شاخص کل بورس چیست؟
شاخص کل بورس چیست؟ منظور از دستکاری شاخصسازها چیست؟ چرا زمانی که قسمت عمدهای از نقشه بازار قرمز است و سهام بیشتر شرکتها منفی است، شاخص کل مثبت میشود؟ برعکس این موضوع هم صادق هست، زمانی که بیشتر شرکتهای کوچک بازار مثبت هستند، شاخص کل منفی است. در این مطلب میخواهیم ببینیم که شاخص کل چیست و چگونه محاسبه میشود. قبلا در رابطه با این که شاخص چیست صحبت کردیم و گفتیم شاخص معیاری برای سنجش تغییرات یک مولفه نسبت به گذشته است.
مثلا شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (CPI) معیاری برای اندازهگیری تغییرات قیمتی کالاها و خدمات مصرفی در ایران است. با استفاده از این شاخص تغییرات قدرت خرید پول و نرخ تورم در طی زمان سنجیده میشود. در بازار سرمایه هم چنین شاخصهایی وجود دارند که شاخص کل بورس یکی از آنها است.
شاخص کل بورس را از کجا ببینیم؟
سایتهای زیادی هستند که شاخص کل را به صورت لحظهای گزارش میکنند. اما تمام سایتها میتوانند خطا داشته باشند یا با تاخیر بهروزرسانی شوند. بهترین مرجع برای دیدن شاخص کل بورس سایت tse.ir است.
شاخص کل بورس به چه دردی میخورد؟
شاخص کل بورس معیاری است که به ما نشان میدهد بازدهی کل بازار از گذشته تا الان به چه صورتی بوده و سرمایهگذاران در طی یک مدت زمان مشخص، بهطور میانگین نسبت به گذشته سود کردهاند یا ضرر. به شاخص کل، شاخص بازده نقدی و قیمت هم گفته میشود.
در واقع شاخص کل یک مقدار عددی است که دانستن آن به تنهایی به ما کمکی نمیکند و باید آن را با گذشته مقایسه کرد. برای این کار یک سال را بهعنوان سال پایه در نظر میگیرند و منبعد تغییرات را نسبت به آن سال پایه بیان میکنند.
در بورس اوراق بهادار ایران سال 1369 بهعنوان سال پایه انتخاب و رقم پایه 100 درنظر گرفته شد. بعد از سال 1369 تغییرات را نسبت به همان عدد سال پایه نشان میدهند. شکل زیر تصویری از شاخص کل طی چند سال آخر است.
به شاخص کل به اختصار TEDPIX هم گفته میشود، که کوتاه شده عبارت Tehran Exchange Dividend Price IndeX است. این شاخص تغییرات قیمتی سهمها و توزیع سود نقدی تقسیمی (DPS) بین سهامداران شرکتها را بررسی میکند. به بیان دیگر شاخص کل، میانگین بازدهی سهام تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار را نشان میدهد.
اما ممکن است گاهی ببینید که شاخص عدد مثبتی را نشان میدهد اما وقتی به نقشه کلی بازار نگاه میکنیم، میبینیم در آن روز بیشتر شرکتهای بازار وضعیتی مناسبی نداشته و با افت قیمت سهام مواجه شدند. اما دلیل این موضوع چیست؟
شاخص کل چطور حساب میشود؟
برای آگاهی از تغییرات شاخص میتوان سراغ سایت شرکت مدیریت فناوی بورس تهران رفت. تغییرات مقدار شاخص بهصورت خودکار بهطور مداوم روی سایت بروزرسانی میشود. برای محاسبه این مقدار به شرکتها وزن داده میشود. بیایید این موضوع را با یک مثال بررسی کنیم. سال کنکور را به یاد بیاورید. مثلا اگر کنکور رشته تجربی میدادید، اهمیت بعضی درسها بیشتر بود. مثلا زیستشناسی ضریب چهار داشت اما درسی مثل زمینشناسی ضریب کمتری (ضریب یک) داشت. منظور از ضریب همان درجه اهمیت یا وزن دروس بود.
در این مثال زیستشناسی چهار برابر زمینشناسی ارزش داشت. یعنی اگر شما زیستشناسی را خیلی خوب و زمینشناسی را منفی میزدید، تراز کل شما مثبت میشد. اما اگر زیستشناسی را منفی میزدید، حتی با پاسخ به تمامی سوالات زمینشناسی تراز کل شما پایینتر از حد معمول میشد. برای محاسبه شاخص کل هم از روشی مثل این استفاده میشود. شرکتهای بزرگتر تاثیر بیشتری بر شاخص دارند. یعنی مثل همان درس زیستشناسی با ضریب 4 هستند در حالیکه شرکتهای کوچک نقش زمینشناسی را بازی میکند.
یعنی اگر شرکتهای بزرگ مثبت باشند، احتمال این که شاخص مثبت و سهمهای کوچک بازار منفی باشند بسیار زیاد است. عکس این موضوع هم صادق است. برای محاسبه شاخص کل از فرمول زیر استفاده میشود.
فرمول محاسبه شاخص کل
همانطور که در فرمول هم مشخص است اندازه شرکت و تعداد سهام منتشره آن در محاسبه مقدار شاخص تاثیرگذار است. در مقدمه سوالی در رابطه با دستکاری سهمهای شاخصساز مطرح کردیم. فکر میکنم با بررسی فرمول شاخص کل فهمیدیم که منظور از سهمهای شاخصساز چیست. به سهام شرکتهای بزرگ که تاثیر زیادی بر مقدار شاخص میگذارند، سهام شاخصساز گفته میشود.
در بعضی مواقع میشنویم که میگویند شاخص دستکاری میشود. در زمانهایی که بازار وضعیت مناسبی ندارد و روندی نزولی در پیش گرفته، میبینیم که بازارگردانها و حقوقیها از سهام شرکتهای بزرگ حمایت میکنند تا از تاثیرات منفی آنها بر شاخص کل بکاهند. این کار میتواند اهداف متفاوتی داشته باشد. یکی از این اهداف جلوگیری از شکست حمایتهای مهم شاخص است. منطقه حمایت و مقاومت موضوع مهمی در تحلیل تکنیکال است.
گروهی معتقدند که بررسی وضعیت بازار و مقدار شاخص به این صورت درست نیست و باید برای همه سهمها وزن و ارزش یکسانی در نظر گرفت. برای حل این مشکل شاخص هموزن طراحی شد. در محاسبه مقدار این شاخص ضرایب تمامی شرکتها برابر درنظر گرفته میشود، در این رابطه شاخص سهام چیست؟ صحبت خواهیم کرد.
آیا دستکاری شاخص خوب است؟
راستش را بخواهید، شاخصی که دستکاری نشود، ارزش زیادی ندارد. بیشتر شاخصها مثل S&P500 مدام در حال دستکاری شدن هستند. این شاخصها در عمل صندوقهایی هستند که سالانه تعداد جدیدی سهم به آنها اضافه و کم میشود. مردم نیز میتوانند این شاخصها را خرید و فروش کنند و از بازدهی کل بازار بهرهمند شوند.
