نحوه معامله اوراق بهادار
دستورالعمل اجرايي نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در بازار پايه فرابورس
مصوب 1392,07,20
اين دستورالعمل در راستاي اجراي تبصرة ب مادة ۹۹ قانون برنامه پنج سالة پنجم توسعه جمهوري اسلامي ايران در تاريخ ۲۰ /۰۷ /۱۳۹۲ در ۱۷ ماده و ۵ تبصره به تصويب هيأت مديره سازمان بورس و اوراق بهادار رسيد. اين دستورالعمل جايگزين دستورالعمل اجرايي نحوة انجام معاملات اوراق بهادار در بازار پايه فرابورس ايران مصوب ۱۰ /۰۲ /۱۳۹۰ مي‌گردد.
ماده ۱ - اصطلاحات و واژه‌هايي كه در مادة ۱ قانون بازار اوراق بهادار جمهوري اسلامي ايران مصوب آذرماه ۱۳۸۴ مجلس شوراي اسلامي و "دستورالعمل اجرايي نحوة انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ايران" مصوب ۱۷ /۱۱ /۱۳۸۸ هيأت مديرة سازمان بورس و اوراق بهادار و اصلاحات بعدي آن تعريف شده‌اند، به همان مفاهيم در اين دستورالعمل به كار رفته‌اند. واژه‌هاي ديگر داراي معاني زير مي‌باشند:
۱ -بازار پايه: از جمله بازارهاي فرابورس است كه مطابق با ماده ۴ "دستورالعمل پذيرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ايران" راهاندازي گرديده و معاملات آن بر اساس ضوابط اين دستورالعمل انجام مي‌شود.
۲ -دستورالعمل اجرايي نحوه انجام معاملات: "دستورالعمل اجرايي نحوة انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ايران" مصوب ۱۷ /۱۱ /۱۳۸۸ هيأت مديرة سازمان بورس و اوراق بهادار و اصلاحات بعدي آن است.
۳ - سامانه معاملات توافقي : سامانه اي است كه عمليات مربوط به ثبت سفارش معاملات توافقي از طريق آن انجام شده و سفارشات تطبيق شده پس از تائيد فرابورس جهت انجام معامله به سامانه معاملاتي ارسال مي‌شود.
۴ -كارگزار پيشنهاد دهنده : كارگزاري كه در سامانه معاملات توافقي اقدام به ثبت پيشنهاد خريد يا فروش مي‌نمايد.
۵ -كارگزار پذيرندة پيشنهاد : كارگزاري كه بر اساس پيشنهادهاي ارائه شده در سامانه معاملات توافقي، پيشنهاد خريد يا فروش ثبت شده توسط كارگزار پيشنهاد دهنده را براي مشتري خود مي‌پذيرد.
ماده ۲ - اوراق بهادار در بازار پايه به صورت عادي يا توافقي مي‌توانند معامله شوند. اوراق بهاداري كه به تشخيص كميته عرضه حائز حداقل شرايط زير باشند، بصورت عادي و ساير اوراق بصورت توافقي معامله مي‌شوند.
الف) در زمان درج نماد تعداد سهامداران شركت از ۳۵ نفر و سهام شناور آزاد شركت بيشتر از يك درصد بوده يا امكان تحقق اين شرايط به تشخيص كميته عرضه وجود داشته باشد ( در اين خصوص سهامداران عمده شركت بايد تعهدات لازم را به فرابورس ارائه نمايند.)
ب) محدوديتهاي معاملاتي موثر جهت نقل و انتقال سهام شركت وجود نداشته باشد.
ج) ابهامات اساسي و يا عدم شفافيت قابل توجهي در خصوص اطلاعات شركت يا تركيب سهامداري آن وجود نداشته باشد.
ماده ۳ - جلسات رسمي و روزهاي انجام معامله انواع اوراق بهادار در بازار پايه فرابورس، ساعت آغاز، خاتمه و طول هر جلسه معاملاتي و همچنين تعداد و طول زمان هريك از مراحل انجام معاملات توسط هيئت مديرة فرابورس تعيين مي‌گردد.
ماده ۴ - دامنه نوسان روزانه قيمت و محدوديت حجمي معاملات عادي بازار پايه مشابه بازار اول و دوم فرابورس، حسب ضوابط فصل هشتم دستورالعمل اجرايي نحوه انجام معاملات خواهد بود.
ماده ۵ - در بازار پايه صرفاً سفارش محدود قابل اجرا بوده و استفاده از كد معاملاتي گروهي در اين بازار مجاز نمي‌باشد.
تبصره - جهت انتقال سهام به سهامداران متعدد در بازار پايه، استفاده از كد گروهي پس از موافقت فرابورس امكانپذير خواهد بود.
فصل ۳ - معاملات عادي در بازار پايه
ماده ۶ - عرضه اوليه اوراق بهادار در بازار پايه به تشخيص كميته عرضه به يكي از روش‌هاي زير انجام مي‌شود:
۱ -حراج: در اين روش حجم و تعداد معيني از اوراق بهادار توسط اشخاص اعلام شده در اطلاعيه عرضه به متقاضيان خريد آن اوراق عرضه مي‌شود.
۲ -گشايش نماد: در اين روش خريداران و فروشندگان متعدد طي دوره پيش‌گشايش اقدام به ورود سفارشات خود در سامانه مي‌نمايند و سپس معاملات با انجام يك حراج تك قيمتي آغاز مي‌شود.
ماده ۷ - توقف و بازگشايي نماد معاملاتي اوراق بهاداري كه به صورت عادي در بازار پايه معامله مي‌شوند، تابع ضوابط فصل پنجم دستورالعمل اجرايي نحوه انجام معاملات خواهد بود.
ماده ۸ - درصورتي‌كه معاملات اوراق بهادار نحوه معامله اوراق بهادار در بازار پايه مظنون به استفاده از اطلاعات نهاني، دستكاري قيمت يا تغييرات مديريتي مؤثر در كنترل شركت باشد، فرابورس مي‌تواند رأساً يا به موجب اعلام سازمان نماد معاملاتي اوراق بهادار را متوقف نمايد. بازگشايي نماد معاملاتي پس از بررسي‌هاي لازم حسب مورد به تشخيص فرابورس يا سازمان خواهد بود.
ماده ۹ - در معاملات عادي بازار پايه، معاملات عمده و بلوكي تابع ضوابط اينگونه معاملات در بازارهاي اول و دوم فرابورس مي‌باشند.
فصل ۴ - معاملات توافقي در بازار پايه
ماده ۱۰ - روش انجام معاملات توافقي در بازار پايه به شرح زير است:
۱ -پيشنهاد خريد يا فروش توسط كارگزار پيشنهاد دهنده در سامانه معاملات توافقي ثبت مي‌گردد. اين پيشنهاد مي‌تواند با قيمت معين يا قابل مذاكره در سامانه ثبت شود.
۲ -كارگزار پذيرندة پيشنهاد جهت پاسخ دادن به پيشنهاد ثبت شده در سامانه معاملاتي اقدام به انتخاب آن نموده و پذيرش خود را جهت ارسال به كارگزار پيشنهاد دهنده در سامانه معاملات توافقي ثبت مي‌كند.
۳ -در صورتي كه پيشنهاد ثبت شده داراي قيمت معين باشد سامانه معاملات توافقي سفارشات تطبيق يافته را جهت تائيد به فرابورس ارسال مي‌كند.
۴ -در صورتي كه پيشنهاد ارائه شده قابل مذاكره باشد، جزئيات درخواست كارگزار پذيرندة پيشنهاد به كارگزار پيشنهاد دهنده ارسال و در صورت تائيد نهايي كارگزاران عامل طرفين سفارش تطبيق يافته جهت تائيد به فرابورس ارسال مي‌گردد.
۵ -در صورت عدم مغايرت سفارشات تطبيق يافته با قوانين و مقررات، فرابورس معامله را تائيد مي‌نمايد و سفارشات تطبيق يافته جهت انجام معامله و ثبت نهايي به سامانه معاملات ارسال مي‌گردد.
ماده ۱۱ - معاملات سهام شركت‌هاي حاضر در بازار پايه‌ي توافقي بر اساس اطلاعات منتشره موجود، در هر زمان امكانپذير مي‌باشد.
تبصره ۱ - خريدار و فروشنده با علم و آگاهي نسبت به وضعيت مالي شركت بر اساس اطلاعات منتشره موجود اقدام به خريد و فروش نموده و هرگونه ادعايي در خصوص عدم افشاي اطلاعات مسموع نمي‌باشد.
