تاریخچه قرارداد آتی

قرارداد آتی چیست؟ بررسی انواع و اهداف این قرار داد

در این مقاله قصد ما این است تا شما را با قرارداد آتی آشنا کنیم و برایتان بازگو کنیم که مفهوم آن چیست؟! در ادامه نیز در مورد قرارداد آتی بیت کوین نیز اندکی صحبت خواهیم کرد و بسیاری دیگر از مطالب پیرامون پیمان آتی را تحت پوشش قرار خواهیم داد. پس در ادامه با صرافی ارز دیجیتال بیستکس همراه باشید تا به صورت حرفه ای با اصطلاحات بازار های مالی و دنیای تجارت آشنا شوید.

قرارداد آتی چیست؟

در اولین قدم بهتر است تا قرارداد آتی را برای شما شرح دهیم تا با آن آشنا شوید. حتما در زمان معامله موجه شده اید که در بین دو نفر یک قرارداد منعقد می شود! در ادامه باید گفت که این قرارداد، قراردادی است که در زمان معامله بین دو شخص منعقد می شود که بر طبق آن قرارداد یک سرمایه یا دارایی مشخص شده در زمانی مشخص در آینده و قیمتی مشخص و از پیش تعیین شده خرید و فروش می شود.

بر طبق یک تعریف اقتصادی این گونه بیان می شود که دو طرف این قرارداد وظیفه دارند تا زمان سررسید این قرارداد، مفاد ارائه شده در این قرارداد را محقق کرده و در زمانی که به تاریخ سررسید رسید، دو طرف وظیفه دارند تا دقیقا مطابق قیمتی که در قرارداد ذکر شده است، خرید و فروش آن دارایی را انجام دهند.

قرارداد های آتی شکل خاص خود را دارند و بهتر است بدین نکته اشاره کنیم که موقعیت های خرید یا long و یا موقعیت های فروش یا همان short از شکل های این قرارداد هستند. اما منظور از این دو موقعیت چیست؟ این موارد به شرح زیر هستند:

• موقیعت خرید یا long: در این موقعیت فرد خریدار موافق این است تا دارایی مدنظر را توسط قیمت تعیین شده و درست در همان تاریخ از پیش تعیین شده بخرد.
• موقعیت فروش یا short: در این موقعیت نیز فرد فروشنده متعهد می شود که در تاریخ مشخص و از پیش تعیین شده و درست با رسیدن تاریخ سررسید این قرارداد، دارایی را مطابق با قیمت از پیش تعیین شده بفروشد.

یکی از مزایا و نکات مثبت قرارداد های آتی این است که دارای قانون گذاری است که در دنیای امروزی واقعا نقطه مثبتی برای آن به شمار می آید. جالب بدانید که این قرارداد ها در بازار های بورس دارای رسمیت بوده و مجوز معامله را دریافت می کنند. بد نیست بدین نکته نیز آگاهی داشته باشید که عرضه این قرارداد و استفاده از آن در بازار های بورس منوط به کسب مجوز از نهاد مربوطه می باشد و حتی در کشور ایران نیز خرید و فروش این قرارداد ها تحت نظارت سازمان بورس و وزارت صنعت، معدن و تجارت صورت می گیرد.

نکته: باید بدین موضوع آگاهی داشته باشید که قرارداد آتی یک تکه کاغذ نبوده که آن را امضا کنید. این قرارداد بدین صورت است که شما و طرف مقابل قرارداد توافق کرده و این توافق دو طرفه نیز توسط بازار های سهام، صرافی‌ ها و کارگزاری‌ ها خرید و فروش می شوند و نیازی نیست تا به صورت حضوری برای منعقد کردن قرارداد اقدام کنید.

نگاهی بر ویژگی ها و مشخصات این قرارداد

بهتر است تا نگاهی داشته باشیم بر ویژگی ها و مشخصات این قرارداد و با آنان آشنا شویم. باید تاریخچه قرارداد آتی گفت که قرارداد های آتی ویژگی ها و مزایای بسیار جالبی داشته که حتما باید با آنان آشنا شوید. این ویژگی ها عبارتند از:

• معافیت مالیاتی
• اختصاص دادن سود بانکی به مبلغی که در حساب و در اختیار مشتری وجود دارد.
• اجازه برداشت یک ‌روزه موجودی از حساب
• کارمزد بسیار پایین
• قابلیت خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی
• واریز نمودن روزانه سود و ضرر به‌ حساب مشتری
• دو طرفه بودن بازار و قابلیت کسب سود از ریزش و افت قیمتی
• پوشش ریسک
• و …

موارد ذکر شده در بالا از مهم ترین و برترین ویژگی ها و مزایای قرارداد های آتی بود که مدیریت سرمایه در ارزهای دیجیتال و سایر موارد را به راحتی ممکن کرده است.

معرفی انواع قرارداد های آتی

حال بهتر است تا با انواع قرارداد های آتی نیز آشنا شوید. به صورت کلی می توان گفت که قرارداد های آتی به دو نوع تقسیم می شوند که با 2 نوع مالی و کالا تقسیم بندی می شوند. حال منظور از قرارداد های مالی و کالا چیست؟ باید گفت که منظور از قرارداد های آتی کالا به شرح زیر است:

حال منظور از قرارداد های آتی مالی به شرح زیر است:

هدف این قرارداد چیست؟

اما به راستی هدف از این قرارداد چیست؟ طبق تحقیقات انجام شده و اطلاعات بدست آمده می توان گفت که به دو منظور قرارداد های آتی منعقد می شوند که عبارتند از: مصونیت و پوشش ریسک یا همان Hedging و سفته‌بازی یا همان Speculation که در ادامه راجب هر کدام به کامل صحبت خواهد شد.

پوشش ریسک: ممکن است که در حین معاملات و قرارداد های خود درگیر مشکلاتی شوید و در آینده برخی خطرات گریبان کالا های مورد نیاز شما را بگیرد. این قرارداد به شما این قدرت را می دهد تا بدین وسیله از این خطرات و مشکلات پیشگیری و جلوگیری کنید. یکی از دلایلی که قرارداد های آتی ایجاد شد، نبود اعتماد و اطمینان از اتفاقات آینده بود. جالب است بدانید که ریسک نوسانات قیمت نیز توسط این نوع از قرارداد ها برای شخص فروشنده یا خریدار کاهش خواهد یافت. پس برای نمونه همان طور که می بینید توسط این قرارداد آمادگی تریدر ها برای نوسانات کوین ها ممکن خواهد شد.