شاخص کل بورس تهران بیشتر یک نماگر است که تغییرات روزانه قیمت را گزارش میکند. شما قادر نیستید روی شاخص سرمایهگذاری کنید و در سود و زیان آن شریک شوید.
اگر دستکاری به این معنا باشد، دستکاری شاخص کل خیلی خوب است.
اما اگر دستکاری به معنای حمایت از یک سهم بهخصوص یا تغییرات مدام در فرمول باشد تا در اخبار بگویند که شاخص بورس مثبت شد و سیگنال غلط به مردم بدهند، به هیچ عنوان پسندیده نیست.
شاخصهای دیگر بورس
شاید فکر کنید که محاسبه ضریبدار شاخص، کار مناسبی نیست و میتواند گمراه کننده باشد.
چند سهم بزرگ مثل فولاد، شستا و فارس اگر مثبت باشند شاخص هم مثبت میشود.
در این صورت میتوانید به شاخص کل هموزن مراجعه کنید. در این شاخص تمامی سهمها مستقل از ارزش بازار شرکتها، ضریب مساوی دارند.
همچنین هر صنعت شاخص مخصوص به خود را دارد. مثلا شاخص فلزات اساسی. با مقایسه این شاخصها با شاخص کل، میشود صنعت لیدر را شناسایی کرد.
شاخص 50 شرکت فعالتر، وضعیت سهمهایی را نشان میدهد که بیشترین معامله را داشتهاند. در روزهای منفی بازار، سهمی که بسته باشد یا چندان معامله نشود، اثری بر شاخص کل بورس ندارد.
شاخص 30 شرکت بزرگ هم به تغییرات قیمت در بزرگترین شرکتها توجه دارد. مثلا اگر شاخص هموزن مثبت باشد و شاخص 30 شرکت بزرگ منفی، میفهمیم که پول دارد به سمت شرکتهای کوچکتر میرود.
چه عاملی بر شاخص کل اثر میگذارد؟
بورس به یک آسانسور شبیه است که یک فنر در آن در حال نوسان است. شما میتوانید فنر را بالا و پایین بکشید، اما در نهایت توانایی این را ندارید که فنر را در فاصله زیادی جابجا کنید.
اگر کسی دکمه آسانسور را بزند، چه فنر را پایین بکشید و چه به بالا هل دهید، فنر جابجایی بزرگتری را تجربه میکند.
اتفاقهای روزانه، شبیه به وارد کردن نیرو به این فنر هستند. این اتفاقها میتوانند شاخص کل را در یک دامنه مشخص بالا و پایین ببرند.
در این مثال، اقتصاد کلان شبیه به دکمه آسانسور است. برای مثال نرخ ارز به عنوان یکی از مهمترین شاخصههای اقتصاد کلان اثر زیادی بر بازار دارد. اگر نرخ ارز بالا برود، از یکسو هر برگه سهم به ریال گرانتر میشود تا ارزش دلاری آن ثابت بماند. اما از سوی دیگر محصولات شرکتها هم گرانتر میشود. پس توقع داریم که رشد سهام، بیشتر از رشد قیمت دلار باشد.
شاخص را درصدی بخوانیم یا عددی؟
این روزها در سایتهای خبری و یا رسانهها، اخباری از قبیل ریزش 15,000 واحدی شاخص و یا رشد 20,000 واحدی آن میشنویم. افراد زیادی ادعا میکنند که رشد هر روزه شاخص بازار تا این عدد بسیار زیاد بوده و به زودی این حباب خواهد ترکید. اما حقیقت چیست؟ آیا رشد 10,000 واحدی شاخص در این روزها، زیاد است؟
برای بررسی شاخص، بهتر است بهجای تغییرات عددی، شاخص سهام چیست؟ به تغییرات درصدی آن توجه کرد. همین چند سال پیش که شاخص زیر 100,000 واحد بود، رشد 3,000 واحدی آن به طور روزانه، رشد خیلی زیادی محسوب میشد، یعنی شاخص در یک روز تقریبا حدود 3% رشد کرده بود. اما الان که شاخص از 500,000 هزار واحد عبور کرده است، رشد 3,000 واحدی آن چندان زیاد نیست و تقریبا معادل 0.6% است.
بنابراین بهتر است برای تغییراتی که در شاخص اتفاق میافتد بهجای عدد از درصد استفاده کنیم. استفاده از درصد به ما کمک میکند تا میزان تغییرات شاخص را بهتر درک کنیم و مقایسه صحیحتری داشته باشیم.
کاربرد شاخصها
یکی از معیارهای سنجش عملکرد بازارهای مالی، شاخصها هستند. با استفاده از این شاخصها میتوانید جهت حرکت و میزان تغییرات قیمتها را تشخیص دهید. برای مثال میتوان فهمید که روند کلی حرکت بازار در آینده صعودی است و یا نزولی.
از مهمترین کاربرد شاخصها این است که میشود از آن بهعنوان مبنایی برای سنجش عملکرد پرتفوی (سبد سهام) خود استفاده کرد. به این صورت که سرمایهگذاران میتوانند بازده پرتفوی خود را با بازده شاخص مقایسه کنند و به نوعی عملکرد خود را در مدیریت سهمهایشان مورد ارزیابی قرار دهند.
شاخصهای بازار وضعیت و عملکرد آتی کل اقتصاد را نیز نشان میدهند. همچنین برای پیشبینی حرکات آتی قیمتها و تغییرات روند احتمالی، میتوان به تغییرات شاخص در سالهای پیش توجه کرد. در مطالعات مالی و اقتصادی نیز افراد برای اندازهگیری نرخهای بازده بازار و مقایسه بازار بورس با سایر بازارها به مطالعه رفتار شاخصها میپردازند.
افرادی که در بورس اوراق بهادار فعالیت میکنند معمولا از دو طریق بازده کسب میکنند.
1) بازده ناشی از تغییرات قیمت سهام
این بازده، همان بازدهی است که از نوسان قیمت سهام بهدست میآید. این بازده تا زمانی که شما سهمی را دارید و اقدام به فروش آن نکردید، شاخص سهام چیست؟ شاخص سهام چیست؟ بهصورتِ سود یا زیان تحقق نیافته در پرتفوی شما نشان داده میشود. اما به محض فروش سهم، سود یا زیان شما تحقق پیدا میکند.
2) بازده ناشی از سود نقدی دریافتی از شرکتها
شرکتها معمولا بعد از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه، همه و یا قسمتی از سود خود را بین سهامداران تقسیم میکنند که به آن سود تقسیمی یا DPS گفته میشود. شرکتها در پی انتشار اخبار مربوط به توزیع سود نقدی، بانکهایی را معرفی میکنند تا سهامداران به بانک مشخص شده مراجعه کنند. افراد با در دستداشتن کد بورسی و کارت شناسایی خود، متناسب با تعداد سهمی که در زمان برگزاری مجمع داشتند، سود نقدی دریافت میکنند.
