آنالیز ماتریس SWOT

راهبردهای بهبود و توسعه مکانیزاسیون کشاورزی در مزارع زعفران با استفاده از رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک (SWOT)

زعفران در ایران که عمدتا در استان‌های خراسان رضوی و جنوبی تولید می‌شود، یکی از محصولات راهبردی بخش کشاورزی در این کشور است که با توجه به تقاضای بازارهای جهانی برای این محصول، رشد و توسعه آن می‌تواند زمینه‌های درآمد‌زایی و اشتغال‌زایی بیشتری را نسبت به قبل فراهم آورد. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که چگونه می‌توان با بهبود روش‌های مکانیزاسیون در مراحل مختلف تولید این محصول، باعث افزایش تولید آن شد. این پژوهش کاربردی-توسعه‌ای و روش بررسی آن توصیفی-تحلیلی است. با بهره‌گیری از مدل SWOT که از مهم‌ترین مدل‌های برنامه‌ریزی راهبردی محسوب می‌شود، نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای روش‌های مکانیزاسیون در فرآیند تولید زعفران در منطقه، بررسی و شناسایی و مناسب‌ترین راهبردها برای توسعۀ مکانیزاسیون آن ارائه شد. بر اساس نتایج تحقیق، در ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (ضعف و قوت) جمع نمره‌های نهایی 73/2 شده است که نشان می‌دهد نقاط قوت از نقاط ضعف بیشتر است. همچنین، ماتریس عوامل خارجی (تهدید و فرصت) نیز با مجموع امتیاز 67/2 نشان‌دهندۀ آن است که در وضعیت موجود می‌توان با تقویت فرصت‌ها در مقابل تهدید‌ها واکنش راهبردی مناسب را نشان داد. بنابراین، راهبرد تهاجمی (SO) بهترین راهبرد جهت حرکت به سمت بهبود و توسعۀ مکانیزاسیون در مزارع زعفران در استان خراسان است. با استفاده از ماتریس برنامه­ریزی استراتژیک کمّی (QSPM) استراتژی‌های برتر در راهبرد تهاجمی تعیین گردید.

کلیدواژه‌ها

مراجع

Abbaspour, M., and Sabetraftar, A. 2005. Review of cycles and indices of drought and their effect on water resources, ecological, biological, agricultural, social and آنالیز ماتریس SWOT economical issues in Iran. Int. J. Environ. Stud. 62, 709-724.

Abdullaev, F. I. and Espinosa-Aguirre, J. J. 2004. Biomedical properties of saffron and its potential use in cancer therapy and chemoprevention trials. Cancer Detec. Preven. 28, 426-432.

Aghaei, M. and Rezagholizadeh, M. 2011. Iran's comparative advantage in production of saffron. J. Agric. Econ. Dev. 25, 121-132. (in Persian)

Bozorgmehr, A., Nemati, A. and Rabaninasab, H. 2013. Development Strategies of Processing Industries Using the approach SWOT in North Khorasan Province. J. Agric. Econ. Dev. 27(2): 103-113.

Chagomoka,T., Afari-Sefa, V. And Pitoro, R. 2014. Value chain analysis of traditional vegetables from Malawi and Mozambique. Int. Food Agribus. Manage. Rev. 17 (4).

Chen, Y., Zheng, G. and GUO, J. 2011. SWOT Analysis of Agricultural Producers in the Supply Chain of Chinese Agro-Products. Asian Agric. Res. 3(5): 103-106.

Escribano, J., Alonso, G. L., Coca-Prados, M. and Fernández, J. A. 1996. Crocin, safranal and picrocrocin from saffron (Crocus sativus L.) inhibit the growth of human cancer cells in vitro. Cancer Letters. 100, 23-30.

Falsoleiman, M. and Sadeghi, H. 2013. Analysis capabilities of the agricultural sector in South Khorasan Using SWOT Model. J. Geogr. Dev. 30, 139-156.

Jacobs, C. O. and Harrol, W. R. 1983. Agricultural Power and Machinery. McGrow Hill Book Co. New York.

Jovović, R. And Janković, D. 2008. Swot analysis and identification of the needs, potential and development strategies of the fruit and vegetable sector in Montenegro. Applied Studies in Agribusiness and Commerce-Agro inform Publishing House. Budapest. 12, 15-20.

Kepner, R. A., Bainer, R. and Barger, E. L. 1978. Principles of farm machinery, chapter 5. The AVI Pub.

Masoomzadeh Zavareh, A., Ebrahimi, A., Shamsi, J and Dehnavi, K. 2014. Operational plan of Iran saffron’s branding. Saffron Agron. Technol. 1(2): 39-68. (in Persian)

Moayedi Shahraki, E., Jami Al-Ahmadi, M. and Behdani, M. A. 2010. Study of energy efficiency of saffron (Crocus sativus L.) in Southern Khorasan. J. Agroecol. 2, 55-62. (in Persian)

Nilsson, M. 2002. SEA Methodology and Application in the Energy Sector. Swedish National Energy Administration.

Saeidi Rad, M. H and Mokhtarian, A. 2010. The Hand Book of Saffron Production. Khorasan Razavi Agricultural And Natural Resources Research Center. (in Persian)

Saeidi Rad, M. H., Zarifneshat, S., Nazarzadeh oghaz, S., Sharayei, P. and Mazhari, M. 2015. Investigation on mechanization development possibility and providing the most optimum method to saffron harvesting mechanization. Research Report. No. 44678. Khorasan Razavi Agricultural Research Center. (in Persian)

Yu, S., Yang, X. and Li, G. 2013. SWOT Analysis and Countermeasures on Development of Sweet Potato Industry in Ziyum County. Asian Agric. Res. 5(5): 40-43.

Zare-Shahabadi, A. R. 2010. Strategic planning for Development of agricultural sector In Abarkooh County. J. App. Res. Geogr. Sci. 15(18): 29-49.

Zarifneshat, S., Saeidi Rad, M. H., Mahdinia, A. and Nazarzadeh oghaz, S. 2015. Investigation of saffron land preparation and planting status and suggestion of suitable mechanized method. Research Report. No. 45488. Khorasan Razavi Agricultural Research Center. (in Persian)

نمودار swot

ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM) - جدول سوات (ماتریس SWOT) مهمترین و پرکاربرترین ابزارهای مدیریت استراتژیک محسوب می‌شود. در این مقاله به طور کامل روش تشکیل جدول سوات را خواهیم گفت.

ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM) - تعریف کامل swot به همراه مثال و نمونه حل شده و پاسخ به این سوال که تحلیل swot چیست و ماتریس سوات چگونه تشکیل می شود؟

آنالیز SWOT از کجا به وجود آمد؟ - تاریخچه کامل آنالیز سوات (SWOT Analysis) | این مقاله اطلاعات کاملی در مورد تاریخچه تحلیل سوات داده و چگونگی پیاده‌سازی آن را با مثال و ویدئو آموزش می‌دهد.

swot چیست؟ - swot چیست؟ تحلیل swot یعنی چیدن اطلاعات در یک ماتریس و سپس چیدن استراتژی سازمانی مناسب با توجه به آن‌ها. این رمز ساده موفقیت بسیاری از سازمان‌هاست.

تحلیل SWOT چیست؟ - تحلیل اس دبلیو او تی یا SWOT (یا ماتریس SWOT) مخفف نقاط قوت (Strength)، ضعف (Weakness)، فرصت ها (Opportunities) و تهدید ها (Threats)

تحلیل SWOT یا سوات، مخفف ۴ واژه زیر است: - تحلیل SWOT نقشه‌ای است که با آن استراتژی‌های لازم را برای انجام یک پروژه پیدا می‌کنید. این استراتژی‌ها با کمک ماتریس SWOT به دست می‌آیند.

1) معرفی SWOT - تحلیل SWOT مخفف نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهاست که به مدیران پروژه برای آنالیز پروژه‌ و موفقیت آن کمک می‌کند. راهنمای کامل تحلیل SWOT.

۲ نکته در تحلیل SWOT - تحلیل SWOT قبل از ورود به هر بازار و به طور کلی هر زمانی که آنالیز ماتریس SWOT می‌خواهیم بازخورد فعالیت‌های بازاریابی و تبلیغات مان را افزایش دهیم بسیار ضروری‌ست. ماتریس SWOT به شما کمک میکند استراتژی

نحوه استفاده از تحلیل SWOT (آنالیز سوات) | راهنمای گام به گام - تحلیل SWOT, جدول SWOT, ماتریس SWOT چیست, تحلیل SWOT چیست, سوات چیست, مثالی از ماتریس SWOT, آموزش SWOT, اموزش SWOT, مقاله SWOT, نمونه تحلیل SWOT

چرا باید از جدول SWOT استفاده کنیم؟ - در این مطلب بررسی می‌کنیم که ماتریس SWOT چیست، دلایل استفاده از آن را شرح می‌دهیم و نحوه بررسی آن را با مثال‌های ملموسی تشریح می‌کنیم.

بخش‌های ماتریس swot - ماتریس Swot ابزار استراتژیکی ساده‌ای است که برای سنجش نقاط قوت و ضعف و شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای یک سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مدل SWOT ، مدل تحليلي مفيدی است كه به شكل نظام يافته هر يک از عوامل قوت و ضعف و فرصت ها و تهديد ها را شناسایی كرده و استراتژی های متناسب را منعكس می ‌سازد.

تحلیل SWOT چیست؟ - آموزش بازاریابی اینترنتی برای مدیران وب سایت به صورت تصویری،دانلود رایگان فیلم آموزشی روشهای افزایش فروش آنلاین و بهینه سازی سایت

روش تجزیه و تحلیل SWOT یکی از ابزارهای استراتژیک جهت تطابق نقاط قوت و ضعف درون با فرصت های بیرون سازمان است. آنالیز SWOT تحلیل سیستماتیکی را برای شناسایی این عوامل و انتخاب استراتژیی که بهترین تطابق بین آنها را ایجاد می نماید، ارائه می دهد. پایه و اس

چه زمانی از SWOT استفاده کنیم؟ - ددر این نوشتار روش تحلیل SWOT و نحوه تصمیم‌گیری بر اساس آن را بررسی می‌کنیم. آنالیز SWOT کمک می‌کند که یک دید کامل و جامع برای تصمیم‌گیری درست داشته باشیم. درتحلیلSWOT، همه منابع که نقاط قوت کسب و کار هستند و همچنین ضعف‌ها بررسی و تصمیم‌گیری‌ها بر اساس آنها انجام می‌شود.

آموزش تحلیل سوات یا ماتریس SWOT - تحلیل سوات یا ماتریس SWOT و دانلود رایگان مقاله SWOT شناسایی نقاط قوت ضعف و فرصت ها و تهدیدها هم اکنون در پایگاه پارس مدیر قابل دانلود می‌باشد.

SWOT مخفف نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها است. بر‌ اساس تعریف، نقاط قوت (S) و ضعف (W) عوامل داخلی در نظر گرفته می‌شوند که می‌توانید آن‌ها کنترل کنید. همچنین طبق تعریف، فرصت‌ها (O) و تهدیدها (T) به‌عنوان عوامل خارجی مورد بررسی قرار می‌گیرند که شما اساساً کنترلی بر روی آن‌ها ندارید.

مزایای تحلیل SWOT - روزانه با ایده های مختلف ساخت اپلیکیشن موبایل مواجه می شویم. اجرای هر ایده ای نیازمند صرف هزینه است. راه حلی که اَپ ساز، قبل از اجرا.

از ابتدای ورود مباحث مربوط به سنجش رقابت‌پذیری به موضوع گردشگری زمان زیادی می‌گذرد. از زمانی که پورتر در آنالیز ماتریس SWOT سال 1990 میلادی نخستین مدل را ارائه داد، تاکنون مدل‌های متعددی برای مقاصد مختلف توسعه داده شده است؛ ولی هنوز مدل بومی‌سازی‌شده برای سنجش این شاخص در بین مقاصد گردشگری ایران با توجه به متغیرهای خاص کشور ایران طراحی نشده است. به این منظور، در پژوهش حاضر برای استخراج متغیرهای مدل بومی مدنظر در مرحلة نخست از روش کتابخانه‌ای با بررسی مدل‌های معتبر موجود در ادبیات موضوع و انتخاب متغیرهای متناسب با مقاصد گردشگری ایران استفاده شد؛ سپس برای تکمیل متغیرها از مصاحبه‌های کیفی با خبرگان صنعت گردشگری، مدیران بخش دولتی و فعالان بخش خصوصی تا مرحلة اشباع نظری استفاده شده است. به منظور جانمایی متغیرها در شاخص‌های مربوطه، روش تحلیل عاملی تأییدی به کار بسته شد. برای سنجش متغیرهای کمّی متناظر با هر مقصد از منابع کتابخانه‌ای و آمارهای رسمی و برای سنجش متغیرهای کیفی هر مقصد از پرسشنامه استفاده شده است. اوز.

اجزای تشکیل دهنده تحلیل swot - آنالیز swot یکی از روش‌های بازاریابی است و به صاحبان مشاغل کمک می‌کند با شرایط بیرونی و درونی کسب‌و‌کار خود آشنا شده و بهترین تصمیمات مدیریتی را اتخاذ کنند.

دلنوشته های یک مهندس صنایع

معرفی تحلیل SWOT ( قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدات)

معرفی تحلیل SWOT

SWOT در لغت به معنی قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدات است و در اصطلاح فرایند شناسایی بررسی و ارزیابی متغیر‌های موثر و بالقوه داخلی و محیطی را تجزیه و تحلیل SWOT گویند. واژه SWOT برگرفته از این لغات می‌باشد:

S: strength به معنی قدرت

Weakness: W به معنی ضعف

O: opportunity به معنی فرصت

T: Threat به معنی تهدید

تمام سازمانها پیوسته در حال تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی هستند از این رو لازم است جهت هرگونه تصمیم گیری و برنامه‌ریزی راهبردی در سازمان نسبت به شناخت وضع موجود از طریق بررسی عوامل محیط درونی و بیرونی اقدام شود. این امر به مدیریت یاری می‌رساند در مقابله با فرصتها و تهدیدات محیط بیرونی رویه‌ای هماهنگ و یکپارچه اتخاذ کند و به اهداف خود به نحو شایسته‌ای دست یابد.

تحلیل SWOT برای اولین بار در سال ۱۹۵۰ توسط دو فارغ التحصیل مدرسه بازرگانی هاروارد به نامهای جورج آلبرت اسمیت و رولند کریستنسن مطرح شد. در آن زمان این تحلیل ضمن کسب موفقیتهای روز افزون به عنوان کسب ابزار مفید مدیریتی شناخته شد. اما شاید بیشترین موفقیت مشهود این تحلیل زمانی بدست آمد که Jack Welch از جنرال الکتریک در سال ۱۹۸۰ از آن برای بررسی استراتژیهای GE و افزایش بهره‌وری سازمان خود استفاده کرد.

گام اول در مراحل برنامه ریزی استراتژیک تعیین رسالت، چشم انداز و ماموریتهای سازمان است و پس از آن می‌توان از طریق تحلیل SWOT که یکی از ابزارهای تدوین استراتژی است، برای سازمان استراتژی طراحی کرد که متناسب با محیط آن باشد. با استفاده از این تحلیل این امکان حاصل می‌شود که اولاً به تجزیه تحلیل محیط‌های داخلی و خارجی پرداخته و ثانیاً تصمیمات استراتژیکی اتخاذ نمود که قوتهای سازمان را با فرصتهای محیطی متوازن سازد.

تعاریف نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدات:

نقطه قوت:

عبارت است از منابع و توانایی هایی که سازمان اختیار دارد و می تواند از آنها به منظور ایجاد یک مزیت رقابتی استفاده کند. موارد زیر می توانند از قوت های سازمان به حساب آیند :

روابط مثبت با تأمین‌کنندگان

اختراعات ثبت شده سازمان

نام تجاری و برند شناخته شده

تصویر مثبت ذهنی میان آنالیز ماتریس SWOT خریداران

شهرت در بین مشتریان

مزیت در قیمت تمام شده

دسترسی اختصاصی به منابع طبیعی

دسترسی به شبکه های توزیع مناسب

نیروی انسانی کارآمد و آموزش دیده و مواردی از این دست نسبت به رقبا برتر باشد.

نقطه ضعف:

نوع محددیت یا کمبود در منابع، مهارتها و امکانات و توانایی‌هایی است که بطور محسوس مانع عملکرد اثر بخش سازمان بشود. عملکرد مدیریت نیز در تشدید نقاط ضعف موثر است. موارد زیر می توانند از ضعفهای سازنان ها باشند :

عدم پشتیبانی و حفاظت از اختراعات.

نام تجاری و برند ضعیف.

ناشناخته بودن در بین مشتریان.

ساختار پر هزینه در سازمان.

عدم دسترسی به منایع.

عدم دسترسی به شبکه های توزیع.

نیروی انسانی ناکارآمد.

نکته ی حائز اهمیت در اینجا امکان تبدیل شدن ضعفها و قوت ها به یکدیگر در شرایط گوناگون است. برای مثال ظرفیت تولید بالا می تواند یک مزیت و قوت برای سازمان محسوب شود اما همین ظرفیت بالا در شرایط رکود و تغییرات تکنولوژیکی می تواند باعث کاهش چابکی سازمان گردد و به آن لطمه وارد کند.

فرصت:

شناسایی و بررسی دقیق محیط خارجی می تواند فرصتهای جدیدی را برای مدیران سازمان نمایان سازد و همین فرصتها می توانند آغازگر مسیر جدیدی برای توسعه و رشد باشند، فرصتهای می توانند شامل موارد زیر باشند :

نیاز برطرف نشده مشتری

شناخت بخشی از بازار که پیش از این فراموش شده

ظهور تکنولوژی های جدید

کم شدن محدودیت های قانونی

حذف موانع تجارت جهانی

تغییر در وضعیت رقابت یا قوانین و بهبود در روابط با خریداران و فروشندگان

تهدید:

یک تهدید موفقیت نامطلوبی در محیط خارجی سازمان است. مواردی چون :

قدرت چانه زنی خریداران یا تامین‌کنندگان کلیدی

تغییرات عمده و ناگهانی تکنولوژی و مواردی از این دست

تغییر در سلیقه ی مشتری که باعث فاصله گرفتن او از محصولات ما می شود.

ظهور محصولات جایگزین پر قدرت.

افزایش محدودیت های تجاری.

ماتریس SWOT

به هر حال سازمان نباید منتظر به وجود آمدن فرصتهایی استثنایی در محیط خارجی باشد، بلکه باید تلاش کند تا با تقویت قوت های درونی اش مزیت رقابتی جدیدی را برای شرکت یا سازمان خلق کند. خلق این مزیت های رقابتی از طریق هماهنگی بین قوت ها و توانایی های درون سازمانی و فرصتهای کوچک یا بزرگ خارجی است. حتی در برخی مواقع، اهمیت فرصت خارجی به قدری است که سازمان انگیزه ی لازم برای غلبه بر یک ضعف داخلی را نیز پیدا خواهد کرد.

برای توسعه ی این استراتژیها، یعنی همان استراتژیهایی که باعث هماهنگی قوت های درون سازمانی با فرصتهای محیط خارجی است، می توان از ماتریس SWOT بهره برد. ماتریس SWOT می تواند ابزاری توانمد در شناسایی و اتخاذ استراتژیهای مناسب در انواع کسب و کارها باشد. این متد (روش) در صورت شناخت دقیق و به کارگیری صحیح برای کسب و کارهای کوچک و متوسط بسیار کارآمد خواهد بود. شاید حتی بتوان از این ابزار برای تعیین استراتژیهای شخصی و زندگی افراد نیز بهره برد(که به شخصه خودم این مورد را اجرا کرده ام). به هر حال ابتدا لازم است لیستی از قوتها، ضعفها، تهدیدها و فرصتها را آماده کنیم، به این لیست پروفایل SWOT می گویند.

قواعد حاکم بر ماتریس تحلیلی SWOT :

ضعفها

قدرتها

استراتژیهای W-O

استراتژیهای S-O

فرصتها

استراتژیهای W-T

استراتژیهای S-T

تهدیدها

– چگونه می‌توان با بهره‌گیری از نقاط قوت حداکثر بهره‌برداری را از فرصتها انجام داد (SO)

– چگونه با استفاده از نقاط قوت می‌توان اثر تهدیدات را حذف کرد یا کاهش داد (ST)

– چگونه باید با بهره‌گیری از فرصتها نقاط ضعف را تبدیل به نقطه قوت کرد یا از شدت نقاط ضعف کاست (WO)

– چگونه باید با کاهش دادن نقاط ضعف تاثیر تهدیدات را کاهش داد یا تاثیرشان را حذف نمود. (WT)

به طور خلاصه می‌توان گفت هدف از تحلیل و بررسی فرصت‌ها و تهدیدات محیط خارجی ارزیابی این مسئله است که یک سازمان می‌تواند فرصتها را به دست آورد و از تهدیدات اجتناب کند. بویژه زمانی که با یک محیط خارجی غیر قابل کنترل در زمان کنونی روبرو است.

نمونه‌ای از تجزیه و تحلیل نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدات

مراحل انجام آنالیز SWOT را می‌توان بصورت زیر بر شمرد:

۱- تشکیل جلسۀ تجزیه تحلیل SWOT

۲- توضیح اجمالی هدف جلسه و مراحل انجام کار

۳- استفاده از روش طوفان ذهنی برای شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدات

۴- اولویت‌بندی عوامل داخلی و خارجی

۵- تشکیل ماتریسSWOT و وارد کردن عوامل انتخاب شده به آن با توجه به اولویت بندی

۶- مقایسه عوامل داخلی و خارجی با یکدیگر و تعیین استراتژیهای SO، WO، ST ، WT

۷- تعیین اقدامات مورد نیاز بری انجام استراتژیهای تعیین شده

۸- انجام اقدامات و بررسی نتایج آنها

۹- برزو رسانی ماتریس SWOT در فواصل زمانی مناسب

نمایش ماتریس‌های مورد استفاده در روش تحلیل SWOT:

چگونه از ماتریس SWOT در تدوین استراتژی استفاده کنیم؟

تقریبا هیچ کتابی درباره تدوین استراتژی و برنامه‌ریزی استراتژیک را نمی‌توان یافت که به لزوم بررسی فرصت‌ها و تهدیدها در محیط پیرامونی و بررسی نقاط قوت و ضعف در محیط داخلی پرداخته باشد و اشاره‌ای به ماتریس SWOT نکرده باشد. ماتریس SWOT که گاهی آن را با عناوین ماتریس سوات، ماتریس نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید یا تحلیل تکافت ترجمه می‌کنند، یکی از پرکاربردترین و پراقبال‌ترین ابزارهای مدیریتی به منظور بررسی تناسب استراتژیک میان مولفه‌های محیط پیرامونی و محیط داخلی است و در کنار اقبال فراوان و کاربردهای متعدد، هم مدافعان جدی و هم منتقدان سرسختی دارد. استفاده موفقیت‌آمیز از این ابزار مدیریتی به این نیاز دارد که هم روش به‌کارگیری آن را بدانیم و هم با چالش‌ها، کاستی‌ها، محدودیت‌ها و جنبه‌های خاص این ابزار آشنا باشیم.

ماتریس SWOT از قدیمی‌ترین ابزارهایی است که در مدیریت استراتژیک و به طور خاص، در برنامه‌ریزی استراتژیک توسط مدیران، مشاوران و کارشناسان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما با وجود این استفاده گسترده، نظرات متفاوتی درباره زمان پیدایش و مبدع آن وجود دارد و برخی آن را به کنت اندروز (دانشکده کسب‌وکار هاروارد) و برخی دیگر به آلبرت همفری (موسسه تحقیقاتی دانشگاه استنفورد) نسبت می‌دهند و به همین دلیل نمی‌توان با قطعیت درباره پیشینه این ابزار مدیریتی نظر داد. در طول زمان، ترتیب یا خود واژگانی که سرنشانه SWOT از آنها اخذ شده است، دستخوش تغییر شده است. به همین دلیل، گونه‌های دیگری از این ماتریس با عناوینی نظیر ماتریس TOWS، ماتریس SWOC، ماتریس SOFT یا ماتریس SVOR نیز در کتب و مقالات مدیریت استراتژیک به چشم می‌خورند که اگرچه در عناوین واژگان با هم متفاوتند، اما منطق یکسانی را برای بررسی تناسب استراتژیک دنبال می‌کنند. از این جنبه، شاید سادگی منطق زیربنای ماتریس سوات و انعطاف‌پذیری آن سبب پیدایش گونه‌های متنوع از این ماتریس شده است.

ماتریس SWOT چیست؟

در حالت متداول و استاندارد، ماتریس SWOT ابزاری برای تحلیل تناسب استراتژیک میان مولفه‌ها و موضوعات محیط پیرامونی و محیط داخلی است. محیط پیرامونی سازمان‌ها دربرگیرنده مجموعه‌ای از فرصت‌ها و تهدیدات است. فرصت‌ها به سازمان امکان می‌دهند از قابلیت‌های فعلی‌شان فراتر بروند یا مزیت‌ها و قابلیت‌های جدیدی کسب کنند، درحالی‌که تهدیدها سودآوری، رشد یا حتی موجودیت سازمان را به خطر می‌اندازند. اوضاع در محیط داخلی سازمان‌ها نیز به همین صورت است. سازمان‌ها چه در فضای تجاری و چه در فضای غیرتجاری (سازمان‌های دولتی، مراکز نظامی، بنگاه‌های عمومی و غیرانتفاعی و نظایر آنها) با مجموعه‌ای از نقاط قوت و ضعف روبه‌رو هستند که تنها بدان‌ها اختصاص دارد و حتی دو رقیب کاملاً همسان نیز با نقاط قوت و ضعف مختص به خودشان مواجه هستند. نقاط قوت که گاهی از آنها با عنوان قابلیت‌ها نیز نام برده می‌شود، زیربنای مزیت‌های سازمان هستند و نقاط ضعف شامل کاستی‌های نسبی سازمان در برابر سازمان‌های رقیب و هم‌عرض می‌شوند.

یکی از چالش‌هایی که در همین طبقه‌بندی باید بدان توجه داشت این است که آنالیز ماتریس SWOT نباید نقاط قوت و ضعف را با منابع سازمانی اشتباه گرفت. در اختیار داشتن حجم عظیمی از ماشین‌آلات می‌تواند یکی از منابع سازمانی قلمداد شود، اما نمی‌توان آن را الزاماً نقطه قوت یا ضعف دانست و چنین تحلیلی نیازمند ارزیابی نسبت خلق ارزش این ماشین‌آلات در قیاس با هزینه‌های آشکار و پنهان نگهداری از آنهاست. به همین دلیل در تحلیل نقاط قوت و ضعف، باید به ارزیابی منابع سازمانی توجه بسیار زیادی داشت. به علاوه، لازم است که به یکی از محدودیت‌های بسیار مهم ماتریس SWOT توجه کنیم. طبقه‌بندی عوامل محیط پیرامونی در قالب فرصت‌ها و تهدیدات و عوامل محیط داخلی در قالب قوت‌ها و ضعف‌ها یک مسئله اعتباری و نسبی است. بسیاری از پدیده‌های سازمانی هر دو وجه قوت و ضعف (و یا فرصت و تهدید) را به طور توآمان دربردارند و اگرچه از برخی جهات نقطه قوت به شمار می‌آیند، اما از برخی جنبه‌ها مانند یک نقطه ضعف بروز و ظهور می‌یابند. بنابراین تفکیک ساده‌انگارانه نیروهای محیط داخلی و محیط پیرامونی در قالب فرصت، تهدید، قوت و ضعف گاهی بیش از آنکه راهگشا باشد، گمراه‌کننده است و در این میان آنچه اهمیت و اصالت دارد، شناسایی و تحلیل دقیق نیروهای داخلی و خارجی موثر بر بنگاه، فارغ از هر نوع تفکیک است.

هنگامی‌که مولفه‌های چهارگانه فرصت، تهدید، قوت آنالیز ماتریس SWOT و ضعف را در اختیار داشته باشیم، می‌توانیم از ماتریس SWOT برای بررسی دوبه‌دوی این مولفه‌ها و شناسایی گزینه‌های استراتژیک حاصل از تقابل دوبه‌دوی مولفه‌ها استفاده کنیم. گاهی برای آنکه ورودی‌های استانداردی به ماتریس سوات بدهیم، می‌توانیم از ماتریس تحلیل عوامل خارجی (EFE) و تحلیل عوامل داخلی (IFE) استفاده کنیم. این دو ماتریس مولفه‌های شناسایی‌شده را امتیازدهی و اولویت‌بندی می‌کنند و از این حیث می‌توانند مبنایی برای تحلیل‌های کمّی‌شده باشند.

پس از ورود مولفه‌های فرصت، تهدید، قوت و ضعف، باید تقابل دوبه‌دو را میان هریک از مولفه‌های فرصت و تهدید با هریک از مولفه‌های قوت و ضعف برقرار نمود. گزینه‌های استراتژیکی که در نتیجه این تقابل دوبه‌دو شکل می‌گیرند، عبارتند از:

گزینه‌های SO: گزینه‌های استراتژیکی که با هدف استفاده از نقاط قوت برای بهره‌برداری از فرصت‌ها مطرح می‌شوند و گاهی به آنها گزینه‌های Maxi-Maxi می‌گویند.

گزینه‌های ST: گزینه‌های استراتژیکی که با هدف استفاده از نقاط قوت برای اجتناب از تبعات منفی تهدیدهای محیطی مورد توجه قرار می‌گیرند و از برچسب Maxi-Mini برای اشاره به آنها استفاده می‌شود.

گزینه‌های WO: گزینه‌های استراتژیکی که به دنبال کاهش نقاط ضعف و جبران اثرات نامطلوب‌ش‍ان با استفاده از فرصت‌های محتمل یا برای بهره‌برداری از فرصت‌ها هستند و می‌توان آنها را Mini-Maxi دانست.

گزینه‌های WT: گزینه‌های استراتژیکی که با کاستن از دامنه نقاط ضعف و حد تاثیرگذاری‌شان درصدد مقابله با پیامدهای مخاطره‌آمیز تهدیدهای محیط پیرامونی برمی‌آیند و طبعاً باید آنها را گزینه‌های Mini-Mini نامید.

برخی این گزینه‌ها را که از مقابله دوبه‌دوی مولفه‌ها حاصل می‌شوند، در قالب برچسب‌های استراتژی‌های تهاجمی (تقابل قوت و فرصت)، رقابتی (تقابل قوت و تهدید)، تدافعی (تقابل ضعف و تهدید) و محافظه‌کارانه (تقابل ضعف و فرصت) نام‌گذاری می‌کنند. اما این نکته را نباید از یاد برد که ماتریس‌ها استراتژی نمی‌سازند و ماتریس سوات نیز از چنین قاعده‌ای مستثنی نیست. خروجی ماتریس سوات منحصر به مجموعه‌ای از گزینه‌های استراتژیک است و می‌توان آن را به نوعی یکی از ورودی‌های تدوین و انتخاب استراتژی دانست. در واقع، بیشترین چالش ناشی از به‌کارگیری غلط ماتریس SWOT استفاده از خروجی‌های این ماتریس به عنوان استراتژی‌های سازمان است. این ماتریس اطلاعات حاصل از تحلیل‌های محیط پیرامونی و محیط داخلی را دریافت می‌کند و آنها را غنی‌تر می‌کند، اما حاصل چنین فرایندی به طراحی استراتژی منجر نمی‌شود. استراتژی‌پردازی بیش از هر ابزار و ماتریسی به ذهنیت استراتژیک تصمیم‌گیرندگان نیاز دارد و تصمیم‌گیرندگان با کمک ذهن خود قادر به عبور از مراحل تحلیل (تحلیل ورودی‌های مختلف) و ترکیب (ترکیب ورودی‌ها با کمک ابزارهایی نظیر ماتریس SWOT) و ورود به مرحله تصمیم (طراحی و انتخاب استراتژی) هستند.

یکی دیگر از مسائل خاص به‌کارگیری این ابزار مدیریتی در هنگام مقابله دوبه‌دوی مولفه‌های ضعف و تهدید رخ می‌دهد. دستیابی به گزینه‌هایی که حاصل مقابله این دو مولفه باشند، از تکمیل دیگر خانه‌های ماتریس سوات دشوارتر است. به همین دلیل عمده تحلیل‌هایی که با استفاده از این ماتریس صورت می‌پذیرد، در بخش مقابله دوبه‌دوی نقاط ضعف و تهدیدهای پیرامونی عمق و غنای کمتری می‌یابد و به سوی شعارهای کلی‌گویانه میل می‌کند.

به‌کارگیری ماتریس SWOT در عین سادگی، پیچیده است. عمدتاً برای آنکه مقایسه میان خروجی‌های مختلف این ابزار تسهیل شود، از روش‌های امتیازدهی برای کمّی کردن مولفه‌ها و در نتیجه فراهم‌شدن امکان اولویت‌بندی خروجی‌های ماتریس استفاده می‌شود. روش‌های امتیازدهی مختلف مزایا و معایب مختص به خود را آنالیز ماتریس SWOT دارند، اما عمومی‌ترین چالش به‌کارگیری چنین رویکردی، اتکا به برآیند (یا متوسط کمّی) نظرات اعضای شرکت‌کننده در فرایند است که ممکن است صلاحیت، تجربه یا شایستگی لازم برای اظهار نظر را نداشته باشند و در نتیجه موجب انحراف امتیازها شوند. در سوی مقابل، اتکا به روش‌های کیفی نیز با ریسک اعمال سلیقه از سوی افراد ذی‌نفوذ همراه است و این مسئله کارکرد خروجی‌های ماتریس را به مخاطره می‌اندازد.

اگر دستیابی به استراتژی را در قالب یک فرایند سه مرحله‌ای شامل تحلیل، ترکیب و تصمیم طبقه‌بندی کنیم؛ همانطور که پیش از این هم اشاره کردم؛ ماتریس SWOT در میان ابزارهای مرحله ترکیب قرار می‌گیرد. ابزارهایی مانند چارچوب تحلیل PESTEL، الگوی پنج نیروی پورتر یا تحلیل سازمان بر حسب دوایر کارکردی ابزارهایی هستند که ورودی‌های موردنیاز ماتریس SWOT را فراهم می‌کنند و این ماتریس با ترکیب نتایج حاصل از این ابزارها، بستر تصمیم‌گیری، طراحی و انتخاب استراتژی را فراهم می‌سازد. درک این نقش در استفاده صحیح از ماتریس SWOT حائز اهمیت فراوانی است. از سوی دیگر، این ماتریس تنها ابزاری نیست که برای ترکیب داده‌ها در اختیار داریم. رویکردهای مختلفی برای طراحی و تدوین استراتژی بر حسب ویژگی‌ها و شرایط صنعت وجود دارند و ماتریس SWOT تنها یکی از روش‌های ترکیبی در رویکرد کلاسیک نسبت به طراحی و تدوین استراتژی است.

ابزارهایی مانند ماتریس SWOT در جای خود کاربردی و اثربخش هستند، اما برای حصول اثربخشی باید محدودیت‌های آنها و اشتباهات رایج در به‌کارگیری‌شان را بشناسیم. در بسیاری از پروژه‌های مشاوره استراتژی، کارفرما حسب آنچه در ذهن دارد تصور می‌کند تنظیم یک جدول SWOT می‌تواند تاثیر شگرفی به جای بگذارد! به همین دلیل اگر گزارش‌های مشاوره از شرکت‌های مختلف را تورق کنید، با احتمال فراوان با جداول و تحلیل‌های SWOT مواجه خواهید شد که بعضاً به شکل نادرست یا در جایگاه ناصحیح به‌کارگرفته شده‌اند. فارغ از قضاوت درباره این ماتریس، نباید این را از یاد ببریم که ماتریس SWOT (یا هر ماتریس و ابزار و مدل دیگری) فقط یک آچار از مجموعه آچارهای موجود در جعبه ابزار استراتژیست‌هاست و نباید و نمی‌توان همه پیچ‌ها را با همین یک آچار باز و بسته کرد!

ماتریس سوات یا SWOT

ماتریس SWOT : تحلیل محیط داخلی و عوامل خارجی سازمان یکی از مهم­ترین نکاتی است که سازمان­های امروزی باید به آن مبادرت داشته باشند تا بتوانند در محیط­ های رقابتی خود باقی بمانند و شکست نخورند.

استفاده از ابزارها و استراتژی­های مناسب در این راه به سازمان­ ها کمک می­کند تا راحت­تر عوامل بیرونی و درونی سازمان خود را تحلیل کنند.

یکی از ابزارهای بسیار کاربردی و در عین حال بسیار پراستفاده ماتریس SWOT است که در عین سادگی می­تواند راه حل بسیاری از مشکلات درونی و بیرونی یک سازمان باشد. در این مقاله قصد داریم تا علاوه بر بررسی ماتریس سوآت به نکاتی در خصوص تحلیل ماتریس SWOT و چگونگی استفاده ماتریس در بهبود شرایط سازمانی بپردازیم.

ماتریس SWOT چیست؟

یکی از قدیمی­ترین ابزارهای تحلیل استراتژی ماتریس SWOT است که در عین سادگی می­تواند مفاهیم عمیقی را در خصوص شرایط فعلی سازمان چه در داخل و خارج از سازمان نمایان کند.

این ابزار برای نخستین­بار در دانشگاه هاروارد مورد استفاده قرار گرفت و سیر تحولی آن در کشورهای انگلیس و آمریکا اتفاق افتاد.

برخی از مشخصه‌های ماتریس سوات به مدرسه کسب‌وکار هاروارد و کتاب سیاست‌های کسب‌وکار نوشته اندروز، گات، لرند و کریستینسن بازمی‌گردد. با این‌ حال در این کتاب تنها به فرصت‌ها، خطرات، محیط و مشکلات اشاره شده است و مرجع آن نیز سخنرانی پروفسور کنت اندروز است. دیدگاهی دیگر آن است که SWOT از پژوهش استنفورد به سرپرستی آلبرت همفری در سال ۱۹۶۰ مشتق شده است.

اجزای ماتریس سوات چیست؟

یکی از ساده­ترین و ابتدایی­ترین انواع ماتریس، ماتریس SWOT بوده که در حالت اصلی از دو وجه تشکیل شده است. بخش اول، وضعیت درونی سازمان را پوشش می­دهد و بخش دیگر آن متوجه عوامل بیرونی یک سازمان است.

• عوامل درونی ماتریس SWOT :

به صورت کلی منظور آنالیز ماتریس SWOT از عوامل درونی در یک سازمان، مواردی است که در اختیار سازمان بوده و به نوعی بر آن­ها تسلط دارد. به عبارت دیگر می­توان گفت، کنترل سازمان بر عوامل درونی، ارادی بوده و تا حدود زیادی آن­ها را تحت کنترل خود دارد.

• عوامل بیرونی ماتریس SWOT :

برخلاف عوامل درونی در ماتریس SWOT، عوامل خارجی تحت کنترل سازمان نبوده و درواقع برای سازمان غیرارادی تلقی می­شود. شرایط محیطی در خارج یک سازمان همان عوامل بیرونی موجود در ماتریس SWOT است.

مفاهیم مورد استفاده در ماتریس SWOT چیست؟

همانطور که در قسمت قبل بیان کردیم، ماتریس SWOT از دو قسمت عوامل درونی و بیرونی تشکیل شده است که هرکدام خود دارای دو قسمت است.

• عوامل درونی ماتریس SWOT :

نقاط قوت (Strengths): مفهوم نقطه قوت در سازمان همان مزیت پایداری است که یک سازمان در خود داشته که می­تواند به مخاطبان هدف و مشتریان بالقوه خود ارائه دهد. به نوعی نکته مثبت درونی در سازمان همان نقطه قوت آن مجموعه آنالیز ماتریس SWOT خواهد بود.

نقاط ضعف (Weakness): در طرف مقابل اگر سازمانی در بخش­های درونی خود دچار کمبود و اختلالی شده باشد به اصطلاح دارای نقطه ضعف خواهد بود.

• عوامل بیرونی ماتریس SWOT :

فرصت­ها (Opportunities): موقعیت­هایی که ممکن است در آیندهبرای سازمان ایجاد شود و باعث پیشرفت و رشد بیشتر یک سازمان باشد به عنوان فرصت­ها شناخته می­شود.

تهدیدها (Threads): موقعیت­هایی که سازمان­ها را در آینده دچار خطر خواهند کرد و ممکن است در کار شرکت خللی ایجاد کنند و مدیران سازمان­ها موظف هستند با شناسایی این موارد سازمان خود را از آن مصون بدارند.

مراحل تحلیل سازمان به وسیله ماتریس SWOT چیست؟

حال که مفصل اجزا ماتریس SWOT را مورد بررسی قرار دادیم، می­خواهیم مراحل مربوط به تحلیل این ماتریس برای تدوین استراتژی مناسب بررسی کنیم.

1. شناسایی عوامل خارجی و داخلی: همانطور که در قسمت قبل عنوان کردیم بررسی و شناسایی عوامل داخلی و خارجی در سازمان­ها به عنوان اولین قدم برای تدوین یک استراتژی مطلوب و مناسب برای سازمان خواهد بود. بعد از شناسایی نقاط قوت و ضعف ماتریسی تحت عنوان ماتریس عوامل داخلی (IFE) تشکیل شده و بعد از شناسایی تهدیدها و فرصت­ها ماتریس عوامل خارجی (EFE) به وجو می­آید.
2. وزن­دهی به عوامل داخلی و خارجی: مرحله دوم در خصوص تحلیل ماتریس، وزن­دهی و اعتباردهی یا به عبارت دیگر درجه­بندی و اهمیت موارد شناسایی شده خواهد بود که آن را براسا نمراتی که به درجه اهمیت یک عمل می­دهیم تعریف می­کنیم.
3. ایجاد ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی: حال باید این عوامل را براسا درجه اهمیت آن نمره داده و از کم (نمره ۱) یا زیاد (نمره ۵) امتیازدهی کنید و در ماتریس­های جداگانه خود یادداشت کنید.
4. طراحی ماتریس SWOT: پس از گذراندن این مراحل در نهایت باید ماتریس نهایی SWOT خود را تدوین کرده و عوامل مهم از دیدگاه خود و مجموعه در قسمت های مشخص شده یادداشت کنید.

استراتژی­ های مورد استفاده در ماتریس SWOT چیست؟

مهم­ترین قسمت در خصوص تحلیل ماتریس SWOT، استفاده از استراتژی­های مناسب برای هربخش است که قصد داریم در بخش پایانی این مطلب، استراتژی­های مختلفی که می­توان در تحلیل ماتریس سوات استفاده کرد را توضیح داده و بررسی کنیم.

1. استراتژی محافظه­کارانه (WO): هدف این استراتژی، استفاده از فرصت­های موجود آینده به منظور پوشش نقاط ضعف سازمان است.
2. استراتژی تدافعی (WT): عموما سازمان در این شرایط سازمان در وضعیت مخاطره­آمیزی قرار دارد و هرحظه اماکن انحلال و توقف فعالیت­ها آن وجود دارد. لذا برای جلوگیری از این منظور سازمان باید تلاش کند تا علاوه بر پرهیز از تهدیدهای بیرونی، نقاط ضعف­های خود را کاهش داده تا به خطر جدی مواجه نشود.
3. استراتژی تهاجمی (SO): بهترین وضعیت برای سازمان بوده چراکه سازمان می­تواند با تکیه بر نقاط قوت خود فرصت­های خارجی موجود در محیط بیرونی خود را شکار کند.
4. استراتژی رقابتی (ST): معمولا در این وضعیت سازمان­ها به دنبال استفاده از نقاط قوت خود به منظور جلوگیری از تهدیدهای خارجی است.

در این مطلب سعی شد تا علاوه بر بررسی کلی ماتریس SWOT ، اجزا هر بخش را به صورت مجزا توضیح داده و در انتها استراتژی­ های مناسب برای سازمان­ ها به منظور تحلیل وضعیت موجود خود داشته باشند.

البته در انتها شایان ذکر است که برای تحلیل وضعیت سازمان یا کسب­ و­کار ابزارهای بسیاری مورد استفاده قرار می­گیرند که هرکدام در جایگاه خود دارای اهمیت و کاربرد مجزاست.

به همین جهت توصیه می­کنیم مدیران استراتژیک در سازمان ­ها برای راحتی کار و بررسی همه­ جانبه وضعیت موجود در سازمان خود از ابزارهای مختلفی استفاده کنند تا تحلیل آن­ها از سازمان­ها با دقت بیشتری همراه باشد.