سفته‌ بازی: توسط قرارداد آتی این توانایی در اختیار شما گذاشته می شود که شما به عنوان یک خریدار با تکیه بر تحلیلات و پیش بینی های خودتان از بازار مبنی بر افزایش قیمت یک دارایی یا سرمایه در آینده، سود خوبی را کسب کنید. همچنین اگر به عنوان یک فروشنده باشید، این توانایی را دارید تا با فرض بر این که قیمت دارایی یا سرمایه شما در آینده دچار کاهش قیمت می شود، توسط یک قرارداد آتی سرمایه یا دارایی خودتان را در قیمت بیشتر به فروش برسانید تا توسط این عمل اگر قیمت دارایی شما کاهش یافت، بتوانید دوباره همان سرمایه یا دارایی را بخرید.

منظور از قرارداد های آتی بیت کوین چیست؟

در ادامه بهتر است تا این موضوع را نیز به صورت کامل برای شما توضیح داده تا با آن آشنا شوید. از مزیت های دیگر قرارداد آتی می توان به این مورد اشاره کردکه می توان آن را برای کالای فیزیکی نیز استفاده کرد. نکته جالب تر این است که می توان از قرارداد آتی نیز در رابطه با پادشاه ارزهای دیجیتال، یعنی بیت کوین نیز استفاده نمود. از انواع دیگر قرارداد های آتی می توان به قرارداد آتی بیت کوین اشاره نمود که شما و سایر افراد به عنوان مشترکان قادر هستید تا این که ارز دیجیتال بیت کوین داشته باشید، توسط اتکا بر پیش بینی خودتان از قیمت این رمزارز برای منعقد کردن این چنین قراردادی اقدام کنید.

سفته بازی و یا انجام معاملات پر ریسک مالی از جمله موادی هستند که قرارداد های آتی بیت کوین بر تکیه بر آن صورت می گیرند. بهتر است بدین نکته آگاهی داشته باشید که قمیت ذکر شده در قرارداد توافقی بوده و در نتیجه فرد فروشند قادر است توسط تکیه بر پیش بینی خود از بازار به این حوزه معاملات وارد شود. این توانایی در اختیار فروشنده است که توسط اطمینان از تاریخچه قرارداد آتی با ثبات بودن قیمت در آینده برای امضا این چنین قرارداد هایی اقدام کند.

از دیگر انواع قرارداد های آتی می توان بدین نوع اشاره کرد که در آن فرد سرمایه گذار در آغاز وقتی که قیمت پایین است، قرارداد آتی را منعقد می کند و در ادامه با بالا رفتن قیمت کالای مدنظر و اواسط مدت زمان قرارداد این تصمیم را می گیرد تا قرارداد خود را به قیمتی بالاتر بفروش برساند و آن را به فرد خریدار دیگری بفروشند.

جالب است در اینجا بدین نکته اشاره کنیم که در اندکی قبل بدان اشاره و توضیح داده شد که در این لحظه فرد تریدر در آغاز یک قرارداد long یا همان خرید و در ادامه یک قرارداد short ای همان تاریخچه قرارداد آتی فروش را منعقد نموده و سود خوبی را کسب کرده است. بیت کوین دارای هیچ نوع قانون گذاری نبوده و قرارداد های آتی آن نیز به صورت کامل در بستر قانون گذاری منعقد می شود و شما به راحتی و بدون نگرانی می توانید فعالیت خود را در این باره انجام دهید.

معرفی پلتفرم های قرارداد آتی بیت کوین

حال بهتر است تا بدانیم که کدام پلتفرم ها یا به عبارت دقیق تر کدام بازار های سهام و صرافی‌ های ارزهای دیجیتال خدماتی را در حوزه قرارداد های آتی بیت کوین ارائه می دهند که به صورت کلی از این موارد می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• بایننس: یکی از بهترین و مشهور ترین صرافی های ارز دیجیتال دنیا بوده که خدمات قرارداد های آتی ارزهای دیجیتال را ارائه می دهد و همچنین اهرم تا حداکثر 125 برابر را به کاربران خود ارائه می دهد.
• بیت مِکس: این مورد نیز یکی از صرافی های ارز دیجیتال دنیا بوده که امکان معامله قرارداد های آتی بیت کوین را برای کاربران خود فراهم کرده است.
• بکت: توسط این پلتفرم نیز می توانید برای انجام معاملات قرارداد های آتی بیت کوین خود استفاده کنید و معاملات خود را با اطمینان انجام دهید.
• CBOE یا بورس اختیار معامله شیکاگو: این پلتفرم یکی از اولین پلتفرم های معاملات قرارداد های آتی بیت کوین بوده و می توانید فعالیت خود را در این زمینه توسط این پلتفرم آغاز کنید.
• CME یا گروه صرافی شیکاگو مرکانتایل: این مورد نیز یکی از قدیمی ترین پلتفرم های موجود در این زمینه بوده و توانسته موفقیت خوبی را کسب کند و شما برای انجام معاملات قرارداد های آتی خود می توانید از این پلتفرم استفاده کنید.

منظور از اهرم در قرارداد آتی چیست؟

خب در آخر های مقاله بد نیست این بحث را نیز برای شما شرح دهیم. باید گفت که این اهرم یکی از قابلیت هایی است که بهره گیری از آن در استفاده از قرارداد های هوشمند یک فعالیت کاملا طبیعی بوده و منظور از آن، پر کردن کامل ارزش این قرارداد نبوده و به صورت کلی از اهرم برای بدست آوردن سود بیشتر و بازدهی بالاتر استفاده می شود.