جمعبندی
همانطور که گفتیم شاخص کل بورس نشاندهنده میانگین بازدهی سهام تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار است. در رابطه با تنوعبخشی قبلا صحبت کردیم. این که فرد بتواند تمامی سهمهای موجود در بازار را داشته باشد و متناسب با شاخص کل بازده کسب کند، امری ناممکن است. ولی از طریق تنوعبخشی به سبد سهام و خرید سهام با ضریب بتا متفاوت میتوان پرتفویی مناسب تشکیل داد که علاوهبر داشتن سهمهای شاخصساز از رشد شرکتهای کوچک نیز جا نماند.
میتوانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.
شاخص بورس چیست؟ انواع شاخص در بورس
آنچه به گوش هر سرمایهگذار بورس مهم و شنیدنی میآید، اخبار مربوط به “شاخص” است. اما شاخص چیست؟ در این مقاله ما قصد داریم تا به تعریف مفهوم شاخص بپردازیم. در ادامه ضمن تعریف انواع شاخص، شاخص بورس تهران را معرفی میکنیم.
شاخص بورس چیست؟
“شاخص” در فرهنگ لغوی به معنای علامت و نماست. در مفهوم کلی شاخص نمایانگر عددی است که تغییرات در یک یا چند متغیر را نشان میدهد. شاخص کل بورس عددی است که میانگین تغییرات بازدهی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس را طی یک روز کاری بازار نشان میدهد. با مقایسه دورهای شاخص میتوان پی برد که روند بازار صعودی بوده یا نزولی.
به طور مثال عبارت “امروز شاخص کل بازار بورس ۹ هزار و ۶۳۴ واحد افت داشت. که در نهایت این شاخص به رقم یک میلیون و ۲۳۳ هزار واحد رسید” نشان میدهد که بورس نسبت به روز گذشته به چه میزان افت کرده است.
شاخص بورس در ازای هر روز کاری بازار بهروزرسانی میشود تا میزان تغییرات بازدهی سهام کلیه شرکتها را به اطلاع عموم برساند.
با مقایسه هر شاخص طی ادوار مختلف میتوان به میزان تغییرات آن پی برد. به طور مثال با مقایسه شاخص کل بورس در تاریخ 7 اردیبهشت 1399 با مقدار 797,000 و تاریخ 7 اردیبهشت 1400 با مقدار 1,193,000 به این نتیجه میرسیم که روند بورس نسبت به تاریخ مشابه در سال گذشته 49% رشد کرده است.
شاخص جهانی بورس
نشان دادن روند تغییرات بازده سهام با کمک شاخص، شیوهای رایج در تمامی بازارهای بورس دنیاست. از مطرحترین این شاخصها میتوان به شاخص داو جونز (DOW&JONES) و نزدک (NASDAQ) به عنوان شاخص بورس آمریکا اشاره کرد.
در بورس ایران شاخصهای مختلفی وجود دارد که فرمول محاسبه آنها با هم متفاوت است و یا از سهمهای به خصوصی تشکیل شدهاند. در ادامه به توضیح این شاخصها میپردازیم.
انواع شاخص در بورس
شاخص کل یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)
در هر سرمایهگذاری سرمایهگذار از دو قسمت منتفع خواهد شد:
1- افزایش قیمت سهام (بازده سرمایهای): یعنی بازدهی که سرمایهگذار از محل تغییر قیمت سهام کسب میکند. به طور مثال اگر شما سهامی را 20000 ریال خریداری کرده باشید و آن را 25000 ریال بفروشید، 5000 ریال سود ناشی از تغییر قیمت سهام یعنی معادل 25 درصد قیمت خرید کسب خواهید کرد.
2- کسب سود نقدی (بازده نقدی): سودی که از جریانات نقدی دوره سرمایهگذاری به دست میآید. اگر در سهام سرمایهگذاری کرده باشید، این بازده به شکل سود و اگر در اوراق قرضه سرمایه گذاری کرده باشید، به شکل بهره خواهد بود.
بازده کل جمع بازده نقدی و بازده سرمایهای است. مهمترین شاخص در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص کل یا همان TEDPIX است.
TEDPIX مخفف چیست؟
TEDPIX مخفف Tehran Exchange Divedend and Price Index یا همان شاخص قیمت و بازدهی نقدی بورس اوراق بهادار تهران است.
این شاخص میانگین تغییرات بازده کل یعنی بازده نقدی و بازده سرمایهای را نشان میدهد. به عبارت دیگر شاخص کل روزانه نشان میدهد که میانگین تغییرات قیمت سهام و تغییرات سود پرداختی در یک روز چقدر بوده است.
البته نکته مهم این جاست که وزن سهمها در محاسبه شاخص کل باهم برابر نیست. شرکتهایی که سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص میدهند تاثیر بیشتری نسبت به شرکتها با سهام کمتر دارند. به عبارت دیگر تاثیر تغییرات قیمت سهم هر شرکت بر شاخص کل بستگی به وزن آن شرکت دارد. منظور از وزن، مقدار سهام و حجم معاملات شرکت است.
شاید بپرسید اگر سهمی به هر دلیلی بسته یا متوقف باشد، در محاسبه شاخص منظور نمیشود؟ باید گفت، در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن به عنوان قیمت آن سهم درنظر گرفته شده و در شاخص لحاظ میشود.
شاخص هموزن
شاخص هموزن مثل شاخص کل میانگین قیمت سهام تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان میدهد. با این تفاوت که در محاسبه شاخص هموزن، وزن سهام شرکتها باهم برابر در نظر گرفته میشود. در واقع حجم معاملات و مقدار سهم تاثیری بر محاسبه شاخص هموزن ندارد. شاخص هموزن میانگین قیمت سهام تمامی شرکتها را با فرض یکسان بودن تاثیر آنها بر میانگین نشان میدهد.
نکته مهم در خصوص شاخص هم وزن این است که به علت یکسان بودن تاثیر وزن سهمها بر محاسبه میانگین، تغییرات شاخص نشاندهنده تغییرات بیش از نیمی از سهام شرکتهای پذیرفتهشده در بورس است. به طور مثال شاخص مثبت نشان میدهد که سهام بیش از نیمی از شرکتها رشد داشتهاند. اما درباره شاخص کل نمیتوانیم اینطور بگوییم. چون مثبت بودن شاخص میتواند تنها بر اثر رشد سهام چند شرکت بزرگ باشد در حالیکه قیمت سهام شرکتهای کوچک کاهشیافته است. به عبارتی وزن بیشتر سهام شرکتهای بزرگ باعث میشود که تغییرات قیمت سهام سایر شرکت ها برمحاسبه شاخص کل تاثیر کمتری بگذارد.
شاخص قیمت (TEPIX)
TEPIX مخفف Tehran Exchange Price Index به معنی شاخص بازدهی قیمت بورس اوراق بهادار تهران است. شاخص قیمت میانگین تغییرات قیمت سهام تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان میدهد. این شاخص بخشی از شاخص کل است که تغییرات بازدهی نقدی را نشان نمیدهد و تنها مختص به روند تغییرات قیمت سهام است.