تبصره ۲ - انجام معاملات توافقي از يك روز كاري قبل از برگزاري مجامع عمومي صاحبان سهام و همچنين برگزاري جلسه هيئت مديره‌اي كه طي آن مقرر است در مورد اختيارات تفويض شده توسط مجمع عمومي فوق‌العاده در خصوص افزايش سرمايه تصميم‌گيري شود، متوقف مي‌گردد. تداوم ثبت معاملات پس از اعمال نتايج مجمع يا جلسه هيئت مديره در سامانه معاملاتي امكانپذير خواهد بود.
ماده ۱۲ - دامنه نوسان قيمت روزانه و محدوديت حجمي در خصوص معاملات توافقي اعمال نمي‌گردد ليكن هيئت مديره فرابورس مي‌تواند در صورت نياز محدوديت حجمي يا قيمتي جهت ثبت سفارشات هر نماد معاملاتي در سامانه معاملاتي توافقي تصويب و پس از اطلاع‌رساني اعمال نمايد.
ماده ۱۳ - معاملات عمده سهام شركتهايي كه در بازار پايه به صورت توافقي مورد معامله قرار مي‌گيرند، حسب تشخيص كميته عرضه به يكي از روش‌هاي زير انجام مي‌شود:
۱ -در قالب عرضه يكجا در بازار سوم فرابورس
۲ -ثبت معامله از طريق سامانه معاملات توافقي با رعايت ترتيبات مقرر در مادة ۱۰ اين دستورالعمل
تبصره ۱ - رعايت ضوابط مربوط به "شرايط متقاضيان خريد در معاملات عمده سهام و حقتقدم سهام در فرابورس ايران" مصوب مورخ ۱۰ /۰۷ /۱۳۹۱ شوراي عالي بورس در هرحال الزامي است. در خصوص بند ۲ اين ماده زمان ثبت پيشنهاد معاملات توافقي، مبناي محاسبه مواعد نحوه معامله اوراق بهادار زماني ذكر شده در ضوابط فوق الذكر خواهد بود.
تبصره ۲ - در صورتي كه بخشي از سهام شركت‌هاي مورد عرضه در بازار پايه داراي امتياز خاص يا محدوديت ويژه‌اي باشند و بنا به تشخيص كميته عرضه معامله آن در بازار خرد امكانپذير نباشد، معاملات آن بخش با هر حجمي به صورت عمده انجام خواهد شد.
فصل ۵ - محدوديتهاي معاملاتي سهام و حق تقدم سهام بورسها، فرابورس و شركت سپردهگذاري مركزي
ماده ۱۴ - معاملات سهام و حق تقدم بورسها، فرابورس و شركت سپردهگذاري با نحوه معامله اوراق بهادار حجم كمتر از ۲۰۰ هزارسهم يا حق تقدم شركت‌هاي فوق در دسته‌هاي سهامداري كه بر اساس اساسنامه شركت، شخصيت حقوقي يا نهاد خاصي را شامل نمي‌شود به صورت توافقي در بازار پايه فرابورس انجام مي‌شود.
ماده ۱۵ - انجام معاملات سهام و حق تقدم بورسها، فرابورس و شركت سپردهگذاري با حجم بزرگتر يا مساوي ۲۰۰ هزار سهم يا حق تقدم و كليه معاملات سهام يا حق تقدم شركت‌هاي فوق در دسته‌هاي سهامداري كه بر اساس اساسنامه شركت، شخصيت حقوقي يا نهاد خاصي را شامل مي‌شود، در نحوه معامله اوراق بهادار قالب معاملات عمده يا معاملات توافقي حسب درخواست عرضه كننده امكان پذير است. در اين صورت فرابورس موظف است تاييديه سازمان را به شرح زير اخذ نمايد.
الف) در معامله عمده بايد كليه متقاضيان خريد سهام يا حق تقدم قبل از شروع رقابت توسط كارگزار مربوطه به سازمان معرفي گردند. صرفاٌ متقاضياني حق شركت در رقابت را خواهند داشت كه قبلاً تاييديه سازمان مبني بر رعايت محدوديتهاي قانوني و مقرراتي را اخذ نموده باشند. ترتبيات اخذ تاييديه سازمان بايد در اطلاعيه عرضه درج شود.
ب) در معامله توافقي اسامي خريدار و فروشنده به همراه ساير اطلاعات مورد نياز سازمان توسط فرابورس به سازمان ارائه مي‌گردد. معامله مذكور در صورت تاييد سازمان مبني بر رعايت محدوديتهاي قانوني و مقرراتي در فرابورس ثبت مي‌گردد.
فصل ۶ - ساير مقررات
ماده ۱۶ - انتقال تمام يا آن بخش از طلب ناشي از معاملات سهام شركت‌ها كه قبل از درج نام شركت در فهرست بازار پايه فرابورس، خارج از بورس يا فرابورس صورت گرفته و در اجراي مادة ۹۹ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه در بازار پايه فرابورس ثبت مي‌شوند، از حساب فروشنده به حساب خريدار (تهاتر حساب بين فروشنده و خريدار اوراق بهادار) كه تسوية آن طبق مقررات خارج از پاياپاي صورت مي‌پذيرد، مشروط به اينكه اسناد تسويه خارج از پاياپاي تنظيم گردد، مجاز مي باشد.
ماده ۱۷ - معاملات بازار پايه درخصوص موارد تصريح نشده در اين دستورالعمل، تابع مقررات مرتبط در "دستورالعمل اجرايي نحوه انجام معاملات اوراق بهادار فرابورس ايران" و ساير مصوبات هيأت مديرة سازمان بورس و اوراق بهادار مي‌باشد.
اوراق بهادار چیست و نحوه خرید آن چگونه است؟
خرید اوراق بهادار اصطلاحی است که احتمالاً با آن روبرو شده‌اید و آن را از زبان دوستان و اطرافیان خود شنیده‌اید. اما این اوراق دقیقاً کدام ها هستند و چه کاربردی دارند؟ پرداختن به اوراق بهادار و روش‌های خرید آنها معمولاً بخش به بخش در مقالات مختلف در اینترنت وجود دارد. اما در این مقاله سعی کرده‌ایم که به‌صورت کامل و جامع همه مسائل مربوط به این اوراق را مورد بررسی قرار دهیم. اگر تاکنون با این اوراق کاری نداشته‌اید و خیلی برای شما جذابیتی نداشته‌اند، باید بدانید که در حال حاضر یکی از روش‌های بسیار عالی کسب درآمد در بازار ایران خرید اوراق بهادار می‌باشد. ازاین‌رو بر هر فردی که برای آینده مالی خود به دنبال استقلال مالی است، نیاز است تا با این اوراق و نحوه خرید و فروش آنها آشنا شود.
اوراق بهادار چیست؟
اصطلاحاً به هر برگه‌ای که دارای پشتوانه مالی بوده و ارزش مالی داشته و قابل نقل‌وانتقال به غیر نیز باشد، اوراق بهادار گفته می‌شود. یک نهاد و یا سازمان مسئول صادر کردن این اوراق می‌باشد که اصطلاحاً صادرکننده اوراق نامیده می‌شود. این اوراق از طرف دولت و نظام مالی کشور تضمین‌شده و ارزش مالی آنها پابرجاست. یکی از مشخصه‌های اصلی این اوراق افزایش و نوسان قیمت آنها بر اصل عرضه و تقاضای بازارهای مالی است. ازاین‌رو خرید اوراق بهادار از دو جنبه می‌تواند برای خریدار سوددهی داشته باشد. هم تقاضای بیشتر باعث افزایش قیمت خواهد بود و هم افزایش ارزش صادرکننده این اوراق می‌تواند باعث افزایش قیمت آنها گردد. این برگه‌ها ازجمله دارایی‌های نامشهود هر فرد تلقی می‌گردند.