اما نکته قابل توجه این است که همان طور که اهرم ممکن است تا باعث شود تا سود بیشتری کسب کنید، همچنین ممکن است باعث شود تا چندین برابر نیز ضرر کنید و سرمایه خود را از دست بدهید. در زمان استفاده از اهرم شما مبلغی را تحت عنوان مارجین اولیه به کارگزار می دهید. در ادامه باشد گفت که ماجین اولیه کسری از ارزش قرارداد آتی بوده که بوسیله تریدر به صورت همزمان با خرید قرارداد پرداخت خواهد شد. این مقدار نیز با توجه به موارد زیر متغیر است:

• اندازه قرارداد
• ریسک اعتباری سرمایه‌ گذار
• شرایط و قوانین کارگزار

حکم شرعی قرارداد آتی در ایران چیست؟

در پایان نیز بهتر است تا بررسی کنیم که حکم شرعی قرارداد آتی در ایران چیست؟! در ادامه باید گفت که این نوع قرارداد، نوع جدیدی از قرارداد ها بوده و جایگاه مهمی در بازار مالی اسلامی را دارا می باشد. طبق نتیجه گیری های انجام شده باید گفت که اگر در صورتی که به دو طرف خسارتی وارد نشود، این قرارداد بی اشکال است.

سوالات متداول

اگر به 2 طرف خسارت وارد نشود، بی اشکال است.

از موارد تاثیر گذار بر مارجین اولیه می توان به اندازه قرارداد، ریسک اعتباری سرمایه‌ گذار و شرایط و قوانین کارگزار اشاره کرد.

از پلتفرم های قرارداد آتی بیت کوین می توان به بایننس، بیت مِکس، CBOE، بکت و CME اشاره نمود.

قرارداد آتی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

معاملات فقط بر اساس خرید و فروش نیستند. بلکه ممکن است معاملات بر اساس قرارداد خرید و فروش انجام شوند. در این مقاله قصد داریم تا درباره یکی از پرکاربردترین قراردادها یعنی قرارداد آتی صحبت کنیم. قرارداد آتی چیست؟ نحوه انجام معاملات قرارداد آتی چطور است؟ کاربرد قرارداد آتی چیست؟ در این مقاله قصد داریم تا به تمامی سؤالات شما در خصوص قرارداد آتی پاسخ دهیم. پس با آموزشگاه حسابداری حسابداران خبره همراه باشید تا سیر تا پیاز قراردادهای آتی را بدانید.

قرارداد آتی می‌تواند برای نفت و گاز (صنایع پتروشیمی)، طلا، فلزات و مواد خوراکی مورد استفاده قرار بگیرد

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی از جمله پرکاربردترین قراردادهای بورس کالا محسوب می‌شود. این قرارداد از سال 1387 در بورس کالای ایران نیز مورد استفاده قرار گرفت. طی قرارداد آتی، خریدار و فروشنده با هم توافق می‌کنند که میزان خاصی از یک کالای مشخص را با قیمت معلوم و باکیفیت تعیین شده در زمان و مکانی مشخص و از پیش تعیین شده، با هم معامله کنند. پس می‌توانند گفت که طی این قرارداد، فروشنده متعهد می‌شود که در سررسید خاصی که مشخص شده است، مقدار مشخصی از کالا را با قیمت خاصی به فروش برساند. در مقابل خریدار تعهد می‌دهد که آن کالا را با همان مشخصات و در همان مقدار خریداری کند. این قرارداد نیاز به یک تضمین هم دارد.

به همین خاطر برای ایجاد تضمین انجام تعهد، خریدار و فروشنده، هر کدام مبلغی را نزد اتاق پایاپای بورس کالا قرار می‌دهند. به این مبلغ، وجه تضمین نیز گفته می‌شود. قرارداد آتی یک قرارداد دوطرفه است. طی این قرارداد می‌توانید کالایی را با مشخصات معین در زمان حال به فروش برسانید و بعد گذشت چند ماه، آن را با قیمت توافق شده تحویل دهید و وجه را دریافت کنید.

بیشتر بخوانید:

مثالی در خصوص بازار آتی

قرارداد آتی را در بازارهای خارجی با نام قرارداد Features می‌شناسند.بازار آتی نوعی بازار پرریسک و در عین حال پرسود به حساب می‌آید. اگر هنوز در درک این نوع قرارداد دچار مشکل هستید، بهتر است یک مثال ساده برای شما بیاورید. فرض کنید که در حال حاضر قیمت هر سکه بهار آزادی 10 میلیون تومان باشد. یک قرارداد آتی بین خریدار و فروشنده در این خصوص وضع می‌شود. خریدار متعهد می‌شود که ظرف 6 ماه آینده، 10 عدد سکه تمام بهار آزادی را به مبلغ 10 میلیون تومان از فروشنده خریداری کند. فروشنده نیز متعهد می‌شود که ظرف 6 ماه آینده، 10 عدد سکه بهار آزادی را به قیمت 10 میلیون تومان به خریدار تحویل دهد.

خریدار به افزایش قیمت امیدوار است. هرچه قدر قیمت سکه در هر مرحله افزایش پیدا کند، قرارداد خریدار ارزش بیشتری پیدا خواهد کرد. در نتیجه خریدار می‌تواند به جای آنکه صبر کند تا 6 ماه دیگر تمام مبلغ را پرداخت کرده و سکه‌ها را با سود دریافت کند، قرارداد را واگذار کرده و بفروشد. حال بعد فروش و واگذاری، ممکن است دو هفته بعد، قیمت سکه به دلایلی ریزش پیدا کند، به این ترتیب ارزش قرارداد آتی خریدار کاهش پیدا می‌کند. فروشنده نیز به ریزش بازار امیدوار است. این یعنی فروشنده شاید حتی هنوز این تاریخچه قرارداد آتی سکه‌ها را به‌صورت فیزیکی نداشته باشد؛ اما تصور می‌کند که اگر قیمت سکه به روی 9 میلیون تومان برسد، سکه را می‌تواند به قیمت 9 میلیون تومان بخرد و به قیمت 10 میلیون تومان به خریدار بفروشد. فروشنده هم مجبور به خرید با همان قیمت است. به این ترتیب سود خواهد کرد. دقیقاً بر عکس روندی که اشاره کردیم، با سقوط قیمت، ارزش قرارداد خرید بیشتر می‌شود. پس در این معامله، افراد حتی در ریزش بازار نیز سود می‌کنند. این موضوع درباره ارزهای دیجیتال، ارزهای کشورهای خارجی، نفت، طلا، مس و. صدق می‌کند.