شاخص بازده نقدی (TEDIX)
TEDIX مخفف Tehran Exchange Divedend Index به معنی شاخص بازدهی نقدی بورس اوراق بهادار تهران است. این شاخص تنها تغییرات روند سود پرداختی به سرمایهگذاران از سوی شرکتهای بورسی را نشان میدهد.
معمولا این شاخص کمتر دچار تغییر میشود و روندی با نوسانات کم دارد. اما این قاعده بستگی به تاریخ شاخص دارد. در ماههایی مثل مرداد و دی نوسان شاخص بازده نقدی بیشتر میشود. چون اغلب شرکتها در این ماهها مجمع عمومی برگزار میکنند و نرخ سود پرداختی را به سهامداران اعلام میکنند.
شاخص قیمت و شاخص بازده نقدی هر دو متاثر از وزن سهام شرکتها هستند. هر شرکت با وزن سهام بیشتر، تاثیر بیشتری بر شاخص میگذارد.
شاخص صنعت و شاخص مالی
شاخص صنعت نشاندهنده میانگین تغییرات بازدهی کل سهام شرکتهای مختص به یک صنعت است. به طور مثال وقتی میگوییم شاخص صنعت دارویی 212 واحد رشد کرده است؛ یعنی میانگین بازدهی سهام شرکتهای فعال در حوزه دارویی مثل برکت، دارو، دامین، دالبر، دسینا و… نسبت به روز گذشته 212 واحد افزایش پیدا کرده است. شاخص مالی میانگین تغییرات بازدهی سهام شرکتهای فعال در حوزه مالی مثل شرکتهای تامین سرمایه، شرکتهای بیمه و … ر ا نشان میدهد.
شاخص 30 شرکت بزرگ
منظور از 30 شرکت بزرگ، 30 شرکت فعال در بورس با بیشترین وزن است. این 30 شرکت بیشترین سهام موجود در بازار را به خود اختصاص دادهاند و حجم معاملات سهام آن ها بالاست. تغییرات قیمت این شرکتها تاثیر چشمگیری بر شاخص بورس میگذارد. شرکتهایی مثل فملی (به طور مثال با حجم بالای 107892341 در یک روز)، وبملت، خودرو، اخابر و…
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
TEFIX مخفف Tehran Exchange Free Float Index به معنی شاخص سهام آزاد شناور بورس اوراق بهادار تهران است. منظور از سهام آزاد شناور، حجمی از سهام هر شرکت است که در انحصار یک شخص به خصوص یا یک شرکت حقوقی نیست. معمولا بخشی از سهام هر شرکت توسط افراد با سرمایههای کلان یا نهادهای مالی (تحت عنوان سرمایهگذاران حقوقی) خریداری و با هدف مشارکت در مدیریت شرکت نگهداری میشود.
همین امر باعث میشود تا این بخش از سهام در انحصار مالکان باشد و به صورت فعال در بازار معامله نشود. آنچه از مابقی سهام شرکت باقی میماند سهام شناور است که در دست سرمایهگذاران حقیقی بوده و هر لحظه امکان دارد که معامله شود.
شاخص سهام شناورآزاد مانند شاخص سهام کل است. با این تفاوت که به جای میانگین تغییرات بازدهی کل، میانگین تغییرات سهام شناور آزاد را نشان میدهد. هرچه شاخص سهام شناور آزاد به شاخص سهام کل نزدیک تر باشد، یعنی سهام شناور آزاد بیشتر و سهام در انحصار افراد و سرمایهگذاران حقوقی کمتر است.
شاخص بازار اول و دوم
سازمان بورس سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس را بر اساس برخی معیارها به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم میکند. معیارهایی مثل میزان سودآوری، درصد سهام شناور آزاد، عدم وجود زیان انباشته، حجم معاملات، تعداد سهام و…
شرکتهایی که بر اساس این معیارها وضعیت مساعدی دارند در دسته بازار اول بورس قرار میگیرند.
شرکتهایی که نسبت به شرکتهای بازار اول در ردههای پایین تری هستند، در دسته بازار دوم بورس جا میگیرند. شاخص بازار اول نشاندهنده میانگین قیمت سهام شرکتهایی است که بر اساس معیارهای سازمان بورس در این بازار جا میگیرند. شاخص بازار دوم میانگین قیمت سهام شرکتهای دسته دوم بازار بورس است.
اما با وجود فیلترهای تعریف شده، معمولا حجم معاملات بازار دوم بیشتر از حجم معاملات بازار اول است. همچنین ممکن است درصد تغییرات شاخص بازار دوم بیشتر از شاخص بازار اول باشد.
کاربرد شاخصها
هدف اصلی شاخصها اطلاعرسانی میزان تغییرات و نوسانات بازار سرمایه به عموم مردم در غالب یک عدد کمّی است.
از دیگر کاربردهای شاخصها در بازار سرمایه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- مبنایی برای ارزیابی عملکرد حرفهای مدیران سرمایهگذاری
2- کمک به تحلیل گران برای پیش بینی حرکات آتی بازار
3-اندازهگیری نرخهای بازده بازار در مطالعات اقتصادی
4- مبنایی برای شکلگیری و نظارت بر صندوق های شاخصی
اصلیترین مرجع اعلام شاخص سایت Tsetmc یا همان سایت مدیریت فناوری بورس ایران است. از این طریق شما میتوانید تغییرات انواع شاخص، مقدار و درصد آنها را ببینید که پیوسته بهروزرسانی میشود.
شاخص هم وزن چیست؟ | معرفی شاخص های بازار سرمایه به زبان ساده
در هر فعالیتی ، نتایج قبلی و ارزیابی معیارهای پیشین میتواند کمک برای بهبود فرآیندهای پیش رو باشد. بازارهای مالی نیز از این مسئله مستثنی نیستند. از نمونه مواردی که برای مطالعه بازار سرمایه و انتخاب سهام مناسب در این بازار میتوان اشاره کرد، ارزیابی شاخصهای بازار سهام میباشد. با در نظر گرفتن شاخصهای ارزیابی و با اندازهگیری برخی پارامترها، میتوان تصمیمهای درستی در بازار سرمایه انجام داد.
معرفی شاخص های بازار سرمایه
همانطور که اشاره کردیم، افراد برای سرمایه گذاری در بازار سهام، از طریق قیمت سهام، صورتهای مالی و میزان بازده در صنعت، سهام مد نظر خود را انتخاب میکنند و اقدام به خرید و فروش آن میکنند. قیمت یک سهم، مهمترین شاخص سهام چیست؟ موارد در انتخاب یک سهم میباشد؛ اما، در کنار آن شاخصهای قیمتی و ارزیابی آنها نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است. در بازار سرمایه شاخصهای زیادی توسط متخصصان در این زمینه معرفی شده است که کاربردهای متفاوتی دارند. از این شاخصها و ابزارهای کمکی مالی دیگر برای پیشبینی روند بازار استفاده میشود. هر شاخص، متغیر مختص خود را دارد و با شاخصهای دیگر قابل مقایسه نمیباشد. در نتیجه، هر شاخص را باید نسبت به خود و در بازه زمانی مورد مقایسه و بررسی قرار داد. برای بررسی شاخصها میتوانید به سایت شرکت و مدیریت بورس ایران به نشانی www.tsetmc.com مراجعه کنید. در بازار سرمایه 8 شاخص مهم اساسی وجود دارد که توسط فعالان در این حوزه مورد استفاده قرار میگیرد که به شرح زیر است:
- شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX
- شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX
- شاخص صنعت و شاخص مالی
- شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
- شاخص بازار اول و بازار دوم
- شاخص ۵۰ شرکت برتر
- شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
تعریف انواع شاخص ها در بازار سرمایه
کلمه "شاخص" از ترجمه (Index) که به معنی نشانگر یا بیانگر عددی است، گرفته شده است. با استفاده از این عدد میتوان تغییرات ایجاد شده برای یک متغیر یا چند متغیر را در بازه زمانی خاص مورد بررسی قرار داد. شاخص در بورس عددی است که روند صعودی و یا نزولی در بازار را نمایش میدهد. همانطور که در ابتدای مقاله بیان کردیم، در بازار سرمایه چندین شاخص وجود دارد که هر کدام جنبههای خاصی را نمایش میدهند. به دست آوردن هر یک از این شاخصها رابطهای جداگانه دارد که برای استفاده از آن باید کارکرد آن را بدانیم. در میان این شاخصها، برخی دارای اهمیتهای ویژهای در میان فعالان بازار هستند. در ادامه، هر یک از این شاخصها را به صورت کامل توضیح خواهیم داد.
شاخص کل
شاخص کل قیمت که به صورت شاخص کل معروف است، نشاندهنده تغییرات سطح عمومی قیمتها در کل بازار است. بیان کننده میانگین افزایش و کاهش قیمت سهام در بازار را بیان میکند. این تغییرات نسبت به سال پایه بیان میشود. سال پایه، سالی است که در آن نوسانات قیمتی کمتر بوده و به عنوان مبدا در نظر گرفته میشود. این شاخص همان شاخصی است که به صورت عمومی اطلاعرسانی میشود و رشد و افت بازار را نمایش میدهد. شاخص کل از رابطه زیر به دست میآید:
شاخص قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX
از اصلیترین شاخصهای بورس میتوان به شاخص قیمت (TEPIX) اشاره کرد که بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار میباشد. در این شاخص بر خلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکتها در این شاخص لحاظ نمیشود. در این شاخص، وزن شرکتها تاثیری موثر بر آن دارد. به عبارتی، هر چه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر خواهد شد.
شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX
شاخص بازدهی یا شاخص قیمت و بازده نقدی که به صورت اختصاصی با TEDPIX نمایش داده میشود، جزء شاخصهای اصلی بازار سرمایه میباشد. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است. به بیان دیگر، تغییرات شاخص قیمت بیانگر میانگین بازدهی سرمایهگذاران در بورس است. در واقع، شاخص بازدهی تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانهای را که شرکتها به شما پرداخت میکنند، محاسبه میکند.
شاخص صنعت و شاخص مالی
شرکتها بر اساس فعالیتشان در بازار سرمایه تقسیمبندی میشوند. شرکتهای تولیدی و خدماتی اصلیترین شرکتهای بورس به شمار میآیند که حدود 60 درصد شرکتهای فعال این بازار را به خود اختصاص دادهاند. همچنین، مشاوره مالی و شرکتهای تامین سرمایه جز خدمات مالی محسوب میشوند. شرکت در گروه اول در دسته شاخص صنعت و شرکت در گروه دوم در دسته شاخص مالی قرار گرفتهاند. به عنوان مثال؛ شرکتهای پتروشیمی جزء شاخص صنعت و شرکتهای تامین سرمایه در شاخص مالی دستهبندی شدهاند. شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکتهای فعال در آن شاخص هستند. به عبارتی دیگر، این شاخصها همانند شاخص کل قیمت محاسبه میشود و تنها تفاوت آن در این است که، در شاخص صنعت و مالی تعداد شرکتها متفاوت میباشد.
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
اغلب برخی از شرکتهای حقوقی مالکیت اصلی شرکتهای سهامی را بر عهده میگیرند. زمانی که یک شرکت یا شخص حقیقی و یا حقوقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را خریداری کند جزء سهامدار اصلی آن شرکت شناخته میشود. این سهامها معمولا به عنوان سهام فعال در بازار معامله نمیشود. در نتیجه، شناوری سهام به درصدی از سهام شرکتها گفته میشود که نزد سرمایه گذاران قرار دارد و قابلیت خرید و فروش دارد و به هدف نگهداری و کنترل شرکت خریداری نشده است. شاخص شناوری همه سهامها در سایت شرکت مدیریت و فناوری بورس نمایش داده میشود. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه میکند که توسط سرمایهگذاران خرد مورد معامله قرار میگیرد. نحوه محاسبه این شاخص همانند شاخص کل قیمت است و تنها تفاوت آن با شاخص کل تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ میشود.
* یکی از نکات با اهمیت در خصوص شاخص شناوری این است که هرچه درصد شناوری پذیرفته شده در بازار بورس بیشتر باشد، نتیجه این شاخص به شاخص کل نزدیک تر خواهد بود.
شاخص بازار اول و بازار دوم
شرکتهایی که از نظر میزان سرمایه، سود دهی، درصد شناوری آزاد در وضعیت مناسبتری قرار دارند در بازار اول و شرکتهایی که از نظر این شرایط پایین هستند در بازار دوم بورس پذیرش میشوند. شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بازار اول و شاخص بازار دوم بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بازار دوم میباشند. درست است که شاخص، بیانگر عملکرد بورس است، اما مثبت و منفی بودن شاخص نشاندهنده مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. این امکان وجود دارد که چند شرکت بزرگ که وزن زیادی دارند شاخص را جا به جا کنند در حالی که روند بقیه سهامهای شرکت بر خلاف آن باشد.
شاخص ۵۰ شرکت برتر
در چند سال گذشته با توجه به ورود شرکتهای زیاد به بازار سرمایه، تعادل بازار به هم خورده است. به عبارتی، بعضی از شرکتها به تنهایی تاثیر زیادی بر شاخص گذاشتند. در نتیجه، باعث شد که وضعیت شاخص نمایانگر اوضاع بورس نیست. به این شکل که در برخی موارد بازار منفی است اما نماد چند شرکت باعث روند افزایشی شاخص است.
با توجه به اسم شاخص، مشخص است که این شاخص سطح عمومی 50 شرکت بزرگ و برتر را در بازار سرمایه نشان میدهد. این شرکت جزء شرکتهایی هستند که ارزش آنها در بازار بیشتر از شرکتهای فعال دیگر است. ارزش بازار هر شرکت اینگونه به دست میآید که قیمت سهام روز را در تعداد سهام ضرب میکنند. مهمترین مزیت بررسی شاخص 50 شرکت بزرگ در این است که، نوسان قیمت سهام شرکتها را نشان میدهد که بیش از 70 درصد ارزش کل بازار را به خود تخصیص دادهاند.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
شاخص 30 شرکت بزرگ، شاخصی است که به صورت میانگین وزنی و بر اساس سهام شناور آزاد محاسبه میشود و عملکرد 30 شرکت بزرگ پذیرفته شده در بورس تهران را اندازهگیری میکند.
شاخص هم وزن
همانطور که اشاره کردیم، در بازار سرمایه پارامترهای مختلفی برای بررسی بازار وجود دارد که یکی از آنها شاخص کل و شاخص هم وزن است که میزان تغییرات کلی قیمت سهام و بازدهی آنها را نشان میدهد. شاخص هم وزن به نوعی زیر مجموعه شاخص کل بازار سرمایه است. سهام بزرگ و کوچک هر کدام نسبت به مقیاس خود تاثیر در شاخص میگذارند. در شاخص کل هم وزن تمامی شرکتها به یک میزان و با یک وزن در عدد شاخص تاثیر گذار هستند و این مسئله نمای کلی روند سهم در روز را نشان میدهد. این شاخص میتواند معیاری برای بازدهی بازار سرمایه باشد. وقتی شاخص هم وزن مثبت باشد، نشاندهنده این است که اکثر شرکتهای کوچک و بزرگ در آن روز مثبت هستند. در نتیجه عدد شاخص هم وزن میتواند معیار خوبی برای تحلیل بازدهی شرکتهای موجود در بازار باشد.
تفاوت شاخص کل با شاخص هم وزن
با توجه به اینکه هر دو شاخص کل و شاخص هم وزن به یک نسبت با سهام بورسی مثبت و منفی میشوند اما، تفاوتهای بین آنها وجود دارد. در شاخص کل مقیاس سهام و میزان حجم و سرمایه آنها مهم است. شرکتهای بزرگ به عنوان سهامهای شاخص ساز معرفی میشوند و در تعیین شاخص کل نقش اساسی دارند. بر خلاف شاخص کل، شاخص هم وزن تفاوتی بین شرکتهای بزرگ و کوچک ایجاد نمیکند و همه سهامها به یک نسبت مورد بررسی قرار میگیرند. در شاخص هم وزن ، وزن سهام در عدد شاخص معیار اصلی به حساب نمیآید. اما در شاخص کل بزرگی و کوچکی سهام بر عدد این شاخص تاثیر گذار و با اهمیت است. این کار حتی در بعضی مواقع باعث میشود که عدد شاخص به صورت واقعی نمایش داده نشود زیرا، تنها چند نماد شاخص ساز بر عدد شاخص کل تاثیر گذاشته است. در نتیجه، شاخص هم وزن روند کلی بازار را واقعیتر نمایش میدهد. به عبارت کلی، زمانی که عدد شاخص هم وزن مثبت باشد، بیش از نیمی از سهام بازار مثبت است. این در حالی است که، در شاخص کل تنها چند نماد شاخص ساز میتوانند عدد شاخص را جا به جا کنند. بررسی شاخص کل برای سهامدارانی که سهامهای بزرگ و شاخص ساز را زیر نظر دارند مناسب است. شاخص قیمت هم وزن بازدهی قیمت کل سهام بازار را بدون در نظر گرفتن بزرگی سهام در نظر میگیرد که مناسب سهامدارانی است که سبد پرتفوی خود را سهام کوچک تشکیل داده است.
فرمول محاسبه شاخص هم وزن
با توجه به رابطه بیان شده در ادامه، شاخص هم وزن با پارامترهای سهام در طی معاملات روزانه محاسبه میگردد. رابطه به این صورت است که از تقسیم قیمت روز به روز تمامی شرکتهای بورسی نسبت به قیمت پایه آنها با در نظر گرفتن ضریب تجمیع سهام به دست میآید. در نتیجه خواهیم داشت:
تشریح شاخص هم وزن به زبان ساده
با توجه به گفتههای قبل، در شاخص هم وزن میزان بزرگی سهام پذیرفته در بورس تاثیر گذار نیست و همه شرکتها با هر میزان سرمایه به طور یکسان و برابر، مورد ارزیابی قرار میگیرند. در این شاخص سهامی که ارزش بیشتری از سرمایه دارد با سهامی که سرمایه کم دارد یکسان در نظر گرفته میشود. با یک مثال به صورت ساده شاخص هم وزن را تفسیر میکنیم؛
فرض کنید شاخص کل در یک روز معاملاتی مثبت و شاخص هم وزن منفی باشد. این حالت بیانگر این است که شرکتهای بزرگ و شاخص ساز بورسی با تغییرات مثبت معامله شدهاند که تاثیر مثبت روی شاخص داشته از طرف دیگر منفی بودن شاخص هم وزن نشانگر این مسئله است که، کلیت بازار روند جالبی نداشته و اکثر سهامها منفی هستند.
تحلیل تکنیکال شاخص هم وزن
همانند نمودارهایی که قیمت سهام ایجاد میکند، در بازه زمانی مشخص شاخص کل و شاخص هم وزن نیز نمودار تکنیکالی تشکیل میدهند که میتوان با استفاده از علم تکنیکال مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرد. زمانی که اکثر صنایع کوچک با افزایش عرضه صف فروش تشکیل میدهند، نمودار شاخص هم وزن با نمودار شاخص کل روند و مسیر متفاوتی خواهند داشت. این نمودار هم همانند نمودارهای قیمت، دارای نقاط مهم و تکنیکالی مثل نقطه حمایت، نقطه مقاومت، کف و سقف کانال میباشد.
کلام پایانی
موضوع شاخص در بازار سرمایه از اهمیت ویژهای برخوردار است. چرا که، نمای کلی از وضعیت بازار را نمایش میدهد و در تحلیل روند بازار بسیار کارآمد است. چرا که فعالان در این بازار نسبت به معاملات فعلی بازار و انجام معامله شناخت کامل و بهتری به دست میآورند. همچنین، این نکته را نیز در نظر داشته باشید که برای درک و تحلیل صحیح شاخص باید دورههای آموزشی و تحلیلی را گذرانده باشید. در این مقاله سعی کردیم توضیح کاملی در خصوص شاخص و انواع آن به ویژه شاخص هم وزن ارائه کنیم امیدواریم که مفید واقع شده باشد.
سوالات متداول
تفاوت شاخص کل با شاخص هم وزن در چیست؟
با توجه به اینکه هر دو شاخص عملکرد و وضعیت بازار را نمایش می دهد تفاوت های با هم دارد که از مهمترین آنها می توان به این مورد اشاره کرد که در شاخص هم وزن همه شرکت ها به یک اندازه در نظر گرفته شده است و ارزش هر شرکت نسبت به سرمایه آن سنجیده نمی شود.
از چه طریقی می شود شاخص روز را بررسی کرد؟
برای بررسی آنلاین و روزانه تمام شاخص ها می توانید به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس ایران مراجعه کنید.
کارگزاری هوشمند رابین
کارگزاری فارابی
این مقاله به کوشش سمانه اطراف و دیگر اعضای تیم نظارت تولید شده است. تکتک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در بهبود کیفیت وب فارسی داشته باشیم.