انواع اوراق بهادار کدامند؟
اوراق بهادار انواع مختلفی دارد که هرکدام از آنها ویژگی‌های خاص خود را دارند. ازاین‌جهت قبل از خرید اوراق بهادار بایستی با انواع آن آشنا شده و مشخصات هر یک را بدانید. در یک دسته‌بندی کلی اوراق بهادار عرضه‌شده در بازار سرمایه‌‌ی ایران به سه دسته اصلی اوراق حقوق صاحبان سهام، اوراق ابزارهای مشتقه و اوراق بدهی تقسیم می‌شوند. البته هرکدام از این دسته‌ها نیز زیرمجموعه‌هایی دارند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
اوراق صاحبان سهام
اوراق سهام متداول‌ترین نوع اوراق بهادار است که اکثریت فعالین بازارهای سرمایه برای کسب سود اقدام به خریدوفروش آن می‌نمایند. خرید اوراق بهادار صاحبان سهام کاملاً رایج بوده و هرکسی تنها با داشتن اطلاعات کافی درباره روند افزایش نرخ این اوراق می‌تواند برای خرید آنها اقدام نماید. هر شرکتی که در بازار بورس ایران پذیرش می‌شود، توسط سازمان بورس ارزش‌گذاری شده و میزان ارزش آن به واحد سهام تبدیل می‌گردد. هر برگه سهام اوراق بهادار دارای ارزش اسمی ۱۰۰ تومان در بازار بورس می‌باشد. البته ارزش ذاتی این اوراق در حال حاضر بسیار بیشتر از چنین اعدادی است. پس از تقسیم ارزش یک شرکت به برگه‌های اوراق سهام، درصدی از این اوراق در بازار سرمایه برای خریدوفروش مردم عرضه می‌شود.
از این پس مکانیسم عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت این برگه‌ها است. البته دارنده این برگه‌های اوراق علاوه بر کسب سود از طریق افزایش قیمت آنها، در سود حاصله شرکت در هر سال مالی نیز به نسبت برگ سهام‌های خود شریک خواهد بود. البته اوراق صاحبان سهام خود نیز به زیرمجموعه‌هایی مانند سهام عادی، سهام جایزه، حق تقدم سهام، سهام ممتاز، سهام بانام و بی‌نام و سهام نقدی و غیر نقدی تقسیم می‌شوند که همگی در اصل مشابه می‌باشند اما هرکدام مزیت‌های خاص خود را دارند.
اوراق ابزارهای مشتقه
خرید اوراق بهادار ابزارهای مشتقه نیز یکی دیگر از روش‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار می‌باشد. این اوراق برخلاف اوراق صاحبان سهام، خود دارای ارزش مالی نیستند و ارزش مالی آنها وابسته به کالایی فیزیکی است که این اوراق با پشتوانه آنها صادر شده است. برای مثال اوراق مشتقه طلا به پشتوانه‌ی طلا صادر شده و قیمت آن نیز بر اساس نوسان طلا تغییر می‌کند. از دیگر پشتوانه‌های این اوراق می‌توان به زعفران، ارز و سکه نیز اشاره نمود. قراردادهای آتی، سلف، اختیار معامله و معاوضه زیرمجموعه‌های اوراق بهادار مشتقه هستند. این اوراق نه فقط در بازار بورس ایران بلکه در همه‌ی بازارهای بین‌المللی نیز عرضه‌شده و مورد خریدوفروش قرار می‌گیرد.
اوراق بدهی
خرید اوراق بهادار بدهی نیز از روش‌های رایج سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. البته خریدوفروش این اوراق به نسبت اوراق صاحبان سهام جذابیت کمتری دارد اما برخی مزایا در این نوع اوراق وجود دارد که می‌توان از آنها برای سرمایه‌گذاری مطمئن استفاده نمود. شرکت‌ها و صنایع فعال که برای پیشبرد اهداف صنعتی و تجاری خود با کمبود نقدینگی روبرو هستند، اقدام به عرضه اوراقی با عنوان اوراق بدهی در سازمان بورس می‌نمایند. خریدار این اوراق درواقع در عین کسب سود در حال کمک به شرکت و یا سازمان مربوطه برای ارتقای خود در تجارت و صنعت است و به نوعی تأمین‌کننده نقدینگی شرکت مذکور می‌باشد. طبق این اوراق شرکت صادرکننده به پشتوانه دولت متعهد می‌شود تا اصل سرمایه و میزان سودی مشخص را در سررسید این اوراق به خریدار پرداخت نماید.
در واقع شبیه یک حساب سپرده بلندمدت در بانک‌ها است. البته برخلاف اوراق صاحبان سهام، دارنده این اوراق هیچ مالکیتی در خود شرکت نداشته و تنها سود نقدی مشخص تعیین‌شده را دریافت خواهد کرد. البته مزیت این اوراق نسبت به اوراق صاحبان سهام قطعی بودن سود حاصله در سررسید آنها می‌باشد. اوراق قرضه، اوراق خزانه اسلامی، اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اوراق صکوک شرکتی، گواهی سپرده و اوراق بهادار وثیقه‌ای ازجمله این اوراق در بازارهای سرمایه هستند.
سود اوراق بهادار
اصلی‌ترین دلیل خرید اوراق بهادار کسب سود از آنها است. هر شخص سرمایه‌گذار برای ارتقاء سطح مالی خود و مشارکت در تجارت کشور با خرید این اوراق اقدام به افزایش ارزش دارایی‌های خود می‌نماید. بااین‌حال کسب سود از این اوراق به نوع اوراق نیز بستگی دارد. خرید اوراق بهادار بدهی برای کسب سودهای قطعی و مشخص در سررسیدی خاص انجام می‌پذیرد. افرادی که تمایل به سپرده‌گذاری در بانک نداشته و ترجیح می‌دهند سرمایه خود را برای ارتقای شرکت‌های فعال به‌صورت مستقیم در نحوه معامله اوراق بهادار اختیار آنها قرار دهند، با خرید اوراق بهادار بدهی می‌توانند نسبت به این امر اقدام نمایند. البته میزان سود هرکدام از اوراق بدهی با هم متفاوت است. سود این اوراق معمولاً کمی بیشتر از سودهای بانکی در ایران بوده و ازاین‌جهت نیز جذابیت بیشتری را برای سرمایه‌گذار ایجاد می‌کنند. سود ناشی از خرید اوراق ابزار مشتقه نیز با نوسان قیمت کالاهای پایه این اوراق به دست می‌آید.
برای مثال شما با خرید قراردادهای آتی سکه و طلا در صورت افزایش قیمت این کالاها و درنتیجه نوسان قیمت خود این اوراق به کسب سود خواهید رسید. کسب سود از طریق خرید اوراق صاحبان سهام نیز به دو طریق صورت می‌پذیرد. در درجه اول شما با خرید این اوراق صاحب درصدی از سهام شرکت شده و در سود تقسیمی سالانه آنها شریک خواهید بود. از طرف دیگر افزایش قیمت این اوراق نیز می‌تواند برای سرمایه‌گذار کسب سود به دنبال داشته باشد.
سرمایه لازم برای خرید اوراق بهادار
یکی از جذابیت‌های عمده خرید اوراق بهادار امکان سرمایه‌گذاری در این بخش با هر میزان سرمایه‌ای است. طبق قوانین جدید سازمان بورس ایران در حال حاضر با سرمایه ۵۰۰ هزارتومانی این امکان برای افراد وجود دارد که برای خرید اوراق بهادار اقدام نمایند. البته این عدد به این معنی نیست که تنها سرمایه‌های کوچک در این بازار رد و بدل می‌شوند. در سال ۹۷ میزان سرمایه در گردش در بازار بورس ایران بالغ‌بر ۳۰ هزار میلیارد بوده است. این عدد نشان از قدرت بالای این بازار در هدف‌دار نمودن سرمایه‌های مردم دارد.
سررسید اوراق بهادار
سرمایه‌گذاران قبل از اقدام به خرید اوراق بهادار باید به سررسید آنها نیز دقت داشته باشند. البته اوراق بهادار صاحبان سهام دارای تاریخ سررسید خاصی نبوده و این نوع از اوراق بهادار بدون تاریخ سررسید خریدوفروش می‌شوند. اما سایر اوراق بهادار معمولاً دارای سررسیدهای مشخصی هستند که در تاریخ‌های مذکور صاحبان آنها باید نسبت به تسویه اوراق اقدام نمایند.
کارگزاران اوراق بهادار
خرید اوراق بهادار عرضه‌شده در سازمان بورس نیاز به واسطه‌هایی دارد که این واسطه‌ها اصطلاحاً با عنوان کارگزار شناخته می‌شوند. کارگزاران شرکت‌هایی هستند که مجوزهای لازم را از سازمان بورس اوراق بهادار نحوه معامله اوراق بهادار ایران دریافت کرده و کار کردن با آنها از طرف این سازمان کاملاً تضمین‌شده است. خرید اوراق بهادار و فروش آنها به‌هیچ‌وجه هیچ سرمایه‌ای را برای این کارگزاران به دنبال نخواهد داشت. آنها فقط درصد ناچیزی از هر معامله خریدوفروش را به‌عنوان کارمزد دریافت می‌کنند. امکانات، خدمات، میزان مشتریان و برخی موارد دیگر از معیارهایی هستند که کاربران می‌توانند با تکیه بر این معیارها نسبت به انتخاب یکی از کارگزاران اقدام کنند.