انواع قراردادهای آتی

انواع قرارداد آتی در حسابداری صنعتی

قراردادهای آتی به‌صورت کلی به دو دسته مختلف گروه کالا و مالی تقسیم می‌شوند. قراردادهای آتی کالا شامل محصولات کشاورزی، مواد نفتی، فلزات و. می‌شوند. قراردادهای آتی مالی شامل ابزارهایی همانند ارز، اوراق قرضه، سهم و. می‌شوند. جالب است بدانید که قرارداد آتی کالا در ایران ابتدا با معامله سکه تمام بهار آزادی آغاز شد. سپس به زعفران، زیره و پسته رسید. در حال حاضر وقتی که لیست قراردادهای آتی نگاه کنید، متوجه کالاهای مختلف در آن خواهید شد. قرارداد آتی سهام و شاخص نیز همان طور که اشاره کردیم، درباره ابزارهای مالی است. حتی امروزه در دنیای ارزهای دیجیتال نیز این موضوع دیده می‌شود. مبحث قرارداد آتی، از جمله مباحث مهم در دوره حسابداری صنعتی است که باید یاد بگیرید. به عنوان یک حسابدار صنعتی، از شما انتظار می‌رود تا قرارداد آتی را برای کالاهای مختلف تنظیم کنید.

قرارداد آتی چه ویژگی‌هایی دارد؟

قرارداد آتی دارای ویژگی‌های خاصی که آن را به یکی از قراردادهای محبوب تبدیل می‌کند. تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب و در اختیار مشتری موجود است، معافیت مالیاتی، امکان برداشت یک روزه موجودی از حساب، امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معملاتی، کارمزدهای بسیار پایین، واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتری، امکان کسب سود از ریزش و افت قیمت، دو طرفه بود بازار، پوشش ریسک و. همگی از جمله ویژگی‌های قرارداد آتی به حساب می‌آید.

کاربرد قرارداد آتی چیست؟

بسیاری از افراد درباره کاربرد قرارداد آتی سهام سؤال می‌کنند. خب واقعاً کاربرد قرارداد آتی مالی چیست؟ قرارداد آتی کالاهای فیزیکی چه کاربردی دارد؟ برای درک بهتر کاربرد این نوع قرارداد، باید بدانید که قرارداد آتی ریشه در مشخصات و همچنین اختیاراتی دارد که به معامله‌گران ارائه می‌شود. این نوع قرارداد در دو گروه خاص معامله‌گران بازار بورس بیشتر استفاده می‌شود. گروه اول کسانی هستند که قصد خرید یک کالا در آینده را در دارند؛ اما به‌دلیل نوسانات قیمت بازار، ترجیح می‌دهند تا آن را پیش خرید کنند تا دریافت کالای آن‌ها تضمین شود. گروه دوم، گروه اصلی معامله‌گرانی هستند که از قراردادهای آتی سود به دست می‌آورند.

گروه دوم کسانی هستند که می‌خواهند از نوسانات بازار، کسب درآمد کنند. این دسته افراد می‌توانند بر اساس استراتژی‌های معماملاتی، از افزایش یا حتی کاهش قیمت کالا یا اوراق قرضه و. سود ببرند. این دسته افراد با پیش‌بینی تغییرات قیمتی، با کمک عقد قرارداد آتی و فروش آن قرارداد در زمان مناسب، می‌توانند شانس خود را در بازار آتی امتحان کنند.

در مقابل قراردادهای آتی، قراردادهای سلف یا پیش قرارداد، وجود دارد

بیشتر بخوانید:

دو طرفه بودن قرارداد آتی به چه معناست؟

دو طرفه بودن بازار در قراردادهای آتی بدان معناست که ریزش و افزایش قیمت در هر صورت می‌تواند سودآور باشد. معامه‌های یک طرفه به معامله‌هایی گفته می‌شود که فرد از افزایش قیمت بازار سود و از کاهش قیمت بازار و ریزش ضرر می‌کند. در حالی که در معامله دو طرفه، همیشه امکان کسب سود نیز وجود دارد. به این ترتیب حتی افت و ریزش بازار نیز می‌تواند به‌صورت یک طرفه معامله باشد. به همین خاطر همیشه قراردادهای آتی را می‌توان خرید و فروش کرد. معاملات دو طرفه مزایای خاصی هم دارند. برای مثال امکان کسب سود از ریزش قیمت‌ها وجود دارد. همچنین می‌توان معامله چندین برابر موجودی انجام داد که به آن‌ها معاملات اهرمی مالی گفته می‌شود. البته این نوع معامله ریسک بسیاری هم دارد. امکان کسب سود بدون ریسک یا همان آربیتراژ نیز وجود دارد. تمامی اینها باعث شده تا معاملات دو طرفه به یکی از معاملات و قراردادهای پرطرفدار تبدیل شوند.

به‌صورت مختصر باید گفت که قرارداد آتی به قرارداد خرید و فروش تضمینی و نه خود خرید و فروش گفته می‌شود. در این قرارداد فروشنده موظف می‌شود که در تاریخ و زمان مقرر، مقداری مقررر از محصولی خاص با کیفیتی خاص را با قیمتی خاص به خریدار تحویل دهد و خریدار هم موظف می‌شود که این کالا را در همان زمان به همان قیمت بخرد. دو طرف برای تضمین معامله، مبلغی را به بورس ارائه می‌دهند. این نوع معامله به‌خاطر نوسانات بازار به وجود آمده است. به این ترتیب اگر قیمت افزایش پیدا کند، خریدار سود کرده و فروش ضرر می‌کند و در صورتی که قیمت کاهش پیدا کند، خریدار ضرر کرده و فروشنده سود بیشتری می‌کند.