شاخص فرابورس چیست؟ | بررسی انواع شاخص های فرابورس + کاربردهای آن
بورس یک بازار معاملاتی است که سهام و اوراق بهادار در آن خرید و فروش میشود. امروزه با پیشرفت ابزار تکنولوژیک بازار بورس از حالت سنتی و کاغذی خارج شده و تمام معاملات در آن به صورت آنلاین انجام میشوند. تغییرات قیمت، روند کلی، رشد، افت و به طور کلی ارزیابی این بازار توسط عددی به نام شاخص بورس نشان داده میشود. اما سوالی که احتمالا در ذهن ایجاد میشود، این است که تفاوت بورس با فرابورس چیست و شاخص فرابورس به چه معناست؟ در ادامه مطلب به پاسخ این دو پرسش و موارد دیگر میپردازیم.
اصولا جذب سرمایه اصلیترین چالش شرکتهای تولید و خدماتی و به ویژه شرکتهای تازه تأسیس است. یکی از بهترین راهها برای رسیدن به این هدف، ورود شرکت به بازار بورس است. ورود یک شرکت در بازار بورس و عرضه سهام در آن قوانین خاصی داشته و تمام شرکتها شرایط لازم برای عرضه سهام خود در این بازار را ندارند.
بورس از دو بازار اول و دوم تشکیل شده و عملکرد شرکتها تعیین کننده حضور آنها در بازار اول یا دوم است، به این ترتیب که، شرکتهایی با عملکرد خوب به بازار اول صعود کرده و در مقابل شرکتهایی با عملکرد ضعیف به بازار دوم سقوط میکنند.
از طرف دیگر، فرابورس نیز محلی برای جذب سرمایه و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار بوده و برخلاف بورس قوانین و شرایط آسانتری بر فضای این بازار معاملاتی حاکم است. در نتیجه، شرکتهایی که هنوز شرایط لازم برای حضور در بازار بورس را ندارند، میتوانند از این طریق وارد شده و سرمایه جذب کنند. برخلاف دامنه نوسان 5 درصدی بورس، دامنه نوسان فرابورس تا 3 درصد و در هر دو جهت منفی و مثبت در نوسان است.
بهطورکلی، مهمترین هدف فرابورس، پذیرش شرکتهایی است که شرایط ورود به بازار بورس و اوراق بهادار را نداشته و مایل هستند با سرعت بالایی وارد بازار سرمایه شوند. فرابورس از پنج بازار مختلف تشکیل شده که عبارتاند از:
- بازار اول فرابورس: حضور سهام شرکتها و صندوقهای سرمایهگذاری
- بازار دوم فرابورس: حضور شرکتهای سهامی عام، شرکتهای تازه تأسیس، شرکتهای زیانده و شرکتهای سهامی خاصی که قصد تبدیل شدن به شرکت سهام عام را دارند.
- بازار سوم فرابورس: نام دیگر این بازار، بازار عرضه بوده و محل انجام معاملات عمده اوراق بهادار و حضور شرکتهای سهامی عام در شرف تأسیس است.
- بازار پایه فرابورس (زرد، نارنجی و قرمز): عرضه و انتقالات اوراق بهادار
- در نهایت، پذیرش سایر اوراق بهادر در بازار ابزارهای نوین مالی انجام میشود.
مزایای سرمایهگذاری در فرابورس
همانطور که ملاحظه کردید بازار فرابورس محیطی مناسب برای جذب سرمایه بوده و شرایط پذیرش آسان سبب شده تا شرکتهای تازه تأسیس و نوپا برای ورود به این بازار با محدودیتهای ورود به بورس روبهرو نباشند. این شرکتها میتوانند تا یک ماه وارد این بازار شده و به فروش سهام خود بپردازند. علاوه بر این، سرمایهگذاری در فرابورس مزایای دیگری دارد که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم:
- آسان بودن تأمین مالی
- معافیت مالیاتی
- مکان وثیقهگذاری سهام و اخذ سادهتر تسهیلات بانکی
- امکان خروج ساده از بازار فرابورس
- عدم وجود حجم مبنا
- افزایش نقدشوندگی سهام
- انتقال آسان، سریع و ارزان سهام
- شفافیت و اعتبار قیمت سهام
- معرفی شرکت به طیف وسیعی از افراد و افزایش اعتبار شرکت
شاخص فرابورس بورس چیست؟
در یک تعریف ساده، شاخص یا Index، یک معیار آماری بوده و نشاندهنده تغییرات اقتصاد یا بورس است. معاملهگران بازار با استفاده از شاخصهای موجود، تغییرات یک متغیر را طی بازههای زمانی مختلف مشاهده و ارزیابی میکنند. در بازار بورس و فرابورس از شاخصهای مختلفی استفاده شده و هر کدام از آنها نیز وضعیت بازار را از یک جنبه خاص ارزیابی میکنند.
معرفی انواع شاخص فرابورس و کاربردهای آن
شاخص فرابورس انواع مختلفی داشته و محاسبه هر کدام از آنها از طریق اعداد و ارقام و فرمولهای خاص ریاضی انجام میشود. معاملهگران و فعالان فرابورس برای بررسی وضعیت گذشته و حال بازار از این شاخصها استفاده میکنند. در این میان، شاخص کل و شاخص کل هموزن، نسبت به سایرین اهمیت بیشتری داشته و بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند. در ادامه به توضیح انواع شاخص های فرابورس اشاره میکنیم.
شاخص کل در فرابورس چیست؟
شاخص کل، مهمترین و پرکاربردترین شاخص فرابورس بوده و توسط اکثر فعالان بازار مورد استفاده قرار میگیرد. در واقع، شاخص کل نشاندهنده سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای حاضر در فرابورس بوده و میانگین بازدهی سرمایهگذاری فرابورس را نشان میدهد. در مورد شاخص کل تغییرات قیمت مورد توجه فعالان بازار بوده و عدد خود شاخص اهمیتی ندارد.
شاخص کل، در میان عموم مردم و رسانهها به شاخص بورس تهران نیز معروف بوده و نام دیگر آن " شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX " است. هر چه شرکت پذیرفته شده در فرابورس بزرگتر بوده و سرمایه بیشتری را جذب کرده باشد تأثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهد داشت. برای محاسبه شاخص کل فرابورس از طریق فرمول زیر عمل کنید:
"ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه" را بر "ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدأ" تقسیم کرده و جواب را در 100 ضرب کنید.
برای جایگذاری ارزش جاری در این فرمول، قیمت پایانی سهام را در تعداد سهام شرکت مدنظر ضرب کنید. همچنین، سال مبدأ بورس و اوراق بهادار تهران سال 1369 بوده و در این فرمول، قیمت سهام سال 1369 بهعنوان مبدأ محاسبات در نظر گرفته میشود.
شاخص کل هم وزن در فرابورس چیست؟
شاخص کل هموزن به درخواست معاملهگرانی که به شاخص کل انتقاد داشتند، طراحی شده است. برخلاف شاخص کل، در شاخص کل هموزن برای محاسبه شاخص از تعداد سهام شرکت استفاده نمیشود؛ بنابراین، بدون توجه به اندازه شرکتها، هر کدام اثر یکسانی را در بازار خواهند داشت. در نتیجه 10 درصد نوسان مثبت یک شرکت بزرگترین شرکت فرابورس، به اندازه 10 درصد نوسان مثبت یک شرکت کوچک، در شاخص کل هموزن تأثیرگذار است. در تصویر زیر، نمونهای از شاخص کل هم وزن در یک روز معاملاتی آورده شده است.
شاخص قیمت در فرابورس
یکی دیگر از شاخصهای مهم فرابورس، شاخص قیمت است. از طریق این شاخص، روند عمومی قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس، قابل مشاهده است. در این شاخص قیمت سهام شرکتهای بورسی مورد محاسبه قرار میگیرد.
تفاوتی که شاخص قیمت و شاخص فرابورس با یکدیگر دارند این است که، در شاخص قیمت تنها قیمت سهام و در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکتها نیز در فرمول محاسبات شاخص لحاظ میشود. اما از طرف دیگر، در شاخص قیمت نیز مانند شاخص کل، وزن شرکتها نیز مورد ارزیابی قرار میگیرد.
شاخص قیمت هم وزن در فرابورس
از طریق شاخص قیمت هم وزن، شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس، با وزنی برابر برای محاسبه شاخص قیمت، در نظر گرفته میشوند. در نتیجه، مانند شاخص کل هم وزن، در شاخص قیمت هم وزن نیز نوسانات مثبت و منفی قیمت شرکتهای بزرگ و کوچک به یک اندازه در محاسبات تأثیرگذار خواهد بود.
شاخص سهام آزاد شناور
بهتر است قبل از بررسی شاخص سهام آزاد شناور، به تعریف مفهوم این عبارت بپردازیم. به سهام موجود در شرکتهای بورسی که در بازار خرید و فروش شده و در اختیار افراد حقیقی قرار میگیرند، سهام آزاد شناور گفته میشود. محاسبه این شاخص با تفاوتهای اندک مانند محاسبه شاخص کل انجام میشود.
در شاخص سهام آزاد شناور برخلاف شاخص کل، تنها از سهام آزاد شناور شرکتها استفاده شده و کل سهام منتشر شده در نظر گرفته نمیشود. در واقع، به منظور پیگیری رفتار بخشی از بازار که از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردار است، از شاخص سهام آزاد شناور استفاده میشود.
سایر شاخصهای فرابورس
علاوه بر موارد ذکر شده بالا، شاخصهای دیگر بازار فرابورس نیز مورد استفاده فعالان بازار قرار میگیرند. در واقع، هر کدام از شاخصهای فرابورس، یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه هستند. سایر شاخصهای مورد استفاده در فرابورس عبارتند از: شاخص صنعت، شاخص مالی، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت 50 شرکت. به عنوان مثال؛ تغییرات شاخص مالی نشاندهنده میانگین بازدهی سرمایهگذاران در گروه خدمات مالی و سرمایهگذاری است.
انواع شاخص های بورس
برای آشنایی بیشتر با انواع شاخص های بازار بورس، به مقاله " شاخص هم وزن چیست؟ | معرفی شاخص های بازار سرمایه به زبان ساده" مراجعه کنید.
نتیجهگیری
فرابورس بازار معاملاتی است که شرکتهای نوپا، زیانده و سهامی عام میتوانند از طریق آن و با شرایط آسانتر به جذب سرمایه بپردازند. شاخص های فرابورس معیارهای محاسباتی هستند که فعالان فرابورس برای بررسی وضعیت گذشته و حال بازار از آنها استفاده میکنند.
سوالات متداول
شاخص فرابورس چیست؟
شاخص فرابورس معیار آماری است که به معاملهگران بازار کمک میکند تا از طریق اعداد، فرمولهای ریاضی و تحلیل آنها وضعیت حال و گذشته بازار را بررسی و ارزیابی کنند.
انواع شاخص های فرابورس چیست؟
شاخص های فرابورس انواع و کاربردهای مختلفی دارند و بهطورکلی هر کدام از آنها یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه محسوب میشوند. شاخص کل و شاخص کل هم وزن مهمترین و پرکاربردترین شاخص های فرابورس هستند.
کارگزاری هوشمند رابین
کارگزاری فارابی
این مقاله به کوشش نگار پورجواد و دیگر اعضای تیم نظارت تولید شده است. تکتک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در بهبود کیفیت وب فارسی داشته باشیم.
شاخص بورس چیست و بیانگر چه چیزی است؟
اگر شما تاکنون شاخص سهام چیست؟ حتی برای یکبار هم پیگیر وضعیت بورس شده باشید حتماً کلمه شاخص به گوش شما خورده است. هر فردی که کم و بیش اخبار بورس را پیگیری میکند تا به حال بارها و بارها شنیده است که مثلاً شاخص بورس امروز با ۵۰۰ واحد رشد به ۷۵۰۰۰ واحد رسید و یا شاخص بورس تهران امروز ۱۰۰۰ واحد افت کرد. شاید مثل بسیاری از تازهکارهای بورس این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که این شاخص بورس چیست؟ و نوسانات و کم و زیاد شدن عدد این شاخص به چه معناست؟ پس توصیه میکنیم که اگر با این کلمه آشنایی زیادی ندارید در ادامه این مقاله با پارسیان بورس همراه باشید. در این مقاله سعی میکنیم که مفهوم شاخص را به صورت ساده برای سرمایهگذاران تازهوارد بیان کنیم و قصد نداریم که به بررسی تخصصی محاسن و معایب شاخص بپردازیم.
بازار بورس کجاست؟
قبل از توضیح شاخص اگر برای شما سوال پیش آمده که بورس کجاست خیلی ساده بگویم بورس بازاری برای مبادله بین خریدار و فروشنده است و بورس سهام نیز جایی برای مبادله یا همان خرید و فروش سهام بین خریداران و فروشندگان سهام است.
کلمه شاخص ترجمه کلمه انگلیسی index می باشد. خود کلمه شاخص در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که شما با استفاده از آن میتوانید تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغییر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کنید. در واقع شما با بررسی یک شاخص میتوانید وضعیت و تغییرات متغیرهای مورد بررسی آن شاخص را مشاهده کنید.
شاخص بورس چیست؟
شاخص بورس نیز عددی است که بیانگر وضعیت کلی بورس و روند رشد و یا افت این بازار میباشد. ما در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چندین شاخص مختلف داریم که هرکدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان میدهد و محاسبه هرکدام از این شاخصها از طریق فرمول متفاوتی صورت میگیرد. پس برای تحلیل آن باید بدانید کارکرد آن شاخص چیست. این شاخصها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل کردن و بررسی آنها، میتوان از وضعیت گذشته و حال بورس از جنبههای مختلف مطلع شد. امّا در بین این شاخصها چند شاخص نسبت به بقیّه از اهمیت بیشتری نزد فعالین بورس برخوردار هستند. در ادامه به معرفی چند شاخص اصلی بورس میپردازیم.
دیدگاه شما