مراحل خرید اوراق بهادار به‌صورت گام به گام
خرید اوراق بهادار برای اشخاص حقیقی و حقوقی در یک متد کلی به گام‌های زیر تقسیم می‌شود:
۱- مراجعه به کارگزار بورس برای دریافت کد بورسی
برای اقدام به خرید اوراق بهادار ابتدا باید مدارک شناسایی هر فرد در اختیار سازمان بورس و نهادهای زیربط قرار گیرد.
۲- ثبت نام در سامانه سجام
سامانه سجام سیستم مبارزه با پول‌شویی است که سازمان بورس از آن برای ممانعت از چنین رفتارهایی استفاده می‌نماید. هر شخصی که تمایل به خرید اوراق بهادار دارد، بایستی در این سامانه ثبت‌نام کند.
۳- دریافت کد بورسی و کد سجام
بعد از ثبت‌نام و تحویل مدارک لازم، کد بورسی پس از چند روز کاری برای فرد ارسال می‌گردد.
۴- دریافت کد آنلاین
برای خرید اوراق بهادار نیاز به پلتفرم معاملاتی آن خواهید داشت. هر کاربر با دریافت کد آنلاین که همزمان با کد بورسی برای شخص ارسال می‌گردد، می‌تواند وارد سایت کارگزار شده و با وارد کردن این کد به سامانه معاملاتی دسترسی داشته باشد.
۵- گذراندن زمان تعیین‌شده برای معاملات
طبق قوانین جدیدی که از طرف سازمان بورس وضع شده است، هر فرد یک ماه پس از تاریخ دریافت کد بورسی خود می‌تواند برای خرید اوراق بهادار اقدام نماید.
۶- واریز وجه به حساب معاملاتی
میزان سرمایه مدنظر خود برای خرید سهام و اوراق بهادار را بایستی به حساب معاملاتی خود نزد کارگزار واریز نمایید.
۷- ورود به سامانه و خرید اوراق بهادار
بعد از سپری شدن یک ماه، شما می‌توانید با ورود به سامانه معاملات آنلاین، سهام موردنظر را انتخاب و آن را بخرید. کارگزار به‌عنوان واسط دستور خرید شما را ثبت و آن را به سیستم معاملاتی سازمان بورس ارسال می‌نماید. کل این مرحله خرید در کمتر از چند ثانیه صورت می‌پذیرد.
سوالات متداول برای خرید اوراق بهادار:
برای خرید اوراق بهادار چه مدارکی نیاز است؟
مدارک لازم برای خرید اوراق بهادار مدارک معمولی شناسایی هر فرد اعم از کارت ملی و شناسنامه می‌باشند. علاوه بر این هر فرد برای نقل‌وانتقال پول با کارگزار نیز بایستی یک شماره‌حساب و شماره شبای بانکی با نام خود به کارگزار معرفی نماید. بقیه مدارک نیز فرم‌هایی هستند که خود کارگزار آنها را در اختیار فرد قرار خواهد داد.
آیا خرید اوراق بهادار به‌صورت غیرحضوری امکان‌پذیر است؟
در حال حاضر اکثریت سرمایه‌گذاران برای خرید اوراق بهادار به‌صورت اینترنتی و غیرحضوری اقدام می‌نمایند. البته امکان خرید حضوری آن نیز فراهم است. اما خرید غیرحضوری با سرعت بسیار بیشتری قابل انجام خواهد بود. کد آنلاین ارسال شده توسط کارگزار این امکان را برای هر فرد فراهم خواهد کرد.
زمان خرید اوراق بهادار چه موقع است؟
بازار بورس ایران در ساعات مشخصی در طول روز به فعالیت می‌پردازد که در این ساعات امکان خرید اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاران وجود دارد. بسته به نوع اوراق بهاداری که قصد خرید آن را دارید این ساعت می‌تواند کمی متفاوت باشد. اصلی‌ترین زمان خرید اوراق بهادار در بازار بورس از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ شنبه تا چهارشنبه می‌باشد. البته برخی از اوراق از ساعت ۱ تا ۳ و اوراق بورس کالا هم از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۸ عصر شنبه تا چهارشنبه و پنجشنبه‌ها تا ساعت ۱۶ برای کاربران عرضه می‌شوند.
کارمزد خرید اوراق بهادار چقدر است؟
کارمزد خرید اوراق بهادار درآمدی است که کارگزاران واسط با سازمان بورس سود خود را از خریدوفروش این اوراق توسط کاربران به دست می‌آورند. این کارمزد در حال حاضر به میزان ۱٫۵ درصد از مبلغ در نظر گرفته شده برای خریدوفروش سهام می‌باشد.
آیا برای خرید اوراق بهادار داشتن کد بورسی الزامی است؟
امکان خرید سرمایه‌گذاری و خرید غیرمستقیم اوراق بهادار نیز برای کاربر وجود دارد. در این روش خرید کاربران سرمایه خود را در اختیار صندوق‌های سرمایه‌گذاری و یا افراد سبد گردان می‌گذارند تا آنها از جانب شخص برای خرید اوراق بهادار اقدام نماید. اما برای خرید مستقیم این اوراق دریافت کد بورسی برای شخص الزامی خواهد بود.
تسویه‌حساب با خریداران اوراق بهادار چگونه است؟
به محض فروش اوراق بهادار تسویه این اوراق با خریدار انجام می‌گیرد. در اوراق بهادار با زمان سررسید نیز بعد از رسیدن به این تاریخ تسویه‌حساب درجا با خریداران صورت می‌پذیرد. سرمایه‌گذار در هرروز کاری می‌تواند تقاضای وجه موجود در حساب کارگزار خود را در سیستم ثبت و ۲۴ ساعت بعد آن را در حساب خود داشته باشد.
آیا اوراق بهادار همان اوراق مشارکت است؟
اوراق بهادار انواع مختلفی دارد که اوراق مشارکت یکی از آنها می‌باشد. در واقع اوراق مشارکت اوراقی است که خریدار آن علاوه بر قیمت خود این اوراق در سود مشارکت نیز شریک خواهند بود.
جمع‌بندی
خرید اوراق بهادار در دنیای امروز یکی از بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری و کار با پول است. این روش معاملاتی نه فقط در ایران بلکه در همه کشورهای جهان و بازار بین‌المللی در حال انجام بوده و به دلیل سودهای بالاتر از نرخ تورم جذابیت زیادی برای کاربران پیدا کرده است. از طرفی میزان نقد شوندگی بالای این اوراق و امکان خریدوفروش آن در لحظه نیز شرایط بهینه سرمایه‌گذاری را برای هر فرد سرمایه‌گذار فراهم می‌آورد. در کل شناخت این اوراق برای هر فرد که به دنبال رسیدن به درآمدی مناسب و افزایش ارزش سرمایه‌های خود است، لازم و ضروری می‌باشد.
پنج گام اول ورود به بورس اوراق بهادار
بازار سرمایه همواره به عنوان یک محیط جذاب برای سرمایه گذاری شناخته می شود و بسیاری از افراد، تمایل دارند که وارد این بازار مالی شوند؛ از طرف دیگر، نوسانات قیمت سهام باعث به وجود آمدن اضطراب و استرس در نحوه معامله اوراق بهادار میان سرمایه گذاران مبتدی می شود و به دلیل عدم آموزش های مناسب و نبود سواد مالی، بسیاری از افراد دچار ضرر و زیان در این بازار می شوند و برخی دیگر نیز که علاقه مند به فعالیت در این بستر هستند، نمی دانند کار خود را باید از کجا شروع کنند. به همین دلیل، مراحل اولیه ورود به بورس اوراق بهادار همواره سرمایه گذاران را با چالش روبرو می کند. در این مقاله قصد داریم پنج گام اول ورود به بورس اوراق بهادار را مورد بررسی قرار دهیم.
گام اول، آموزش مفاهیم اولیه و فراهم کردن پول مازاد برای سرمایه گذاری
اولین گام برای ورود به بورس اوراق بهادار، آموزش مفاهیم اولیه است؛ در واقع، تا وقتی که اصول سرمایه گذاری و پایه های آن را یاد نگرفتید، نباید وارد این بازار شوید. در ابتدای کار می توانید از جستجو کردن در اینترنت و استفاده از مطالب آموزشی موجود در آن شروع کنید. مهمترین سایتی که به عنوان یک فعال بازار سرمایه همواره از آن استفاده خواهید کرد، سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس tsetmc.com است و سرمایه گذاران برای موفقیت در این بازار بایستی بر بخش های مختلف این سایت تسلط داشته باشند.
سرمایه گذاران در چه حوزه هایی باید آموزش ببینند؟
افرادی که قصد فعالیت در بازار سرمایه به شکل مستقیم دارند، بایستی در حوزه های مختلف، آموزش ببینند؛ از جمله بخش هایی که فعالان بازار سرمایه بایستی در آن ها مهارت کافی داشته باشند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آموزش تابلوخوانی (تسلط بر سایت tsetmc، حجم معاملات، قیمت پایانی، معاملات حقیقی و حقوقی، میانگین حجم ماهانه و. )
- مفاهیم اولیه تحلیل تکنیکال (حمایت، مقاومت و. )
- اصول ابتدایی تحلیل بنیادی (EPS، مجمع و. )
- استفاده از سایت کدال به نشانی codal.ir
- مدیریت سرمایه
- آشنایی با سایت های خبری مرتبط با بورس
- و.
نکته: مواردی که در قسمت بالاتر به آن اشاره شد، دارای بخش های مختلفی است که یادگیری و آموزش هرکدام از آن ها نیازمند تلاش بسیار زیاد است؛ بنابراین در ابتدای کار، تسلط بر مفاهیم و اصول اولیه و اصطلاحات آن ها کافی است و استفاده از تحلیل تکنیکال، بنیادی و. به شکل تخصصی تر، در مراحل بعدی و همراه با معاملات واقعی تحقق می یابد.
فراهم کردن پول مازاد برای شروع سرمایه گذاری
پس از اینکه تا حدودی با بازار بورس آشنا شدید، در گام بعدی، برای ورود به بورس اوراق بهادار باید مبلغی از مازاد پول خود را وارد این بازار کنید. با دانشی که از قبل کسب کرده اید، در این بازار، سرمایه مشخص و هدفی معین دارید. به عنوان مثال، نباید این مبلغ را از محل سرمایه لازم برای فعالیت های روزمره زندگی خود فراهم کنید؛ چراکه ذات بازار سهام همراه با نوسان است و سرمایه اصلی شما ممکن است وارد ضرر شود و همین موضوع باعث به وجود آمدن استرس و اضطراب در زندگی شخصی شما می شود. بنابراین، برای شروع کار، از مبلغی کم سرمایه گذاری خود را آغاز کنید و سپس مرحله به مرحله مقدار آن را افزایش دهید.
گام دوم، ثبت نام در سجام و احراز هویت
پس از اینکه در مورد مبلغ سرمایه گذاری اولیه تصمیم خود را گرفتید، باید کد معاملاتی دریافت کنید تا بتوانید در این بازار، سرمایه گذاری کنید. برای انجام این مراحل، در ابتدا بایستی به سامانه جامع اطلاعات مشتریان «سجام» به آدرس اینترنتی sejam.ir مراجعه و در آن ثبت نام نمایید. در این سامانه اطلاعات شخصی و بانکی سهامداران ثبت می‌شود. پس از ثبت نام در سجام یک کد پیگیری برایتان ارسال می‌شود و با داشتن این کد جهت احراز هویت اقدام کنید.
گام سوم، انتخاب کارگزاری مناسب
سومین گام برای ورود به بورس اوراق بهادار، انتخاب یک کارگزاری مناسب است؛ کارگزاری یک نهاد مالی واسطه می باشد که دارای یک وب سیات معتبر و گاهی نیز اپلیکیشن مخصوص است. به کمک کارگزاری می توانید معاملات خود را انجام دهید. در حال حاضر، بیش از 100 کارگزاری فعال در سایت سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز فعالیت دارند. با ثبت نام در کارگزاری و احراز هویت در آن، یک کد معاملاتی دریافت می کنید و از طریق آن می توانید معاملات خود را انجام دهید. یک کارگزاری خوب ویژگی های بسیار زیادی دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دادن اعتبار معاملاتی به مشتریان خود
- سامانه معاملاتی پر سرعت
- دادن خدمات مشاوره ای برای اصلاح پرتفوی سرمایه گذاران
- آموزش های رایگان
- پشتیبانی مناسب (تلفنی و اینترنتی)
- ارائه خدمات سبدگردانی
- و.
گام چهارم، آشنایی و کار کردن با سامانه معاملاتی
گام چهارم در ورود به بورس اوراق بهادار، آشنایی با سامانه معاملاتی کارگزاری است؛ در واقع، هر کارگزاری دارای یک پنل اختصاصی برای انجام معاملات مشتریان خود است و افراد باید وارد سامانه معاملاتی شوند و معاملات خود را انجام دهند و قبل از هر چیز باید با قسمت های مختلف این سامانه آشنا شوند. مشتریان یک کارگزاری باید با بخش های مختلف پنل کاربری خود آشنا باشند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشتریان باید نسبت به نحوه واریز و برداشت وجوه به حساب معاملاتی خود کاملا مسلط باشند.
- افراد باید بتوانند سهم های مورد نظر خود را جستجو کنند.
- فعالان بازار باید با نحوه خرید و فروش سهام در سامانه نیز آشنا باشند.
- فهرست معاملات خود را در سامانه مشاهده کنند.
- لیست سبد سهم های خود را نیز در قسمت مربوطه ببینند.
- مقدار سود و زیان سهام خریداری شده را در سامانه بررسی کنند.
- افراد برای تسهیل فعالیت های معاملاتی خود می توانند از واچ لیست سهام در پنل کاربری استفاده کنند.
- اکثر کارگزاری ها، جزییات و پیام های منتشر شده توسط ناظر بازار را اطلاع رسانی می کنند؛ معامله گران با این قسمت نیز باید آشنا شوند.
- و.
نکته: اگرچه کار کردن با پنل کارگزاری ها نکات فراوانی دارد، اما اکثر آن ها بسیار ساده است و بیشتر افراد به راحتی می‌توانند معاملات خود را در این سامانه ها انجام دهند و معمولا فیلم های آموزشی خوبی نیز در سایت های کارگزاری ها در خصوص آموزش بخش های مختلف پنل کاربری افراد وجود دارد.
گام پنجم، آموزش پیوسته و تحلیل مداوم
آخرین مرحله در ورود به بورس اوراق بهادار، آموزش پیوسته و تحلیل مداوم است؛ فراموش نکنید که مفهوم آموزش نحوه معامله اوراق بهادار در فرآیند سرمایه گذاری اهمیت بسیار زیادی دارد و حتی با تجربه ترین و حرفه ای ترین تحلیلگران نیز، اطلاعات خود را به روز نگه می دارند و در فرصت های مختلف به دنبال آموزش دیدن هستند. از طرف دیگر، عوامل اقتصادی، سیاسی و. در معاملات بورس تاثیرگذار هستند و شما به عنوان یک فعال بازار همواره باید اخبار مرتبط با بورس را دنبال کنید.
شناخت بازار سرمایه نیز از اصولی ترین مواردی است که از رفتارهای هیجانی در سرمایه گذاری ممانعت به عمل می آورد. در این رابطه ابزارها، مقالات، کتب، وبسایت ها و منابع معتبر و مفیدی وجود دارند که می توانند در خصوص تحلیل و انجام معاملات حرفه ای تر به شما کمک کنند. لازم به ذکر است که گاهی اوقات، ضرر پیش آمده در یک معامله، صدها برابر از هزینه هایی که برای آموزش می توانستید انجام دهید، بیشتر است. از طرف دیگر، کسب تجربه و مهارت استفاده از آموزش های دیده شده می تواند از شما یک معامله گر و سرمایه گذار موفق بسازد.
جمع بندی
ورود به بورس اوراق بهادار همواره به عنوان یک گزینه جذاب برای سرمایه گذاری شناخته می شود و بسیاری از افراد تمایل دارند که در این بستر فعالیت کنند. از طرف دیگر، ورود به بورس اوراق بهادار برای کسانی که با ساختار این بازار آشنا نیستند، دارای ابهام است. به طور کلی، پنج گام اصلی برای ورود به بورس اوراق بهادار را می توان در مواردی همچون آموزش مفاهیم اولیه و فراهم کردن پول مازاد برای سرمایه گذاری، ثبت نام در سجام و احراز هویت، انتخاب کارگزاری مناسب، آشنایی و کار کردن با سامانه معاملاتی و آموزش پیوسته و تحلیل مداوم خلاصه کرد.