قراردادهای آتی در گذر زمان

قراردادهای آتی یکی از مهم­ترین ابزارهایی است که بورس­های کالایی جهت کمک به مدیریت ریسک نوسانات قیمتی در اختیار فعالان بازارهای کالایی قرار می­دهند.

به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین، قرارداد آتی قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می­کند، بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.در سال 1848 میلادی در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات خود نیاز به بازاری داشتند تا معاملات نقدی را انجام دهند؛ یعنی گندم بدهند و پول آن ­را دریافت کنند. به تدریج کشاورزان (فروشندگان) و دلالان (خریداران) شروع به نوعی تعهد جهت دریافت وجه نقد خود در آینده گرفتند و زمینه معاملات آتی را پایه‌ریزی کردند؛ بدین معنی که تولیدکننده موافقت کند که محصول خود را به خریدار در تاریخ آینده (تاریخ تحویل کالا) با قیمت توافق شده بفروشد. در این راستا، کشاورز از قبل می­داند که وجه خود را دریافت می‌کند و خریدار نیز از قیمت کالا با خبر می­شود. این معامله برای هر دو طرف معامله سودمند است.

این نوع قراردادها به سرعت رایج شد و قراردادها را قبل از تاریخ تحویل دست به دست چرخاند. اگر دلالی احساس می­کرد، نیازی به گندم ندارد، قرارداد خود را به فردی که گندم را نیاز داشت می‌فروخت، مشابه آن نیز، تولیدکننده که قصد عدم تحویل گندم را داشت، مسئولیت تحویل واقعی گندم را به دیگری منتقل می­کرد .قیمت قرارداد بستگی به وضعیت و حرکت قیمت گندم و سیستم عرضه و تقاضا در بازار داشت. این قراردادها با اندکی تغییرات به سرعت تبدیل به ابزاری حمایتی برای طرفین معامله که بازار بر خلاف نظر آن­ها حرکت می­کرد، تبدیل شد؛ به طور مثال، در شرایط بد آب و هوا، افرادی که قرارداد فروش گندم منعقد کرده­اند، علاقمند هستند که قراردادهای ارزشمند خود را به دلیل کاهش عرضه گندم، نگه دارند، برخلاف آن، چنانچه تولید مازاد بر تقاضا باشد، ارزش قراردادهای فروش نیز کاهش می­یابد. این وضعیت همچنین معامله­گرانی را که قصد خرید و فروش گندم را نداشته و صرفاً به عنوان پذیرش ریسک قیمت گندم و تحصیل سود وارد معامله شده­اند، ترغیب می­کند.

در سال 1864 میلادی، بورس شیکاگو به‌عنوان تنها مرجع معاملات آتی محسوب می‌شد. رشد تجارت معاملات آتی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم با تشکیل بورس‌های جدید و تجارت کالاهای بیشتر (از جمله پنبه، کره، تخم‌مرغ و کاکائو) افزایش یافت. در حال حاضر بسیاری از بورس­های کالایی دنیا به انجام معاملات آتی در محصولات مختلف می­پردازند که در جدول شماره 1 دارایی پایه قراردادهای آتی موجود در بورس­های منتخب کالایی دنیا آورده شده است.

جدول 1. دارایی پایه قراردادهای آتی موجود در بورس­های کالایی منتخب دنیا

نام دارایی پایه قرارداد آتی

بورس فلزات لندن

آلومینیوم، مس، روی، نیکل، سرب، قلع، آلیاژ آلومینیوم، قراضه فولاد، میلگرد فولاد، کوبالت، مولیبدن، شاخص فلزات

گروه بورس شیکاگو CBOT

کشاورزی: ذرت، سویا، کنجاله سویا، روغن سویا، گندم، شاخص کالایی بلومبرگ، برنج، جو، اوره، شاخص قیمتی گندم و ذرت،

گروه بورس شیکاگو CME

کشاورزی: گاو زنده، خوک، شاخص کالایی، گوساله، پنیر، شیر، کره، شیر خشک، چوب، پنیر خشک، روغن پالم مالزی

گروه بورس شیکاگو COMEX

فلزات: طلا، مس، نقره، شاخص آلومینیوم، شاخص مس، روی، شاخص آلیاژ آلومینیوم، سرب

گروه بورس شیکاگو NYMEX

کشاورزی: شکر، کاکائو، پنبه، قهوه

فلزات: پلاتین، پالادیوم، شاخص فولاد، شاخص سنگ‌آهن، شاخص قراضه فولاد

انرژی: نفت خام، گاز طبیعی، الکتریسیته، بنزین، سوخت دیزل، پروپان، نفت کوره، اتانول، اتان، بوتان، زغال‌سنگ، حق ذخیره نفت خام، شاخص حمل و نقل آبی، سوخت پسماند، پروپیلن، مجوز آلودگی، شاخص پلی اتیلن و .

بورس بین قاره‌ای (آمریکا)

کشاورزی: کاکائو، قهوه، پنبه، آبمیوه فریزشده، پرتقال، شکر، سویا

فلزات: طلا، نقره، شاخص شرکت‌های معدنی طلای بورس نیویورک

انرژی: الکتریسیته، شاخص گاز LNG، شاخص‌های قیمتی گاز طبیعی یا اختلاف آن‌ها، شاخص‌های میعانات گازی، شاخص‌های قیمت پتروشیمی (بنزن، اتیلن، پروپیلن)

بورس بین قاره‌ای (اروپا)

کشاورزی: شکر، کاکائو، قهوه، گندم

فلزات: شاخص سنگ‌آهن، اختلاف دو شاخص سنگ‌آهن

انرژی: زغال‌سنگ، مجوزهای آلودگی، شاخص گاز LNG، شاخص قیمت گاز طبیعی

شاخص حمل و نقل خشکی و دریایی

بورس بین قاره‌ای (کانادا)

بورس بین قاره‌ای (سنگاپور)

بورس چندکالایی هندوستان

فلزات گرانبها: طلا، نقره

فلزات پایه: آلومینیوم، مس، سرب، نیکل، روی، فلز برنج

انرژی: نفت خام، گاز طبیعی

کشاورزی: فلفل سیاه، پنبه، روغن پالم خام

بورس کالا و آتی برزیل

اتانول سوختی (محصول نیشکر)، قهوه عربی، ذرت، شکر، طلا، اتانول هیدراته، گاو زنده، نفت خام (بر پایه قرارداد CME)، دانه سویا

