبه عدد شاخص کل بیشتر خواهد بود و تاثیر بسیار زیاد سهم های شاخص ساز یکی از اصلی ترین مشکلات محاسبه شاخص کل بورس است.

آیا شاخص کل بورس بیانگر وضعیت کلیت بازار است؟

قطعا برای شما نیز پیش آمده است که بازدهی سبد سرمایه گذاری شما با آنچه که در شاخص کل اتفاق افتاده، متفاوت بوده است. به عنوان مثال ممکن است در یک روز کاری، بازدهی کلیت پرتفوی شما منفی باشد، اما شاخص کل عدد مثبت را نشان می دهد و شما نیز احتمالا از این موضوع تعجب خواهید کرد. ریشه اصلی این اتفاق را بایستی در مشکلات محاسبه شاخص کل بورس و عوامل تاثیرگذار بر آن شناسایی کنیم.

مشکلات محاسبه شاخص کل بورس

بارها از سوی فعالان بازار سرمایه، نحوه محاسبه شاخص کل مورد انتقاد قرار گرفته است و حتی بعضی از افراد معتقدند این عدد در مواقع حساس، دستکاری می شود؛ اما آنچه که واضح است، مشکلات محاسبه شاخص کل بورس و عوامل تاثیرگذار بر آن است که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم.

شرکت های شاخص ساز

برخی از شرکت های بازار سرمایه را اصطلاحا شاخص ساز می نامند و همانطور که که از اسم آن مشخص است، منظور از این عبارت، تاثیر نوسانات این شرکت ها در ساختن عدد شاخص کل است و در واقع این شرکت ها، بیشترین ارزش بازار را در میان شرکت های فعال در بازار سرمایه دارند. در تصویر زیر، صفحه اول سایت tsetmc را مشاهده می کنید.

در تصویر بالا، در یکی از بخش های این سایت که با رنگ قرمز کادر بندی شده است، سهم هایی را مشاهده می کنید که بیشترین تاثیر را در نوسانات شاخص کل داشته اند و شرکت های شاخص ساز در این قسمت شناسایی می شوند. بنابراین عدد شاخص کل بورس، به جای نمایان کردن وضعیت کل سهم های بازار، بیشتر بیانگر وضعیت سهام شرکت های شاخص ساز است؛ به همین دلیل عدد شاخص کل نمی تواند معیار خوبی برای بررسی وضعیت سهم های کوچک بازار سرمایه باشد و اگر شما به عنوان یک سرمایه گذار، پرتفویی متشکل از سهم های کوچک در اختیار داشته باشید، احتمالا عدد شاخص کل بورس، کارایی زیادی برای شما نخواهد داشت.

شاخص کل بورس تهران از فرابورس متمایز است

یکی دیگر از مشکلات محاسبه شاخص کل بورس، تاثیر نداشتن سهم های فرابورسی است و نکته ای که سرمایه گذاران باید به آن دقت کنند، این است که شاخص کلی که در رسانه ها به آن اشاره می شود، مخصوص بورس اوراق بهادار تهران است و شرکت های فرابورس، نقشی در به وجود آوردن این عدد ندارند و شاخص کل بورس برای افرادی که سبد سرمایه گذاری خود را از میان شرکت های فعال در فرابورس انتخاب می کنند، نمی تواند معیار مناسبی باشد.

نقش عرضه اولیه شرکت ها در شاخص کل

یکی دیگر از مشکلات محاسبه شاخص کل بورس، تاثیر عرضه اولیه ها در بالا رفتن این عدد است. در سالیان اخیر ده ها شرکت کوچک و بزرگ در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده اند و همانطور که می دانید، معمولا برای بالا بردن جذابیت خرید عرضه های اولیه، قیمت آن را منصفانه و یا حتی پایین تر از ارزش واقعی، در نظر می گیرند و این موضوع باعث بالا رفتن تقاضا برای خرید سهام این شرکت ها می شود و در روزهای بعد از عرضه اولیه، صف خرید سنگین بر روی این نمادها به وجود می آید و چند روز پشت سرهم قیمت سهام این شرکت ها بالا می رود و این موضوع باعث بالا رفتن عدد شاخص کل می شود؛ اما با توجه به میزان تخصیص کم سهام شرکت های عرضه شده برای اولین بار، بالا رفتن قیمت آن تاثیر چندانی در پرتفوی سهامداران ندارد.

به عنوان مثال پس از عرضه اولیه شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی (شستا) در اوایل سال 1399 که با مشارکت خوب سرمایه گذاران روبرو شد، در روزهای بعد، صف های خرید سنگین برای این نماد به وجود آمد و بالا رفتن قیمت آن باعث افزایش عدد شاخص کل شده بود.

بنابراین بخشی از رشد شاخص کل بورس در سال های اخیر مربوط به عرضه اولیه شرکت های مختلف است و ارتباطی با بازدهی شرکت های فعال در آن ندارد و این موضوع را می توان به عنوان یکی از مشکلات محاسبه شاخص کل بورس در نظر گرفت.

آیا عدد شاخص کل دستکاری می شود؟

منظور از دستکاری در شاخص کل بورس به اینصورت است که ممکن است در بعضی از مواقع که کلیت سهم های بازار منفی هستند، با ایجاد هیجانات و بالا بردن قیمت سهم های شاخص ساز، عدد شاخص کل را مثبت کنند؛ اما وقتی که سهامداران به پرتفوی خود مراجعه می کنند، هیچ تناسبی میان سبد خود و بازدهی شاخص کل نمی توانند به وجود بیاورند.

به عنوان مثال در یک روز کاری ممکن است بیشتر سهم ها در محدوده منفی معامله شوند، اما با استفاده از نمادهایی مانند فولاد، فملی، شستا، کچاد، کگل و. که وزن سنگینی در محاسبه این عدد دارند، بتوانند شاخص کل بورس را مثبت کنند.

جمع بندی

شاخص کل بورس یکی از اعدادی است که معمولا در میان فعالان بازار سرمایه شنیده می شود و از آن به عنوان معیاری برای تحلیل وضعیت بازار سرمایه استفاده می کنند؛ اما نحوه محاسبه این شاخص، دارای مشکلاتی از قبیل تاثیر سهم های شاخص ساز، تاثیر عرضه اولیه شرکت ها در بالا بردن آن و. است.

نحوه محاسبه شاخص بورس

در این مقاله از دلفین وست قصد داریم به نحوه محاسبه شاخص بورس بپردازیم. در انتخاب سهام از طرف سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار، میزان بازدهی سهام یک از فاکتورهای مهم در تصمیم‌‌‌‌‌‌گیری است. این‌‌‌‌‌‌که آیا سهام یک شرکت ارزش سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاری دارد یا خیر، با درنظر گرفتن معیاری به نام شاخص در بورس مشخص می‌‌‌‌‌‌شود. شاخص‌‌‌‌‌‌های مختلفی در بورس وجود دارد که از طریق فرمول به خصوص خود محاسبه می‌‌‌‌‌‌شوند. در این مقاله قرار بر معرفی روش محاسبه شاخص بورس و فاکتورهای دخیل در آن است.

محاسبه شاخص بورس

نحوه محاسبه شاخص بورس در گروی یک فرمول اولیه است.

در این فرمول براین اساس که چه شاخصی را محاسبه می‌‌‌‌‌‌کنیم، ارزش جاری بازار مربوط به آن را جایگزاری می-کنیم. برای مثال، نحوه محاسبه شاخص مالی به این صورت است که ارزشی که شرکت‌‌‌‌‌‌های مالی در بازار ایجاد کرده‌‌‌‌‌‌اند را در دو زمان مبدأ و محاسبه را در فرمول قرار می‌‌‌‌‌‌دهیم، و در نهایت شاخص مالی را برحسب درصد نحوه محاسبه شاخص کل خواهیم داشت.

شاخص کل بورس چگونه محاسبه می‌‌‌‌‌‌شود؟

شاخص کل بورس باید میزان بازدهی سهام را با درنظر گرفتن نوسانات قیمتی و میزان سود نقدی شرکت‌‌‌‌‌‌ها بیان کند. از این رو فرمول فوق را با ازودن کمی جزئیات کامل‌‌‌‌‌‌تر می‌‌‌‌‌‌کنیم.

همان‌‌‌‌‌‌طور که می‌‌‌‌‌‌دانید، شاخص کل تمام شکت‌‌‌‌‌‌ها را درنظر می‌‌‌‌‌‌گیرد. بنابراین i در فرمول، نشان‌‌‌‌‌‌دهنده تعداد است. در این فرمول p_(it ) قیمت سهام شکت iام در زمان t، q_it تعداد سهامی که شرکت iام در زمان t منتشر کرده است و RD_t پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t است.

نحوه محاسبه شاخص قیمت

می‌‌‌‌‌‌دانیم که شاخص قیمت تنها فاکتور تغییرات قیمتی را مدنظر دارد. این تفاوت بین شاخص قیمت و شاخص کل است. بنابراین در مخرج فرمول شاخص قیمت، فاکتور R که نماد سود یا بازرده نقدی است وجود ندارد. بنابراین فرمول محاسبه شخص نقدی به صورت زیر خواهد بود.

نحوه محاسبه شاخص شناور آزاد

می‌‌‌‌‌‌دانیم که اصلاح سهام شنا آزاد، به بخشی از سهام شرکت‌‌‌‌‌‌ها فته می‌‌‌‌‌‌شد که مدم عادی آن ا د اختیا دارند و می‌‌‌‌‌‌توان براساس آن آما بهینه‌‌‌‌‌‌ای از وضعیت بورس اوراق بهادار ارائه داد. در محاسبه این شاخص معیارهای مختلفی دخیل هستند، به همین جهت می‌‌‌‌‌‌توان گفت، در بین شاخص‌‌‌‌‌‌ها پیچیده‌‌‌‌‌‌ترین روند محاسبه را دارد. معیارهای زیر در این محاسبات دخیل هستند و هر شش ماه، بازنگری و به روز رسانی می‌‌‌‌‌‌شوند.

• حذف شرکت‌‌‌‌‌‌های تازه‌‌‌‌‌‌ پذیرفته‌‌‌‌‌‌شده
• ارزش بازار و نقدشوندگی
• نظر کمیته بازنگری شاخص

در نهایت پس از اعمال معیارهای یاد شده فرمول شاخص به شکل زیر درخواهد آمد.

در این فرمول، P_j قیمت هر سهم، Q_j تعداد سهام منتشرشده، F_j درصد سهام شناور آزاد هر شرکت و B_t عدد مبنا برای شاخص است.

تعمیم فرمول اصلی به کل شاخص‌‌‌‌‌‌ها

نحوه محاسبه شاخص بورس از یک فرمول واحد پیروی می‌‌‌‌‌‌کند. همان فرمولی که برای محاسبه شاخص کل از آن استفاده می‌‌‌‌‌‌شود. تنها موردی که باید درنظر گرفت، مواردی است که در هر شاخص اهمیت دارد. برای مثال در محاسبه شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌‌‌‌‌‌تر، طبیعی است که سقف تعداد شرکت‌‌‌‌‌‌ها که در فرمول با n مشخص شده-است، ۳۰ خواهدبود. همین موضوع برای شاخص ۵۰ شرکت فعال‌‌‌‌‌‌تنیز وجود دارد. بنابراین فرمول محاسبه شاخص بورس در بین تمامی شاخص‌‌‌‌‌‌ها قابل تعمیم است.

سخن پایانی

شاخص‌‌‌‌‌‌های بورس، معیارهای خوبی برای تحلیل بازار هستند. این شاجنبه‌‌‌‌‌‌های مختلفی ا زبازار را درنظر گرفته و آمار و ارقام مخصوص به هریک را ارائه می‌‌‌‌‌‌دهند. به عنوان سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار خوب است با نحوه محاسبه آن‌‌‌‌‌‌ها آشنا باشید. این محاسبات در کنار سایر روش‌‌‌‌‌‌های موجود، تحلیل تکنیکال را ساده‌‌‌‌‌‌تر می‌‌‌‌‌‌کنند. برای آشنایی بهتر با موارد یادشده خوب است از یک دوره آموزشی مثل بورس از صفر کمک بگیرید، تا به تمام نکات این موضوع اشراف پیدا کنید.

شاخص کل بورس چیست؟ – فرمول محاسبه شاخص کل بورس

در یک تعریف ساده؛ شاخص کل بورس در واقع معیار سنجش بازار بورس ایران است. شاخص بازار بورس در واقع برای ارزیابی بازار سرمایه ایجاد شده است و بر اساس فرمول محاسبه شاخص کل بورس ، محاسبه می شود. بسیار از افراد برای ورود به بازار بورس ایران ، به تحلیل شاخص کل بورس به عنوان معیار اصلی می پردازند تا از روند صعودی بازار اطمینان حاصل کنند. شاخص کل بورس امروز در شرایط بسیار خوبی و بالای عدد روانی ۱ میلیون واحد قرار دارد و این عدد برای شاخص کل بورس عددی است که کسی خوابش را هم نمی دید. یکی دیگر از نگرانی بورس بازان، ریزش شاخص بورس است که با توجه به رشد شارپ شاخص کل بورس در سالیان اخیر، کمی نگرانی در دل سهامداران بورسی انداخته است.

اخبار شاخص کل بورس امروز رو میتونید از روند شاخص و عدد آن متوجه شوید؛ شاخص قوی مثبت نشان دهنده رشد سهام های شاخص ساز و بعضا سهام های کوچک است و شاخص منفی نشان از منفی بودن اغلب بازار و مخصوصا سهام های شاخص ساز دارد. تحلیل شاخص کل بازار سرمایه نشان داده است که اگر شاخص کل منفی باشد، دلیلی بر منفی بودن سهام های کوچک بازار نیست، چون اندازه شرکت های پذیرفته شده در بورس روی شاخص کل بازار سرمایه تاثیر گذار است، ولی شاخص کل هم وزن به این صورت نیست و وزن تمامی شرکت های بورسی را یک اندازه در نحوه محاسبه شاخص کل نظر می گیرد، پس شاخص کل هم وزن بورس بیشتر می تواند نشان دهنده وضعیت بازار بورس باشد.

حال این که شاخص کل بورس چیست ، نحوه محاسبه آن از چه قرار است و اینکه امکان ریزش شاخص بورس وجود دارد یا خیر و همچنین پیش بینی شاخص بورس را می توانید در این مقاله مطالعه کنید. همچنین عنوان خواهیم کرد که شاخص کل بازار بورس با شاخص کل هم وزن چه تفاوت هایی دارند و چگونه باید از اعداد و روند شاخص، تصمیم گیری برای معامله را انجام داد. توصیه دارم به هیچ عنوان این مطلب آموزشی مختصر که به زبان ساده به موضوع شاخص های بازار سرمایه (شاخص بورس) پرداخته است را از دست ندهید.

شاخص کل بورس

در حقیقت شاخص‌ های بورس معیار های حائز اهمیتی هستند که با بررسی و تحلیل آن ‌ها، می ‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌ های گوناگون، مورد بررسی قرار داد و حتی با کمک شیوه ‌های نموداری روند آینده بورس را پیش ‌بینی و به نوعی آینده بورس را تخمین زد، پس طبیعتا با توجه به نقش مهمی که شاخص‌ های بورس در تصمیم‌ گیری سرمایه ‌گذاران دارند، نوسانات شاخص ‌ها نیز برای سرمایه‌ گذاران موضوع مهم و قابل بحثی است.

در نظر داشته باشید که شاخص ‌های بورس، انواع گوناگونی دارند که هر کدام، وضعیت بورس را از جنبه‌ مختلفی به نمایش می گذارد، لذا سرمایه‌ گذاران در تحلیل شاخص‌ های بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه داشته باشند. از همین روی، در این مقاله قصد داریم تا کارکرد شاخص کل بازار سرمایه رو براتون به صورت کامل توضیح دهیم و کاربرد ها و نحوه استفاده از آن را مشخص کنیم.

شاخص کل بورس چیست ؟

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX معروف است که در واقع این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه ‌ها از آن به عنوان شاخص کل بازار سرمایه می شناسید. شاخص کل در میان سرمایه ‌گذاران از پرکاربردترین شاخص ‌هاست. این شاخص نشان دهنده سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت ‌های پذیرفته شده در بورس می باشد، این بدین معنی است که تغییرات شاخص کل نشان دهنده میانگین بازدهی سرمایه‌ گذاران در بورس است.

به منظور درک آسان ‌تر مفهوم شاخص کل، این طور فرض کنید که شما از همه شرکت های بورسی متناسب با وزن آن ‌ها در شاخص کل بورس سهام بخرید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما می شود. در حقیقت شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ ای را که شرکت‌ ها فراهم می آورند را مورد محاسبه قرار می دهد.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

در ادامه باید گفت که شاخص کل، با عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی هم معروف است. نکته‌ ای که هنگام بررسی شاخص باید توجه زیادی به آن داشته باشید این است که میزان تغییرات شاخص کل به چه عوامل و چه شرکت هایی وابسته است. به عنوان مثال چنانچه شاخص کل بورس اوراق بهادار در طی یک سال از عدد ۸۰۰ هزار به ۱٫۵۰۰ هزار واحد برسد، بیانگر این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۴۵ درصد بوده است.

بر اساس فرمول محاسبه شاخص کل بورس ، هر چه شرکت‌ ها بزرگ تر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر به مراتب بالاتری بر روی شاخص کل خواهند داشت. برای مثال اثر تغییرات قیمت شرکت‌‌ های بزرگ مثل صنایع پتروشيمی خليج فارس، فولاد مبارکه اصفهان خیلی بیشتر از اثر شرکت‌های کوچکی مثل سیمان اصفهان یا قند هکمتان بر شاخص کل خواهد بود.

نکات نحوه محاسبه شاخص کل مهم در خصوص با شاخص کل بازار سرمایه

1. مورد اول که پیش از این هم اشاره هایی به آن داشتیم این است که افزایش شاخص کل، الزاما به معنای سودآوری سهام تمامی شرکت‌ های پذیرفته شده در بورس نیست، به همان صورت که کاهش شاخص کل هم الزاما به معنای ضرردهی سهام تمامی شرکت ‌ها فعال در بورس نیست؛ بخاطر این که شاخص کل، نشان دهنده میانگین بازدهی بورس است و در واقع بعضی اوقات، علیرغم رشد چشم گیر شاخص کل بورس، بعضی سهام ها با افت قیمت روبرو می شوند، یا در شرایطی که شاخص کل روند نزولی دارد، بعضی سرمایه ‌گذاران که سهام ارزنده ‌ای را در پرتفوی سهام خود دارند، سود مناسبی کسب می کنند. لذا سرمایه‌ گذاران نباید تنها نحوه محاسبه شاخص کل با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل درباره ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه ‌گذاری کنند و حتی در شرایط رشد مستمر شاخص‌ کل نیز در انتخاب سهام باید نهایت دقت و توجه به موارد دیگر مانند؛ تحلیل تکنیکال ، تحلیل بنیادین ، تابلو خوانی در بورس و … را در دستور کار خود داشته باشند.
2. مورد بعدی ارتباط میان شاخص کل و سبد سهام شما می باشد. حتما می دانید که یکی از قواعد اصلی سرمایه گذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنوع به حساب می آید. هر اندازه سبد سهام شما، متنوع‌ تر و به ترکیب سهام شرکت ‌های موجود در بورس نزدیک ‌تر باشد، بازدهی آن سرمایه‌ گذاری هم به متوسط بازدهی کل بورس که این شاخص بیانگر آن است، نزدیک ‌تر می شود تا آنجا که چنانچه فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سبد سهام خود را کاملا منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس بچیند، بازدهی او هم کاملا منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس رقم خواهد خورد و مثلا با رشد ۳۰ درصدی شاخص، وی نیـز تقریبا ۳۰ درصد رشد قیمت را در پرتفوی سرمایه گذاری خود خواهد دید.

فرمول محاسبه شاخص کل بازار سرمایه

گفتنی است که شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص کل با نماد TEDPIX از فروردین۱۳۷۷ در بورس تهران ارزیابی و در اختیار سرمایه گذاران بورس قرار گرفته است. تغییرات این شاخص نشان دنده بازده کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازده نقدی پرداختی تاثیر می گیرد.نحوه محاسبه شاخص کل

این شاخص همه شرکت‌ های پذیرفته شده در بورس است و وزن هر شرکت به اندازه حجم سرمایه و سهامی که دارد، روی این شاخص اثر بیشتری دارد و این اثرات را در فرمول محاسبه شاخص کل بورس هم می توان دید.

به عنوان مثال؛ فردی را در نظر بگيريد که سهام شرکت X را در ابتدای سال، با قيمت ۱۵۰ تومان بخرد. در ادامه و چنانچه قيمت سهام اين فرد در پايان همان سال، به ۱۸۰ تومان برسد و همین طور شرکت در پايان سال نيز ۱۵ تومان به عنوان سود نقدی، به ازای هر سهم میان سهماداران خود توزیع کند، اين فرد در کل ۴۵ تومان سود از محل افزايش قيمت سهم و دريافت سود نقدی کسب کرده است، پس بازدهی این شخص در پايان سال، ۳۰ درصد خواهد بود، بخاطر این که سرمايه او از ۱۵۰ تومان به ۱۹۵ تومان افزايش پیدا کرده است.

تغييرات این شاخص هم کاملا نشان دهنده ميانگين بازدهی بورس است، لذا چنانچه برای مثال، این شاخص در ابتدای سال، ۸۰۰ هزار واحد باشد و در پايان سال، با ۸۰۰ هزار واحد افزايش، به ۱٫۶۰۰ هزار واحد برسد، این معنی را خواهد داد که ميانگين بازدهی بورس از محل افزايش قيمت سهام شرکت‌ ها و تقسيم سود نقدی میان سهامداران بورس در آن سال، ۱۰۰ درصد بوده است که به این صورت محاسبه شده است : (ميزان رشد شاخص در طول سال) ۱٫۶۰۰٫۰۰۰= ۱۰۰% × ۸۰۰٫۰۰۰

سرمایه ‌گذاری بر مبنای شاخص

چنانچه شاخص مثبت باشد، باز هم می توان در بازار ضرر کرد. در یک بازار نزولی که به آن بازار خرسی هم گفته میشود هم می شود به سود رسید. شاخص به تنهایی به شما نخواهد گفت که اوضاع هر مورد سرمایه‌ گذاری به صورت جداگانه چطور است، ولی دو نوع سرمایه‌ گذاری وجود دارد که می تواند به طور مستقیم با شاخص کل در ارتباط باشد. اولی سرمایه ‌گذاری طبق شاخص نام دارد. در این نوع سرمایه‌ گذاری فرد تلاش دارد که تغییرات شاخص را بر روی سبد خودش اعمال کند. این سبد با بالا رفتن شاخص بالا خواهد رفت و با پایین آمدن آن پایین خواهد آمد.

برای پیش گرفتن این استراتژی معاملاتی به تعداد زیادی سهم احتیاج خواهید داشت. بهترین کار این است که یک پرتفو از تمام سهم ‌های شاخص‌ ساز تشکیل داده باشید. شاید یک شخص حقیقی نتواند سرمایه مورد نیاز برای این کار را سرمایه گذاری کند، به همین منظور صندوق ‌های سرمایه‌ گذاری مشترک ابزار خوبی برای این کار به حساب می آیند. دومین سرمایه‌ گذاری بر مبنای شاخص، سرمایه ‌گذاری معکوس یا خرسی است.

در این صندوق تلاش بر این است که عکس تغییرات شاخص در سبد اعمال شود، به این صورت که سرمایه‌ گذار سهمی که ندارد را به فروش می رساند تا در آینده پول آن را پرداخت کند. بازار دو طرفه در بورس هم به همین معنی است که قرار است در آینده در بورس ایران هم پیاده سازی شود و هم اکنون هم برای بعضی از سهام های بورسی و همچنین در بورس کالا اجرایی دشه است. به این ترتیب چنانچه قیمت سهم کاهش بیابد، او سود خواهد کرد. در بازارهای نزولی (خرسی) از این نوع سرمایه ‌گذاری بسیار استفاده می شود.

نتیجه گیری نهایی

تفاوت شاخص کل بازار سرمایه با شاخص کل هم وزن به این صورت است که در شاخص کل، وزن و اندازه شرکت ها در میزان تاثیرگذاری آن ها بر شاخص موثر است ولی در شاخص کل هم وزن ، وزن تمامی شرکت ها یکسان در نظر گرفته شده است و می توان به خوبی نشان دهنده وضعیت کل بازار بورس باشد.

پس در جواب به سوال شاخص کل بورس چیست باید گفت که شاخص بازار بورس در واقع معیاری برای سنجش بازار سرمایه است و بیشتر نشان دهنده وضعیت شرکت های بزرگ بورسی می باشد و عدد آن برای سرمایه گذاران بازار بورس از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، تا آن جا که برای شاخص هم روند، حمایت و مقاومت و تحلیل تکنیکال را اعمال می کنند تا از وضعیت کلی شاخص در آینده اطلاع پیدا کنند.

همچنین با فرمول محاسبه شاخص بازار سرمایه آشنا شدیم و دیدیم که عدد شاخص کل که در تلویزیون، سایت ها، روزنامه ها و … بسیار از آن شنیده ایم، به چه صورتی محاسبه می شود و چه کاربردی را در نحوه سرمایه گذاری و چینش استراتژی معاملاتی ما دارد.

عبارتی که امروزه بسیار به چشم می خورد؛ ریزش شاخص بورس است که می گویند بورس حباب دارد و ریزش شاخص بورس را شاهد خواهیم بود! در نظر داشته باشید که به جو هیجانی که برخی از افراد راه می اندازند توجه نداشته باشید و بدانید که سهام های مناسب و بنیادی که طبق تحلیل باید سود خوبی را برای سهامداران خود به ارمغان بیاورند، راه خود را در هر بازاری خواهند رفت و در حال حاضر هم می توان گفت که پیش بینی شاخص بورس به این قرار است که شاخص کل در حال حاضر صعودی است و نباید به شایعات و بلکه باید به تحلیل خود اعتماد داشته باشید.

الان دیگر باید متوجه شده باشید که منظور از شاخص بورس چیست و اینکه تحلیل های صورت گرفته نشان از صعودی بودن بازار دارد. نمودار شاخص بورس ایران رو میتوانید از سایت های مختلف ببینید و تحلیل خود را روی آن اعمال کنید و شاخص کل بازار سرمایه را هم در کنار موارد دیگر مبنای تصمیم گیری خود برای خرید و فروش سهام قرار دهید.

امیدوارم از این مقاله آموزشی نهایت استفاده رو برده باشید. هر گونه سوال و یا ابهامی در خصوص با شاخص های بازار سرمایه داشتید، از بخش ارسال نظرات و دیدگاه ها با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.