بورس اوراق بهادار چیست؟ راهنمای معامله اوراق بهادار
انواع اوراق بهادار کدامند؟ نحوه سرمایه گذاری و معامله اوراق بهادار به چه صورت است؟ برای آشنایی و نحوه معامله بورس اوراق بهادار این مطلب را مطالعه کنید.
بازار بورس اوراق بهادار یک بازار قانون‌مند و ساختاریافته است که در آن، سهام شرکت‌ها و اوراق اسناد مشارکت عرضه می‌شود. این بازار یکی از بهترین بازارهای سرمایه‌گذاری است که در صورت شناخت و تسلط کامل به آن می‌توان معاملات پرسودی را انجام داد.
بازار بورس اوراق بهادار یا به اختصار بازار بورس، به بازار اول اصلی و اول فرعی و بازار دوم تقسیم می شود و شرکت ها بر اساس شرایط و قوانین می توانند در هریک از بازار های بورس پذیرش شوند و نماد آنها مورد معامله قرارگیرد. البته پذیرش در این بازار نیازمند کسب تأییدیه ای است که پس از بررسی های گوناگون و نسبتاً دشواری صورت می گیرد. بسیاری از شرکت ها موفق به کسب مجوز پذیرش در این بازار نمی شوند و نمی توانند به بازار بورس وارد شوند. به همین دلیل بسیاری از شرکت ها، برای ورود به دیگر بازار ها اقدام می کنند. در این بخش با بازار بورس اوراق بهادار ایران و همین‌طور نحوه معامله در این بازار آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.
بورس اوراق بهادار چیست؟
در بازار بورس اوراق بهادار می‌توان اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار یا اسناد مالی باارزش کرد. دلیل تأسیس این بازار، جلوگیری از خسارت‌های سنگین سرمایه‌گذاران بود. در گذشته، تمام ضررهای مالی متوجه خود سرمایه‌گذار می‌شد که این موضوع، احتمال ورشکستگی کامل را به دنبال داشت و جبران آن بسیار مشکل بود به همین خاطر بسیاری از کشورهای جهان به منظور حمایت از سرمایه‌گذاران، بازار بورس اوراق بهادار را تأسیس کردند.
این بازار تحت عنوان شرکت سهامی عام در حال اداره شدن است و در آن، شرکت‌های سهامی مختلف حضور یافته‌اند. این شرکت‌ها، مجاز به فروش اوراق مشارکت و سهام خود بوده و می‌توانند طبق ضوابط تعیین‌شده سرمایه‌گذاران بی‌شماری را جذب کنند. بنابراین با تقویت این بازار می‌توان رونق اقتصادی در کشور ایجاد کرده و سرمایه خود را چندین برابر کرد که البته لازمه این موارد تسلط کافی به قوانین و ضوابط تعیین‌شده از سوی سازمان بورس است که ما این قوانین بورسی را به شما عزیزان آموزش خواهیم داد.
تاریخچه بورس اوراق بهادار در ایران
اولین گام برای تأسیس بورس اوراق بهادار تهران در سال 1315 برداشته شد. در آن برهه زمانی، کارشناسان خارجی زیادی جهت بهبود شرایط اقتصادی و بانکداری کشور استخدام شدند که دولت از بین این کارشناسان خبره، شخصی به نام وان لوترفلد را که اصالتی بلژیکی داشت مأمور راه‌اندازی بورس ایران کرد. این شخص به همراه همکار هلندی خود موفق به تدوین اساسنامه بورس شدند و بانک ملی نیز منابع مالی را موردبررسی قرار داد اما با شروع جنگ جهانی دوم این طرح اقتصادی بزرگ به فراموشی سپرده شد و ایران با مشکلات مختلف اقتصادی و امنیتی مواجه شد. در سال 1333 نیز مجدد کارگروهی جهت راه‌اندازی بورس تشکیل شد که متشکل از بانک مرکزی، وزارت بازرگانی، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن بود. آنها بعد از 12 سال تلاش و تحقیق در سال 1345 موفق شدند قوانین لازم جهت تأسیس بورس اوراق بهادار ایران را تدوین کنند. در نهایت، لایحه مربوط به تأسیس بورس در اردیبهشت همان سال به تصویب مجلس رسید و بازار بورس اوراق بهادار کشور رسماً فعالیت خودش را در 15 بهمن 1346 با دو شرکت نفت پارس و بانک صنعت و معدن شروع کرد.
اوراق بهادار چیست؟
اوراق بهادار، سندی است که دارنده قانونی را مشخص کرده و ارزش مالی دارد. همچنین این سند قابلیت خرید و فروش داشته و از آن جهت انتقال دارایی استفاده می‌کنند. سازمانی که این اوراق را صادر می‌کند نهاد صادرکننده اوراق است و کارگزاری‌ها نیز با این نهاد در ارتباط بوده و اوراق‌های مختلف را برای متقاضیان خریداری می‌کنند. همچنین اوراق بهادار در انواع مختلف صادر شده و هر یک از آنها شرایط ویژه‌ای دارند.
انواع اوراق بهادار
از انواع اوراق بهادار می‌توان به اوراق صاحبان سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه اشاره کرد. البته این اوراق‌های بهادار نیز دارای زیرمجموعه جداگانه‌ای هستند که نحوه معامله اوراق بهادار در قسمت زیر یکایک آنها را توضیح داده‌ایم:
اوراق بهادار صاحبان سهام
اولین اوراقی که به بررسی آن می‌پردازیم اوراق بهادار صاحبان سهام است. این اوراق یکی از رایج‌ترین اوراق‌های بهادار است که بیشتر سرمایه‌گذاران از آن جهت سودآوری استفاده می‌کنند. تمام شرکت‌هایی که مجوز حضور در بورس ایران را به دست می‌آورند باید مرحله ارزش‌گذاری را طی کنند. در واقع، سازمان بورس بر اساس پارامترهای تعیین‌شده اقدام به ارزش‌گذاری شرکت و سهام آن می‌کند و ارزش اسمی برگه سهام اوراق بهادار آن شرکت را مشخص می‌کند. شرکت نیز قسمتی از برگه‌های اوراق بهادار یا سهام خود را در بازار بورس ارائه کرده و سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید این اوراق در کسب‌وکار آن مرکز سهیم شوند.
خریداران این نوع اوراق بهادار، علاوه بر اینکه از افزایش قیمت آن سود می‌برند از امتیازات ویژه‌ای نیز بهره‌مند می‌شوند. برای مثال شرکت در سال مالی، سود به دست‌آمده از فعالیت‌های خود را بین دارندگان برگه‌های اوراق بهادار تقسیم کرده و طبیعتاً فردی که سهام بیشتری را خریداری کرده باشد، سود بیشتری هم به حسابش واریز می‌شود.نحوه معامله اوراق بهادار نحوه معامله اوراق بهادار
اوراق بهادار بدهی
اوراق بهادار بدهی مخصوص شرکت‌هایی انتشار می‌یابد که نتوانسته‌اند سرمایه موردنظر کسب‌وکار خود را تأمین کنند و به نوعی مابقی سرمایه را از سرمایه‌گذاران فعال در بورس قرض می‌گیرند. این اوراق این‌گونه است که شرکت متقاضی بابت دریافت مبلغی از خریدار در بازه‌های زمانی مشخص، مبلغ توافق شده از قبل را به حساب خریدار واریز می‌کند و در وقت سررسید نیز کل مبلغی را که در ابتدا از خریدار دریافت کرده بود مجدد به او بازمی‌گرداند. بنابراین خریدار، مالک سهام نیست و تنها سود نقدی دریافت می‌کند.
ریسک این اوراق نسبت به سایر اوراق بهادار بسیار پایین بوده و این معامله کاملاً به نفع دو طرف است؛ زیرا خریدار علاوه بر دریافت اصل پول خود به صورت مرتب، مبالغی را دریافت می‌کند و شرکت‌ها نیز به جای دریافت وام‌های بانکی که دریافت آنها بسیار سخت و زمان‌بر است، از این نوع اوراق استفاده می‌کنند. همچنین برخلاف اوراق‌های دیگر که امکان دریافت نکردن سود وجود دارد در این اوراق دریافت سود حتمی است.
این اوراق با توجه به نوع شرکتی که آن را صادر کرده است به انواع مختلفی مانند اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اوراق خزانه دولتی، اوراق صکوک شرکتی، اوراق منفعت، اوراق استصناع، سهام امتیاز، اوراق بهادار وثیقه‌ای، گواهی سپرده، اوراق مرابحه و اوراق سلف موازی استاندارد تقسیم می‌شود.
اوراق بهادار مشتقه
اوراق بهادار مشتقه، اوراقی است که در بازار بورس و حتی خارج از آن کارایی دارد. این اوراق مانند اوراق صاحبان سهام، ارزش مادی ندارد و ارزش آن به کالای فیزیکی خریداری شده بستگی دارد. این اوراق بهادار به منظور خرید کالاهای فیزیکی مختلف عرضه می‌شود و پشتوانه آن محصولاتی مانند سکه، زعفران و ارز است. البته برآورد ارزش اوراق مشتقه به کالا محدود نمی‌شود و سهام‌های بورسی، سودهای بهره و دارایی‌های موجود در بورس نیز می‌توانند ارزش اوراق مشتقه را تعیین کنند. این اوراق بهادار هم 4 زیرمجموعه دارد که عبارت‌اند از قراردادهای سلف، معاوضه، آتی و اختیار معامله که همگی آنها قابل معامله در بازارهای بین‌المللی هستند.
تفاوت اوراق بهادار با اوراق مشارکت
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که اوراق بهادار همان اوراق مشارکت است که این تصور کاملاً اشتباه است. اوراق بهادار همان‌طور که اشاره شد مدل‌های مختلفی دارد که اوراق مشارکت یکی از انواع آن است. درواقع، اوراق مشارکت یکی از زیرمجموعه‌های اوراق بهادار بدهی است و کارکرد آن نیز این‌گونه است که خریدار، هم در قیمت اوراق و هم در سود مشارکت سهیم می‌شود.
بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس
اهداف بازار بورس اوراق بهادار
از اهداف بازار بورس اوراق بهادار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توسعه بازار به کمک شیوه‌های نوین و فناوری‌های روز و فکر شده
- تأمین مالی شرکت‌های ایرانی به کمک گردش سرمایه
- کنترل بازار و شفاف‌سازی قیمت محصولات اساسی
- تشویق سرمایه‌گذاران به حضور در بازار سرمایه
- کاهش نرخ بیکاری و استفاده از سرمایه‌های انسانی
- انجام معاملات قانونی با کم‌ترین ریسک
- دسترسی راحت‌تر به شرکت‌های تولیدی
- همکاری بهتر عرضه‌کنندگان و خریداران با یکدیگر
شرایط خرید بورس اوراق بهادار
در این قسمت به بررسی شرایط خرید بورس اوراق بهادار ایران پرداخته‌ایم. با خرید اوراق بهادار می‌توانید سرمایه خود را افزایش داده و آن را در یک محیط امن و قانونی نگهداری کنید. مراحل خرید اوراق بهادار به ترتیب زیر است:
مرحله اول) رجوع به یکی از کارگزاری‌های معتبر
اولین مرحله برای خرید اوراق بهادار این است که عضو یک کارگزاری شوید و اطلاعات هویتی شما برای سازمان بورس و مراکز نظارتی ارسال شود که این کار توسط کارگزاری‌های سراسر کشور صورت می‌گیرد. بنابراین گام نخست این است که به عضویت یک کارگزاری معتبر درآیید.
مرحله دوم) عضویت در سامانه سجام
این سامانه به منظور مبارزه با پول‌شویی راه‌اندازی شده است و همه افراد حقیقی و حقوقی متقاضی باید در این سامانه اطلاعات خود را ثبت کنند و به نوعی احراز هویت شوند. بنابراین بدون ثبت‌نام در این سامانه اجازه حضور در بازار بورس را به دست نمی‌آورید. بعد از اینکه مدارک خود را که شامل کپی کارت ملی و شناسنامه است به کارگزاری تحویل دادید و در سامانه سجام نیز ثبت‌نام کردید، یک کد بورسی برای شما ارسال می‌شود. البته این کد بلافاصله صادر نمی‌شود و معمولاً چند روز زمان می‌برد تا به ایمیل شما ارسال شود. همچنین همزمان با کد بورسی یک کد آنلاین نیز برای شما ارسال خواهد شد که از طریق آن می‌توانید معاملات اوراق بهادار را انجام دهید. بنابراین با استفاده از کد آنلاین می‌توانید وارد سامانه معاملاتی بورس اوراق بهادار شوید. ضمن اینکه، باید 1 ماه از ارسال کد بورسی بگذرد و سپس به دادوستد بپردازید.
مرحله سوم) پرداخت مبلغ به حساب معاملاتی
در این مرحله، مبلغی را که جهت سرمایه‌گذاری و خرید اوراق در نظر گرفته‌اید باید به حساب معاملاتی خود انتقال دهید. این حساب نزد کارگزار محفوظ بوده و درواقع، کارگزار رابط بین شما و فروشنده است.
مرحله چهارم) خرید اوراق بهادار
در این مرحله که آخرین مرحله است می‌توانید وارد سامانه شوید و سهام‌هایی که مایل به خرید آنها هستید را انتخاب کنید. بعد از انتخاب سهام، کارگزار سفارش شما را بررسی کرده و آن را به سیستم معاملاتی سازمان بورس انتقال می‌دهد و در نهایت آن سهام متعلق به شما می‌شود.
نحوه خرید اوراق بهادار بدون کد بورسی
خرید اوراق بهادار بدون کد بورسی نیز امکان‌پذیر است. در این شیوه، خریداران به صورت غیرمستقیم و از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبد گردان‌ها اقدام به خرید اوراق بهادار می‌کنند. بنابراین سرمایه‌گذاران با در اختیار گذاشتن سرمایه خود نزد صندوق سرمایه‌گذاری می‌توانند خرید اوراق بهادار را انجام دهند و دیگر به کد بورسی نیاز ندارند. در صورتی هم که خود فرد بخواهد مراحل خرید اوراق را انجام دهد بایستی کد بورسی داشته باشد.
میزان کارمزد خرید اوراق بهادار
میزان کارمزد خرید اوراق بهادار برابر است با 1/5 درصد از کل مبلغ تبادل شده بین خریدار و فروشنده که این مبلغ به دلیل پیگیری کارهای مربوط و ارتباط با سازمان بورس در اختیار کارگزار قرار می‌گیرد.
سرمایه‌گذاری و معامله اوراق بهادار
اوراق بهادار بیانگر بنگاهی است که در آن، از شرکت‌های تولیدی گرفته تا سایر نهادهای تجاری به دنبال جذب سرمایه هستند و در طرف مقابل نیز عموم مردم قرار دارند که به دنبال افزایش سرمایه خود در یک محیط قانون‌مند هستند. بنابراین معامله اوراق بهادار، هر دو طرف را به هدف تعیین‌شده و مقصود خود می‌رساند. ضمن اینکه، سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار در حال جایگزین شدن وام‌های بانکی است و بسیاری از سرمایه‌گذاران، اولویت خود را این بازار قرار داده‌اند. یکی از دلایل جذب شدن سرمایه‌گذاران در بازار بورس اوراق بهادار این است که این بازار تنوع بالایی داشته و در حوزه‌های مختلف آن می‌توان اقدام به سرمایه‌گذاری کرد.
کلام آخر اینکه پیش از وارد شدن به این بازار باید با قوانین، شرایط و تکنیک‌های مختلف آن آشنا شوید تا هنگام انجام معامله به انتخاب‌های درستی دست بزنید. ما در کارگزاری سرمایه و دانش در تلاش هستیم تا شما عزیزان را با صفر تا صد بورس آشنا کنیم و درنهایت با یک دانش و آگاهی کامل در این بازار حضور یابید.
اوراق بهادار چیست؟ — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)
پیش‌تر، در مطالب «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» با بازار بورس و مفاهیمی مانند شاخص بورس، تابلوخوانی، نوسان‌گیری و حجم مبنا آشنا شدیم. در این آموزش، مطالبی را درباره اوراق بهادار و انواع آن بیان می‌کنیم.
فیلم آموزش رایگان آشنایی با اوراق بهادار
فیلم آموزش رایگان اوراق بهادار به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص اوراق بهادار و انواع آنها، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ می‌دهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا کلیک کنید.
اوراق بهادار چیست؟
اصطلاح «اوراق بهادار» (Securities) یک ابزار مالی دارای ارزش پولی است که قابلیت تبدیل به پول نقد را دارد. اوراق بهادار می‌تواند نمایانگر ایفای مالکیت در یک شرکت سهامی عام (از طریق سهام) یا رابطه طلبکاری با یک نهاد دولتی یا یک شرکت (از طریق اوراق قرضه) یا حقوق مالکیت دیگری باشد.
اوراق بهادار علاوه بر سرمایه‌گذاری، یکی از راه‌های تأمین مالی است که برای آشنایی کامل با آن، پیشنهاد می‌کنیم به فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه در لینک زیر مراجعه کنید.
برای مشاهده فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه + اینجا کلیک کنید.
انواع اوراق بهادار
اوراق بهادار را می‌توان به طور کلی به سه دسته تقسیم کرد: اوراق سهام (Equity Securities)، اوراق بدهی (Debt Securities) و اوراق مشتقه (Derivative Securities). با این حال، اوراق بهادار ترکیبی (Hybrid Securities) نیز وجود دارند که ترکیبی از سهام و اوراق بدهی با یکدیگر هستند.
اوراق بهادار سهام
اوراق سهام، نشان دهنده منافع مالکیتی سهامداران در یک نهاد (شرکت یا تعاونی) است و به شکل سهام سرمایه تحقق می‌یابد که شامل سهام عادی و ممتاز نیز می‌شود. دارندگان اوراق بهادار عادی معمولاً سود سهام خود را دریافت می‌کنند و هنگام فروش اوراق بهادار می‌توانند از سرمایه سود ببرند (با فرض اینکه ارزش آن سهام افزایش یافته باشد). اوراق بهادار سهام از طریق حق رأی، به دارنده آن این حق را می‌دهد تا در مدیریت شرکتی که سهامدار آن است نقش داشته باشد. در صورت ورشکستگی شرکت، پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، این سهامداران فقط در باقیمانده سهم شریک هستند. برای آشنایی بیشتر با سهام و انواع آن، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «سهام چیست و سهامدار کیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.
اوراق بهادار بدهی
اوراق بدهی بیانگر و گواهی پولی است که صادرکننده آن اوراق وام گرفته است و باید بازپرداخت کند، البته با شرایطی که در آن مقدار وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید تعیین شده است. اوراق بدهی، که شامل اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهی‌های سپرده و اوراق وثیقه‌دار هستند، به طور کلی صادرکننده خود را به پرداخت منظم بهره و بازپرداخت اصل آن (صرف نظر از عملکرد صادرکننده) ملزم می‌کنند، البته همراه با سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که شامل حق رأی نیست). این اوراق معمولاً برای مدت معینی صادر می‌شوند و در پایان، صادرکننده می‌تواند آنها را بازخرید کند. اوراق قرضه می‌توانند با تضمین (یا وثیقه) یا بدون تضمین (یا بی‌وثیقه) باشند.
فیلم آموزش اوراق قرضه
اوراق قرضه، یکی از انواع اوراق بهادار بدهی و یک روش سرمایه‌گذاری است. در این فیلم آموزشی، مفهوم اوراق قرضه، ساز و کار و چگونگی سرمایه‌گذاری با استفاده از آن تشریح شده است.
اوراق بهادار مشتقه
اوراق بهادار مشتقه در حقیقت قراردادهایی مالی هستند که ارزش آنها بر مبنای برخی از کالاها و دارایی‌های پایه مشتق شده است و به همین دلیل به آنها مشتقه می‌گویند. این دارایی پایه می‌تواند هر چیز باارزشی مثل کالا، سهام و… باشد. اوراق مشتقه در بورس یا بازارهای خارج از آن انجام می‌شود.
چهار نوع قرارداد مشتقه رایج امروز به شرح زیر است:
- قرارداد سَلَف: نوعی قرارداد است که در زمان معامله، خریدار مبلغ را پرداختی می‌کند، ولی فروشنده آن را در آینده تحویل خواهد داد.
- قرارداد آتی: در قرارداد آتی، فروشنده و خریدار متعهد می‌شوند که یک دارایی پایه را در زمان آینده با قیمت مشخصی داد و ستد کنند. در زمان مورد توافق، خریدار باید هزینه مشخص شده در قرارداد را پرداخت کرده و فروشنده باید کالا را تحویل دهد.
- قرارداد اختیار معامله: این قرارداد دو نوع دارد: اختیار خرید و اختیار فروش. در قرارداد اختیار خرید، به خریدار اختیار (و نه اجبار) داده می‌شود که یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا زمان مشخصی بخرد. فروشنده این قرارداد نیز اجبار دارد تا قبل از اتمام مهلت، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشته باشد، دارایی معین را در قیمت مشخص معامله کند. برعکس، در قرارداد اختیار فروش، فروشنده ملزم به فروش کالا نیست.
- قراردادهای معاوضه: در قرارداد معاوضه، یک دارایی یا تعهد در مقابل یک دارایی یا تعهد دیگر، به منظور تمدید یا کاهش سررسید معامله می‌شود.
اوراق بهادار ترکیبی
اوراق بهادار ترکیبی، همان‌گونه که از نامش مشخص است، برخی از مشخصه‌های اوراق بدهی و سهام را با هم دارد. مثال‌هایی از اوراق بهادار ترکیبی عبارتند از: گواهی سهام (از اختیارات اعطایی خود شرکت است که به سهامداران حق خرید سهام در یک بازه زمانی مشخص و با قیمت مشخص را می‌دهد)، اوراق قابل تبدیل (اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام عادی شرکت صادر کننده) و سهام ممتاز (سهامی که شرکت پرداخت بهره، سود سهام یا بازده سرمایه را در اولویت نسبت به سایر سهامداران قرار داده است).
هرچند سهام ممتاز از لحاظ فنی به عنوان نوعی سهام طبقه‌بندی می‌شود، اما اغلب به عنوان اوراق بدهی نیز در نظر گرفته می‌شود، زیرا «مانند اوراق» سهام ممتاز نرخ سود ثابتی دارد و ابزاری محبوب برای سرمایه‌گذارانی است که در جست‌وجوی درآمد هستند. این سهام در اصل اوراقی با درآمد ثابت است.
سرمایه گذاری و معامله اوراق بهادار
نهادی که اوراق بهادار را برای فروش منتشر می‌کند، به عنوان صادرکننده شناخته می‌شود و اشخاصی که آنها را می‌خرند، سرمایه‌گذار هستند. به طور کلی، اوراق بهادار نشان دهنده یک سرمایه‌گذاری و ابزاری است که توسط آن، شهرداری‌ها، شرکت‌ها و سایر بنگاه‌های تجاری می‌توانند سرمایه‌های جدید را جذب کنند. شرکت‌ها می‌توانند با مراجعه به مردم پول زیادی به دست آورند؛ برای مثال سهام را با عرضه اولیه عمومی بفروشند. نهادهای کشوری، استانی و شهری می‌توانند با صدور اوراق قرضه شهری، برای یک پروژه خاص سرمایه زیادی جذب کنند. بسته به تقاضای بازار یا ساختار قیمت‌گذاری یک مؤسسه، افزایش سرمایه از طریق اوراق بهادار می‌تواند یک جایگزین مناسب برای تأمین اعتبار از طریق وام بانکی باشد.
از طرف دیگر، خرید اوراق بهادار با پول وام، عملی که با نام خرید در حاشیه شناخته می‌شود، یک روش سرمایه‌گذاری محبوب است. در اصل، یک شرکت ممکن است حقوق مالکیت را به صورت پول نقد یا سایر اوراق بهادار بدهی (چه در زمان شروع و چه به طور پیش‌فرض) یا سایر تعهدات به نهاد دیگری تحویل دهد. امروزه این تصفیه دیون وثیقه‌ای، به ویژه در بین سرمایه‌گذاران نهادی افزایش یافته است.
اوراق بهادار قابل معامله که در بورس اوراق بهادار فهرست شده‌اند و صادرکنندگان آن می‌توانند با اطمینان از بازار منظمی که در آن تجارت می‌کنند، به دنبال جذب سرمایه‌گذار باشند. سیستم‌های تجارت الکترونیکی در سال‌های اخیر رواج بیشتری یافته‌اند و اکنون اوراق بهادار در بسترهایی مانند بورس، فرابورس یا مستقیماً در بین سرمایه‌گذاران به صورت آنلاین معامله می‌شود. برای آشنایی با تفاوت‌های بورس و فرابورس، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.
سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری، تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آنها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.
مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، می‌توانید فهرست این مطالب را ببینید:
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
دیدگاه شما