بورس کالای ژنگژو چین

کشاورزی: پنبه، سه نوع برنج، روغن کلزا، دو نوع گندم، کنجاله کلزا، دانه کلزا، سیب، شکر سفید، نخ پنبه

غیرکشاورزی: شیشه (flat glass)، اسید ترفتالیک خالص، زغال‌سنگ حرارتی، متانول، فروسیلیکون

بورس آتی شانگهای چین

فلزات: میلگرد فولادی، مفتول فولادی، کویل نورد گرم، مس، آلومینیوم، روی، سرب، نیکل، قلع، طلا، نقره

انرژی: نفت کوره (fuel oil)، قیر

شیمیایی: کائوچو (Natural Rubber)

در سال 2016، نزدیک به 16 میلیارد قرارداد آتی در دنیا مورد معامله قرار گرفت که نسبت به 10 سال گذشته دو برابر شده است. در شکل 1 تعداد قراردادهای آتی مورد معامله به تفکیک دارائی پایه در بورس‌های جهان آورده شده است.
شکل 1. تعداد قرارداد آتی معامله شده به تفکیک دارایی پایه طی سال­های 2007-2016

با توجه به اینکه اولین معاملات قراردادهای آتی در دنیا به صورت استاندارد در بورس­های کالایی انجام شده است، در ایران نیز اولین معامله قرارداد آتی در بورس کالای ایران با راه‌اندازی قرارداد آتی روی شمش طلای یک اونسی از تاریخ اول تیرماه 1387 آغاز شد و پس از آن در تاریخ 5 آذر ماه 1387 قرارداد آتی روی سکه بهار آزادی راه‌اندازی شد و تمام معاملات آتی را به خود اختصاص داد. پس از آن، قراردادهای آتی به زیره و کنجاله سویا گسترش یافت. در حال حاضر قرارداد آتی سکه طلا و زعفران از جمله قراردادهای آتی فعال در بورس کالای ایران هستند و در سال 1396 حجم معاملات آتی در بورس کالای ایران بیش از چهار میلیون قرارداد بوده است.

دادو ستد در بازار آتی شامل مزایایی است که دلیل برتری این بازار بر بازار نقدی است؛ مهم‌ترین این مزیت­ها، خاصیت پوشش ریسک بازار آتی است. پوشش ریسک به معنای اتخاذ موقعیتی در بازار است که هدف از آن حداقل از بین بردن ریسک (ناخواسته) ناشی از نوسانات و تغییرات قیمت است؛ برای مثال، سرمایه‌گذار می‌تواند، با تنظیم قرارداد آتی، دارایی خود را به قیمتی مشخص در آینده به فروش رساند. در این صورت نوسانات بازار، تأثیری بر قیمت دارایی خریداری شده، نخواهد داشت و سرمایه‌گذار این دارایی را در زمان آتی، با قیمتی مشخص، به فروش خواهد رساند. گرچه پوشش ریسک، تنها محدود به فروش در قیمتی مشخص، از طریق قرارداد آتی نیست. سرمایه‌گذار همچنان می‌تواند با ورود به دو بازار که افت و خیز قیمت‌ها در بازارهای مورد نظر، اغلب در جهت عکس یکدیگر حرکت می‌کنند، ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهد؛ برای مثال، سرمایه‌گذار می‌تواند از یک سو با خرید ارز، (برای نمونه دلار آمریکا) و از سوی دیگر، خریداری فلزات گران‌بها (برای نمونه طلا) ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهد. در معاملات آتی نیز سرمایه­گذاران می­توانند از قرار گرفتن دارائی­هایشان در معرض نوسانات قیمت بازار نقدی جلوگیری کنند و با خرید و فروش به موقع قراردادهای آتی زیان خود را کاهش داده و یا از آن جلوگیری کنند.

از موارد دیگر شفافیت بازار و استاندارد بودن قراردادها است. در بازارهای سنتی به دلیل ناکارآمدی، اطلاعات بازار در اختیار تمام افراد قرار ندارد؛ بنابراین افراد برخوردار از اطلاعات قیمتی می­توانند سود اضافی نصیب خود کنند؛ اما با راه‌اندازی بازار آتی تمام افراد معامله­گر در جریان اطلاعات قرار دارند و نهایتاً این شرایط به نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده خواهد بود. از طرفی کلیه قراردادهایی که در بورس معامله می‌شوند، باید استانداردهای لازم را دارا باشند؛ بنابراین محصولاتی که وارد بورس می‌شوند به قرارداد استاندارد تبدیل می­شوند.

یکی دیگر از مزایای بزرگ قرارداد آتی برای سرمایه‌گذاران در مقایسه با بازار نقدی وجود اهرم مالی است؛ بدین معنی که سرمایه‌گذار با اندکی سرمایه قادر است که دارائی زیادی را تحت کنترل خود درآورد و با پرداخت مبلغ ناچیزی از کل ارزش یک کالا وارد یک قرارداد آتی شود. اتاق پایاپای هر بورس نقش مهمی را جهت تضمین عملکرد مالی قراردادهای آتی معامله شده در آن بورس ایفاء می­کند و به عنوان پشتوانه قابل اطمینان برای طرفین معامله در اجرای سالم معاملات آتی در بورس است. در حقیقت اتاق پایاپای هر بورس در مقابل خریدار نقش فروشنده و در مقابل فروشنده نقش خریدار را ایفاء می­کند و از این جهت کلیه قراردادهای آتی معامله شده در بورس را تضمین کرده و سرمایه­گذاران از این جهت اطمینان خاطر حاصل می‌کنند؛ این بدان معناست که پس از اتمام جلسه معاملاتی، حساب­ها با قیمت تسویه روزانه به­روز می­شود و اگر مشتری سود کرده باشد مبلغ به حساب وی واریز می­شود و برعکس، اگر ضرر کرده باشد از حساب وی کسر می­شود.

تصحیح ساختار بازار، مزیت دیگر قراردادهای آتی است. در اقتصاد بهترین نوع بازار حالت رقابتی آن است. هر چقدر ساختار بازار به حالت رقابت نزدیک شود، تخصیص منابع برای کل جامعه بهتر خواهد بود. بورس و قراردادهای آتی نمادی از بازار رقابتی است که قیمت کالاها از برخورد مستقیم عرضه و تقاضا حاصل می­شود. برخورداری تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان کالا از قوانین یکسان، افزایش کارایی بازار با بهبود شبکه توزیع و کاهش حاشیه بازاریابی سایر برتری­های بازار آتی به بازار نقدی است.

قراردادهای آتی ۱ میلیارد دلاری شدند و قیمت بیت کوین کاهش یافت

با توجه به نمودار بالا به نظر می رسد که نزدیک شدن ارزش قراردادهای آتی به ۱ میلیارد دلار با کاهش قیمت بیت کوین در ارتباط است. جالب است بدانید که تعداد قابل توجهی از این قراردادها به وضوح در دسته قرارداد های گاوی و خرسی قرار می گیرد.

نیمه دوم سال ۲۰۱۹ تقریبا خرسی بود

نیمه دوم آن سال برای رمزارز بسیار دشوار بود. معامله گران آن روزها اتفاق های ناخوشایندی را تجربه کردند. ترامپ نیز که در آن زمان کرسی ریاست جمهوری را در دست داشت، در ملا عام بیت کوین را به باد انتقاد گرفت. تمام این اتفاق ها در حالی روی داد که رییس خزانه ملی قوانین جدیدی را نیز وضع کرد.

دیگر بازارهای موجود نیز با تمام قوا سعی داشتند سهم خود را در بازار افزایش دهند. به تازگی سه بازار بایننس، CMEو BYbit موفق شده اند از مرز ۱ میلیارد دلار عبور کنند.

بازار امروز شباهت زیادی به بازار سال ۲۰۱۹ دارد

پس از ریزش ۱۶ درصدی قیمت بیت کوین به ۱۶۳۳۴ بازار رمزارز شباهت زیادی به سال ۲۰۱۹ پیدا کرده است. البته مشخص است که خطرات موجود در بازار این روزها در مقایسه با سال ۲۰۱۹ کمتر است. ارزش کل قراردادهای آتی در سپتامبر ۲۰۱۹ برابر با ۳ میلیارد دلار بود. در آن زمان ارزش قرارداد آتی ۴ بازار به بیش از ۱ میلیارد دلار می رسید.

در سال جاری با وجود اینکه سود قراردادهای آتی به بیش از ۷.۴ میلیارد دلار رسید، ارزش معاملات روزانه نیز به شدت افزایش پیدا کرد. به این ترتیب این حقیقت که یک بازار به تنهایی ۱ میلیارد دلار قراردادآتی را تاریخچه قرارداد آتی در اختیار داشته باشد به اندازه سال ۲۰۱۹ خطرناک نیست.

اگر در فکر خرید و فروش بیت کوین هستید بهتر است بازار را به دقت زیر نظر داشته باشید. ارزش قرارداد آتی موجود در بازار را در نظر بگیرید و بهترین زمان را برای سرمایه گذاری انتخاب کنید. در رمزارز مارکت اطلاعات خود را درباره قیمت بیت کوین و تازه های دنیای رمزارز افزایش دهید و سرمایه گذاری ایمنی را آغاز کنید.

محتوانویس و مترجم زبان انگلیس ا‌ست. از خواندن و نوشتن به وجد می‌آید. پر انرژی ا‌ست و به‌سادگی خسته نمی‌شود. در وصف او همین بس که شیفته آموختن ا‌ست.

معرفی قراردادهای آتی زیره سبز بورس کالا

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، معاملات قراردادهای آتی زیره سبز برای اولین بار در اردیبهشت سال 93 وارد بازار مشتقه بورس کالای ایران شد و نخستین معامله قراردادهای آتی زیره سبز(تحویل خردادماه) در تاریخ 28 اردیبهشت سال 93 در بورس کالای ایران کلید خورد.

این در حالی بود که معامله‌گران زیره سبز در استان خراسان به‌صورت سنتی معاملات نقدی و مشتقه زیره سبز را انجام می‌دادند و تقریباً تمامی حالت‌های قراردادهای اختیار معامله و آتی، در بازار سنتی انجام می‌شد.

تجربه ورود قراردادهای آتی زیره سبز در سال 93 به بورس کالا موفقیت‌آمیز نبود، به‌نحوی‌که حجم معاملات روزانه حداکثر به 17 قرارداد می‌رسید. به همین دلیل قرارداد آتی زیره سبز در نیمه سال 94 متوقف و از تابلو معاملات آتی حذف شد.

این گزارش می‌افزاید: پس از تجربه موفق قراردادهای مشتقه زعفران در بورس کالا در سالجاری، دوباره قراردادهای آتی زیره سبز در روز 17 تیرماه امسال وارد بازار مشتقه بورس کالا شد و این بار، حجم معاملات قراردادهای زیره سبز در اولین روز کاری، بیش از دو برابر کل حجم معاملات سال 93 و 94 بود که نشان از استقبال فعالان از این ابزار مالی داشت.

نکته قابل ذکر این که قراردادهای آتی زیره سبز، ماهیتا شبیه به قراردادهای آتی زعفران است و تنها در برخی از مشخصات قرارداد با یکدیگر متفاوت هستند.

مهم‌ترین مشخصات قراردادهای آتی زیره سبز

از مهم‌ترین مشخصات قراردادهای آتی زیره سبز می‌توان به اندازه قرارداد، نماد معاملاتی، حداقل تغییر قیمت سفارش، سقف موقعیت تعهدی باز و … اشاره کرد.

یکی از ویژگی‌های اصلی یک قرارداد آتی، اندازه هر قرارداد است. در قراردادهای آتی کالا، اندازه هر قرارداد توسط بورس تعیین می‌شود و سرمایه‌گذاران صرفاً می‌توانند مضرب‌های صحیحی از این مقدار را مورد معامله قرار دهند.

در حال حاضر اندازه قراردادهای آتی زیره سبز در بورس کالا 100 کیلوگرم زیره سبز است. به عبارتی سرمایه‌گذاران طی انجام خرید یا فروش یک قرارداد آتی زیره سبز، 100 کیلوگرم زیره خریداری کرده یا به فروش می‌رسانند.

همچنین با توجه به اینکه هر قرارداد شامل 100 کیلوگرم است، بنابراین اگر سرمایه‌گذاری قصد خرید یا فروش 600 کیلو زیره سبز را در معاملات آتی زیره سبز داشته باشد، می‌بایست 6 قرارداد آتی زیره سبز خرید کرده یا به فروش برساند.

حداقل تغییر قیمت سفارشات (tick price)

برای واردکردن قیمت سفارشات، در سامانه معاملات آتی محدودیتی وجود دارد. به این صورت که قیمت‌های واردشده به سیستم، حتما باید مضربی از یک عدد که توسط بورس تعیین‌شده، باشد. درواقع تغییر قیمت‌ها در آتی زیره سبز باید 10 تومان به 10 تومان انجام شود.

به‌عنوان ‌مثال اگر معامله‌گری قصد واردکردن سفارشی باقیمت 59٫653 ریال دارد، ناچار است سفارش خود را بر روی یکی از قیمت‌های 59٫600 و یا 59٫700 قرار دهد.

همچنین حداقل قیمت تغییر سفارش در بازارهای مختلف متفاوت است و با توجه به شرایط بازار تعیین می‌گردد. در قرارداد آتی سکه، حداقل تغییر قیمت سفارش 500 تومان تعیین‌شده بود، اما این مقدار در قراردادهای آتی زعفران و آتی زیره سبز 10 تومان است.

نماد معاملاتی زیره سبز

در تابلو معاملات بازار آتی، هر سررسید با یک نماد مشخص نمایش داده می‌شود. هر نماد معاملاتی متشکل از نام کالا، ماه و سال قرارداد است و تمامی نمادهای معاملاتی بایستی به تصویب هیئت پذیرش رسیده باشند.

در معاملات آتی زیره سبز نمادهای معاملاتی قراردادهای زیره نیز از نام لاتین، سال و ماه قرارداد تشکیل می‌شوند. بر این اساس هر نماد معاملاتی برای زیره سبز به‌صورت CSMMYY است که در آن CS مخفف زیره سبز (cumin seed) است، MM علامت اختصاری ماه قرارداد (به‌صورت حروف انگلیسی) و YY سال قرارداد (به‌صورت عدد) است. به‌عنوان‌مثال نماد معاملاتی CSSH98 نشان‌دهنده قرارداد آتی زیره سبز تحویل شهریورماه 98 است.

سقف موقعیت تعهدی باز

بر اساس دستورالعمل اجرایی معاملات آتی، اتخاذ موقعیت‌های تعهدی باز با محدودیت‌هایی روبرو است؛ به این معنی که یک مشتری مجاز نیست بیش‌ازحد معینی که توسط هیئت پذیرش تعیین می‌شود، موقعیت تعهدی اخذ کند.

هم‌اکنون سقف موقعیت‌های تعهدی برای مشتریان حقیقی و حقوقی به شرح زیر است:

مشتریان حقیقی: مشتریان حقیقی مجازند در هر نماد معاملاتی (سررسید فعال) حداکثر 300 موقعیت تعهدی خرید و موقعیت فروش اخذ نمایند.

مشتریان حقوقی: اشخاص حقوقی مجاز هستند که 300 موقعیت در هر نماد معاملاتی اخذ نمایند و این تعداد می‌تواند تا 10 درصد موقعیت‌های تعهدی باز در آن نماد در بازار افزایش یابد.

بازارگردان: بازارگردان مجاز است 1000 موقعیت در هر نماد معاملاتی اخذ نماید و این تعداد می‌تواند تا 20 درصد موقعیت‌های تعهدی باز در آن نماد در بازار افزایش یابد.

حد نوسان قیمت روزانه، صف خرید و صف فروش در معاملات آتی زیره سبز

در قراردادهای آتی زیره سبز حد نوسان محدود به (%5±) قیمت تسویه روز معاملاتی قبل است و امکان ثبت سفارش باقیمتی بالاتر و پایین‌تر از این بازه وجود ندارد.

این گزارش می‌افزاید: در صورتی‌که فروشندگان تمایل داشته باشند قیمتی بیشتر از این بازه را به‌عنوان قیمت فروش خود در سیستم ثبت نمایند، به دلیل محدودیت بازه مجاز، این امکان وجود ندارد. در این شرایط هیچ سفارش فروشی در سیستم ثبت نمی‌شود و به‌اصطلاح گفته می‌شود که بازار صف خرید است. این شرایط به ضرر دارندگان موقعیت تعهدی فروش و به سود دارندگان موقعیت تعهدی خرید می‌شود.

در شرایط کاهشی و انتظار ریزش بیشتر بازار و تمایل خریداران به خرید در قیمت‌های پایین‌تر، سفارش خریدی در سیستم ثبت نمی‌شود و در این شرایط با صف فروش مواجه می‌شویم تاریخچه قرارداد آتی که به ضرر دارندگان موقعیت تعهدی خرید و سود دارندگان موقعیت تعهدی فروش است.

در حال حاضر وجه تضمین در بازار آتی زیره سبز 10 درصد ارزش قرارداد است. به بیان دیگر وجه تضمین برای قرارداد زیره سبز 420 هزار تومان است؛ یعنی برای خرید و فروش هر کیلوگرم زیره سبز، وجه تضمینی معادل 420 هزار تومان موردنیاز است. (حداقل مبلغ جهت خرید یا فروش برابر با 420 هزار تومان است.)

نکته بسیار مهم: وجه تضمین از طریق شرکت بورس کالا تعیین می‌شود و ممکن در بازه‌های زمانی مختلف، مقدار دیگری باشد. لذا توصیه می‌شود همواره برای اطمینان از وجه تضمین جاری، به سایت بورس کالا مراجعه شود.

بازه زمانی معامله قراردادهای آتی زیره سبز در روزهای مختلف، به شرح زیر است: