مفهوم قرارداد آتی

وجه تضمین چیست؟ [تماشا کنید]

در این مطلب به این پرسش پاسخ داده می‌شود که وجه تضمین چیست؟ و مفهوم وجه تضمین اولیه نیز بیان می‌شود. همچنین، در فیلم‌های آموزشی مفهوم وجه تضمین (Initial Margin) و نقش آن در «معاملات آتی» (Future Contract) تشریح می‌شود.

وجه تضمین چیست؟

در علوم مالی، وجه تضمین در واقع وثیقه‌ای است که مالک یک ابزار مالی (Financial Instrument) به عنوان بیعانه در اختیار طرف قرارداد (Counterparty) خود (معمولا کارگزاری خود و یا یک بورس) قرار می‌دهد تا بخشی یا همه «خطرات اعتباری» (Credit Risk) که مالک برای طرف قرارداد خود ایجاد می‌کند را پوشش بدهند. این خطرات در شرایطی امکان بروز دارند که مالک هر یک از اقدامات زیر را انجام داده باشد:

• قرض گرفتن پول از طرف قرارداد برای خرید ابزار مالی
• قرض گرفتن ابزار مالی برای فروش استقراضی آن‌ها (Short)
• ورود به یک ابزار مشتقه (Derivative Contract)

فیلم آموزش وجه تضمین

وجه تضمین به سرمایه‌گذاران برای افزایش قدرت خرید کمک کند. در این ویدئو، مفهوم وجه تضمین، خطرات و مزایای احتمالی و اقدامات لازم برای فعال کردن وجه تضمین، تشریح شده‌اند.

فیلم آموزش وجه تضمین معاملات آتی

در این ویدئو، ضمن بیان مفهوم وجه تضمین، نقش آن در معاملات آتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین، برای درک بهتر مطلب، مثال‌هایی در این رابطه بیان می‌شوند.

سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً‌ با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری،‌ تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آن‌ها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

اگر بازخوردی درباره این مطلب دارید یا پرسشی دارید که بدون پاسخ مانده است، آن را از طریق بخش نظرات مطرح کنید.

«الهام حصارکی»، فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات، گرایش سیستم‌های اطلاعات مدیریت است. او در زمینه هوش مصنوعی و داده‌کاوی، به ویژه تحلیل شبکه‌های اجتماعی، فعالیت می‌کند.

مطالب مرتبط

نظر شما چیست؟

برچسب‌ها

با فرادرس

آموزش‌های ویدئویی فرادرس

همراه شوید

سازمان علمی و آموزشی «فرادرس» (Faradars) از قدیمی‌ترین وب‌سایت‌های یادگیری آنلاین است که توانسته طی بیش از ده سال فعالیت خود بالغ بر ۱۲۰۰۰ ساعت آموزش ویدیویی در قالب فراتر از ۲۰۰۰ عنوان علمی، مهارتی و کاربردی را منتشر کند و به بزرگترین پلتفرم آموزشی ایران مبدل شود. فرادرس با پایبندی به شعار «دانش در دسترس همه، همیشه و همه جا» با همکاری بیش از ۱۸۰۰ مدرس برجسته در زمینه‌های علمی گوناگون از جمله آمار و داده‌کاوی، هوش مصنوعی، برنامه‌نویسی، طراحی و گرافیک کامپیوتری، آموزش‌های دانشگاهی و تخصصی، آموزش نرم‌افزارهای گوناگون، دروس رسمی دبیرستان و پیش دانشگاهی، آموزش‌های دانش‌آموزی و نوجوانان، آموزش مفهوم قرارداد آتی زبان‌های خارجی، مهندسی برق، الکترونیک و رباتیک، مهندسی کنترل، مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، مهندسی صنایع، مهندسی معماری و مهندسی عمران توانسته بستری را فراهم کند تا افراد با شرایط مختلف زمانی، مکانی و جسمانی بتوانند با بهره‌گیری از آموزش‌های با کیفیت، به روز و مهارت‌محور همواره به یادگیری بپردازند. شما هم با پیوستن به جمع بزرگ و بالغ بر ۶۰۰ هزار نفری دانشجویان و دانش‌آموزان فرادرس و با بهره‌گیری از آموزش‌های آن، می‌توانید تجربه‌ای متفاوت از علم و مهارت‌آموزی داشته باشید. مشاهده بیشتر

هر گونه بهره‌گیری از مطالب مجله فرادرس به معنی پذیرش شرایط استفاده از آن بوده و کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب، تنها با کسب مجوز مکتوب امکان پذیر است.
© فرادرس ۱۴۰۱

اوراق مشتقه

تعریف اوراق مشتقه چیست؟

اوراق مشتقه نوعی اوراق بهادار با قیمتی هستند که ارزش آن به یک یا چند دارایی که از آن مشتق می‌شوند بستگی دارد. خود مشتقه قراردادی است مابین دو یا چند طرف بر اساس یک یا چند دارایی. ارزش مشتقه به‌وسیله نوسانات دارایی مبنا تعیین می‌شود. رایج‌ترین دارایی‌های مبنا عبارت‌اند از سهام، اوراق قرضه، کالاها، ارز، نرخ سود و شاخص های بازار.

اوراق مشتقه یا به صورت به‌طورکلی یا در بازار بورس و یا در بازارهای متشکل خارج از بورس معامله می‌شوند. اوراق مشتقه خارج از بورس بخش بزرگ‌تری از مشتقه ها را تشکیل می‌دهند و قانون‌گذاری نشده‌اند، درحالی‌که مشتقه ها معامله شده در بورس استانداردسازی شده‌اند. اوراق مشتقه معامله شده خارج از بورس معمولاً ریسک بیشتری نسبت به مشتقه های استاندارد دارند.

با توجه به محدودیت‌هایی که بازار بورس اوراق بهادار تهران دارد، اوراق مشتقه در اقتصاد ایران چندان رشد و توسعه نیافته است؛ بنابراین ما در مثال‌هایی که در ادامه ذکر می‌کنیم، از اعداد و ارقام و سهام خارجی استفاده می‌کنیم و در انتها توضیحاتی در مورد قراردادهای آتی در ایران ارائه می‌کنیم.

توضیحات مدیر مالی در مورد اوراق مشتقه

اوراق مشتقه قبلاً به این دلیل مورد استفاده قرار می‌گرفتند تا نرخ ارز را برای مبادله کالاها به صورت بین‌المللی تضمین و تثبیت نمایند. با توجه به اینکه ارز کشورهای مختلف ارزش گوناگونی داشتند، معامله گران بین‌المللی به نظام حسابداری برای این تفاوت‌ها نیاز پیدا کردند. امروز، مشتقه ها بر اساس انواع مختلفی از معاملات بنا شده‌اند و استفاده‌های بیشتری نیز دارند. حتی مشتقه هایی بر پایه اطلاعات آب و هوایی مثل میزان باران یا تعداد روزهای بارانی یک منطقه خاص نیز وجود دارند.

چون اوراق مشتقه در شاخه اوراق بهادار جای می‌گیرد و شاخه مخصوصی ندارد، کم‌کم انواع مختلفی از مشتقه ها به وجود آمدند. همچنین، مشتقه ها دارای کاربردهای گوناگونی، بر اساس نوعشان هستند. انواع مشخصی از اوراق مشتقه را می‌توان برای پوشش یا بیمه شدن در برابر ریسک یک دارایی به کار برد.

اوراق مشتقه همچنین می‌توانند در سفته بازی برای شرط‌بندی قیمت های آینده یک دارایی یا دور زدن مسائل مربوط به نرخ مبادله نیز مورداستفاده قرار گیرند. به طور مثال، یک سرمایه گذار اروپایی که سهامی در یک شرکت آمریکایی می‌خرد (با استفاده از دلار آمریکا)، درحالی‌که سهام را در اختیار دارد، در معرض ریسک نرخ مبادله قرار می‌گیرد. برای پوشش این ریسک، سرمایه گذار می‌تواند قراردادهای آتی ارزی را خریداری کند تا یک نرخ مبادله مشخص برای فروش سهام خود در آینده و تبدیل دلار به یورو را برای خود از قبل تثبیت کند. به علاوه، بسیاری از مشتقه ها اهرم‌های قوی دارند.

انواع رایج اوراق

قرارداد آتی

قرارداد آتی (به انگلیسی: Futures contract) یکی از رایج‌ترین انواع مشتقه ها است. قرارداد آتی توافقی است بین دو طرف برای فروش یک دارایی با یک قیمت از پیش توافق شده در زمان شخصی از آینده. شخصی ممکن است به صورت عمومی از قراردادهای آتی استفاده کند تا در طول یک بازه زمانی خاص، در برابر ریسکی مشخص، پوشش ایجاد نماید. به طور مثال، فرض کنید که در ۳۱ جولای ۲۰۱۵، دیانا صاحب ده هزار سهم شرکت وال مارت بوده باشد که در آن موقع ارزشی معادل ۷۳٫۵۸ دلار به ازای هر سهم داشت. او با ترس از اینکه ارزش سهامش کاهش خواهد یافت، تصمیم گرفت تا قرارداد آتی برای محافظت از ارزش سهامش ایجاد نماید. جری، یک سفته باز که افزایشی قیمت سهام وال مارت را پیش‌بینی کرده است، با دیانا بر سر یک قرارداد آتی به توافق می‌رسد. دیانا بیان می‌کند که در یک بازه یک‌ساله، جری کل ده هزار سهم وال مارت دیانا را با ارزش کنونی ۷۳٫۵۸ دلار خریداری خواهد کرد.

قرارداد آتی ممکن است به‌عنوان چیزی مثل شرط‌بندی بین دو طرف در نظر گرفته شود. اگر ارزش سهام دیانا کاهش یابد، سرمایه گذاری او محافظت شده است زیرا جری توافق کرده تا در روز پایانی قرارداد کل سهام را با ارزشی که در جولای ۲۰۱۵ داشتند، بخرد و اگر ارزش سهام افزایش یابد، جری ارزش بیشتری از سهام به دست می‌آورد چون قیمت جولای ۲۰۱۵ را در جولای ۲۰۱۶ پرداخت می‌نماید. یک سال مفهوم قرارداد آتی بعد، ۳۱ جولای سر می‌رسد و وال مارت به ازای هر سهم ۷۱٫۹۸ دلار قیمت گذاری شده است. دیانا حالا از قرارداد آتی سود کرده است و مبلغ ۱٫۶۰ دلار به ازای هر سهم سود برده است که اگر فقط تا جولای ۲۰۱۶ صبر می‌کرد، این مبلغ گیرش نمی‌آمد. درحالی‌که این رقم ممکن است خیلی زیاد نباشد، ولی وقتی ده هزار سهم را در نظر می‌گیریم، تفاوت ۱۶۰۰۰ دلاری آشکارتر می‌شود. از طرف دیگر، جری حدس ضعیفی داشته و مقدار زیادی ضرر کرد ه است.

پیمان آتی

پیمان آتی (به انگلیسی: Forward contracts) نوع مهم دیگری از اوراق مشتقه به شمار می‌رود که مشابه قرارداد آتی است، ولی تفاوت کلیدی آن در این است که برخلاف قرارداد آتی، پیمان آتی در بازار معامله نمی‌شوند، بلکه فقط به صورت قراردادی خارج از بورس و به صورت غیررسمی مورد معامله قرار می‌گیرد.

قرارداد سوآپ یا معاوضه

قرارداد سوآپ یا معاوضه (به انگلیسی: Swap) هم نوع مرسوم دیگری از مشتقه ها به شمار می‌رود. قرارداد سوآپ اغلب شامل یک مجموعه از جریانات نقدی است و درواقع حالت کلی‌تر پیمانهای آتی است که در آن به‌جای یک پرداخت با مجموعه از پرداخت ها مواجه هستیم. این نوع قرارداد معمولاً در تغییر نوع وامها توسط افراد کاربرد دارند. برای مثال شخصی ممکن است از نرخ سود سوآپ استفاده کند تا از وام با نرخ سود متغیر به وام با نرخ سود ثابت و یا برعکس، تغییر وضعیت دهد. اگر شخصی دارای وام با نرخ سود متغیر تلاش می‌کرد تا امور مالی اضافی خود را ایمن نماید، قرض دهنده ممکن بود به خاطر مبهم بودن نرخ بهره متغیر در آینده و بر اساس توانایی شخص در بازپرداخت آن، از وام دادن به او سرباز زند، شاید به این خاطر که می‌ترسد شخص نکول کرده و وام خود را پرداخت نکند. به همین دلیل، او باید به دنبال تغییر وضعیت از نرخ متغیر با شخص دیگری باشد که نرخ سود ثابت دارد. گرچه وام ها به نام شخص اصلی باقی خواهند ماند، ولی قرارداد برای هر شخص اجبار می‌کند که پرداخت وام دیگری بر اساس یک نرخ دوجانبه توافق شده صورت گیرد. ولی این کار می‌تواند پرمخاطره باشد، زیرا اگر یک طرف نکول کرده و یا ورشکسته شود، دیگری مجبور خواهد بود تا به وام اصلی خود بازگردد. قراردادهای سوآپ می‌توانند با استفاده از نرخ های سود، ارز یا کالاها انجام گیرند.

قراردادهای اختیار معاملات

قراردادهای اختیار معاملات (به انگلیسی: Options) یک فرم رایج دیگر از مشتقه ها هستند. قرارداد اختیار معامله ازاین‌جهت مشابه قرارداد آتی بوده که توافقی است بین دو طرف که به یکی از آن‌ها این فرصت را می‌دهد تا اوراق بهادار را از طرف دیگر و در یک قرارداد آتی از قبل مشخص شده، بخرد یا به وی بفروشد. ولی تفاوت کلیدی بین اختیار معامله و آتی این است که با یک اختیار، خریدار یا فروشنده متعهد نمی‌شود که معامله را انجام دهد، به همین خاطر نام «اختیار» بر آن نهاده‌اند. خود مبادله در نهایت، اختیاری است. درست مثل قراردادهای آتی، اختیارات ممکن است برای پوشش دادن سهام فروشنده در برابر کاهش قیمت، مورداستفاده قرار بگیرند و به خریدار فرصتی دهند تا از طریق سفته بازی، سود مالی به دست آورد. قرارداد اختیار می‌تواند به صورت قرارداد اختیار خرید یا فروش کوتاه یا بلندمدت باشد.

مشتقه اعتباری

مشتقه اعتباری (به انگلیسی: credit derivative) نوع دیگری از اوراق مشتقه است. این نوع از مشتقه، وامی است که به یک سفته باز با تخفیفی نسبت به ارزش حقیقی خود فروخته می‌شود. گرچه وام دهنده اصلی وام را با قیمت کمتری می‌فروشد و درنتیجه سود کمتری خواهد برد، در فروش وام، وام دهنده بیشتر سرمایه خود از وام را باز پس گرفته و می‌تواند از آن پول برای توزیع وام های جدید و پرسودتر بهره جوید. اگر به طور مثال یک قرض دهنده وامی توزیع کند و متعاقباً این فرصت را داشته باشد تا خود را با وامی پرسود تر درگیر نماید، وام دهنده ممکن است این تصمیم را بگیرد که وام اصلی را به سفته باز بفروشد تا بتواند منابع مالی وام پرسودتر را تأمین نماید. به این طریق، مشتقه های اعتباری به ازای ریسک کمتر و نقدینگی بیشتر بهره کمتری دریافت می‌کنند.

اوراق بهادار با پشتوانه وام‌های رهنی

اوراق بهادار با پشتوانه وام‌های رهنی (به انگلیسی: mortgage-backed security) یکی دیگر از انواع مشتقه ها را تشکیل می‌دهند که یک شاخه وسیع از مشتقه ها هستند و به این وسیله که دارایی‌های پشتوانه مشتقه ها، وام های رهنی هستند، تعریف می‌شوند.

محدودیت‌های اوراق مشتقه

همان‌طور که در بالا اشاره شد، مبحث مشتقه ها یک شاخه وسیع از اوراق بهادار است، پس استفاده از این اوراق در گرفتن تصمیمات مالی بسته به نوع مشتقه، متفاوت خواهد بود. به صورت عمومی، نکته کلیدی برای داشتن یک سرمایه گذاری ایمن این است که ریسک های مربوط به مشتقه را به طور کامل درک نمایید، مثل دارایی پایه یا مبنا، قیمت و تاریخ انقضا و شرایط قرارداد. استفاده از اوراق مشتقه فقط زمانی معقول است که سرمایه گذار از ریسک ها کاملاً آگاه بوده و تأثیر سرمایه گذاری در استراتژی پرتفوی خود را درک نماید.

مثالی از قرارداد آتی سکه در بورس اوراق بهادار تهران

فرض کنید در روز شنبه ۱۰ اسفند، سرمایه گذاری اقدام به خرید یک قرارداد آتی سکه به ارزش هر سکه ۹٫۰۸۰٫۰۰۰ ریال نمود و بابت این قرارداد ده سکه ای، مبلغ ۹٫۰۸۰٫۰۰۰ (معادل ۱۰% ارزش معامله) به‌عنوان وجه تضمین به‌حساب خود نزد بورس واریز کرد. اگر بهای سکه در روز ۲۱ اسفند، به عدد ۹٫۱۰۰٫۰۰۰ ریال افزایش یابد، با توجه به اینکه سرمایه گذار مبلغ ۲۰٫۰۰۰ ریال در هر سکه سود برده، اتاق پایاپای، از حساب تضمین فروشنده، ۲۰٫۰۰۰ ریال کسر کرده و به‌حساب سرمایه گذار مورد مثال واریز می‌کند. حال اگر در روز دوشنبه، سکه به ناگهان به رقم ۹٫۰۵۰٫۰۰۰ ریال تنزل کند، با توجه به زیان ۵۰٫۰۰۰ ریالی نسبت به روز گذشته، بورس از حساب سرمایه گذار مورد مثال ۵۰٫۰۰۰ ریال به ازای هر سکه کسر و به‌حساب فروشنده واریز می‌کند. این عمل بروز رسانی حساب‌ها، روزانه تا پایان قرارداد ادامه می‌یابد.

درصورتی‌که وجه تضمین هر یک از طرفین بر اثر همین بروز رسانی، آن‌قدر کاهش یابد که از حداقل تضمین اولیه مورد نظر بورس کمتر شود، در آن صورت جهت تصمیم‌گیری نسبت به نحوه ادامه قرارداد، برای سرمایه گذار اعلامیه صادر می‌شود.

معادل‌ انگلیسی اوراق مشتقه عبارت است از:

Derivative

اگر سؤال یا نظری دارید لطفاً در بخش پرسش و پاسخ سؤالات مالی مطرح کنید. همین‌طور با اشتراک‌گذاری این نوشته در شبکه‌های اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید.

معاملات آتی یا فیوچرز چیست؟صفر تا صد فیوچرز به زبان ساده

فیوچرز یا معاملات آتی در واقع نوعی معاملات مشتقه است. در این فرآیند قراردادهای تجاری تنظیم شده بین دو طرف، ملاک واقع می‌شود. در این توافق کالای مورد مبادله بیت کوین است. امروز در این مقاله قصد داریم بگوییم که فیوچرز چیست و صفر تا صد آن را برای شما توضیح دهیم. ابتدا بررسی می‌کنیم که فیوچرز چیست، سپس در مورد نحوه انجام آن، پلتفرم‌هایی که از آن پشتیبانی می‌کنند و آموزش کار در آن‌ها و… صحبت خواهیم کرد. پس تا انتها همراه ما باشید.

در ادامه مواردی به شما آموزش داده خواهد شد که بخش کوچکی از دوره آموزش ارز دیجیتال آکادمی پارسیان بورس است. تاکنون چندین دوره از این کلاس آنلاین برگزار شده و خروجی‌های آن پیشرفت‌های زیادی را در حوزه ترید ارز دیجیتال در خود دیده‌اند. درصورتی که قصد دارید تحلیل تکنیکال، بنیادی، آشنایی با فیوچرز، کار کردن با صرافی‌های مهم و کیف پول‌ها و خیلی از چیزهای دیگر را یاد بگیرید، این دوره برای شماست.

معاملات آتی تنظیم شده بیت کوین، اولین بار در اواخر سال 2017 در بورس و توسط هیئت مدیره شیکاگو (CBOE) (اکنون با نام Cboe Options Exchange شناخته می‌شود) آغاز شد. این نوع معاملات خیلی زود با قراردادهایی در بورس کالای شیکاگو (CME) همراه شد. در حالی که محصول Cboe متوقف شده است، معاملات آتی CME از آن زمان به بخش بزرگی از بازار معاملات کریپتو تبدیل شده است.

استقبال از این معاملات به قدری بالا بود که در تاریخ 16 فوریه، ارزش همه قراردادهای آتی در صرافی‌های بزرگ در ایالات متحده و خارج از کشور به 26.9 میلیارد دلار در طی یک روز (24 ساعت) رسید. در سال 2021، CME میانگین حجم روزانه 10105 قرارداد آتی بیت کوین را گزارش کرد که نسبت به سال قبل 13 درصد افزایش داشت.

معاملات فیوچرز چیست؟

در واقع معاملات futures معاملاتی هستند که در آن‌ها توافقی برای خرید یا فروش یک دارایی پایه به قیمت ثابت در یک تاریخ معین انجام می‌شود. در دنیای رمز ارزها و ارزهای دیجیتال این معاملات در خصوص ارزهای مفهوم قرارداد آتی دیجیتال انجام می‌شود. در این حالت دارایی فرد معامله کننده بیت کوین خواهد بود.

معاملات آتی به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در برابر بازارهای بی‌ثبات، محافظت شوند. همچنین اطمینان حاصل کنند که می‌توانند یک ارز دیجیتال خاص را با قیمت تعیین شده در آینده خریداری کرده یا بفروشند. البته، اگر قیمت در جهت مخالفی که یک معامله‌گر می‌خواهد حرکت کند، ممکن است بیشتر از قیمت بازار بیت‌کوین پرداخت کند یا آن را با ضرر بفروشد.

فرآیند فیوچرز در ارز دیجیتال چیست؟

در برخی شرایط، به جای خرید یا فروش مستقیم، یک ارز دیجیتال مانند بیت کوین معامله می‌شود. معاملات آتی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا به طور غیرمستقیم در فرآیند خرید بیت کوین قرار گرفته و به طور بالقوه از تغییرات قیمت آن سود ببرند.

اگرچه معاملات آتی کریپتو قرار است قیمت دارایی پایه را از نزدیک ردیابی کند، اما ارزش آن گاهی اوقات می‌تواند در سررسیدش متفاوت باشد. (از آنجایی که به سمت تاریخ تسویه آن نزدیک می‌شود.) این معمولاً ناشی از تغییرات شدید ناگهانی در نوسانات است که می‌تواند توسط یک عامل اساسی ایجاد شود. (مثلاً خرید بیت کوین بیشتر تسلا یا حضور یک کشور بزرگ که رمز ارز را قبلاً ممنوع کرده بود.)

مسائل عرضه و تقاضا برای قراردادهای خاص می‌تواند منجر به افزایش یا کاهش در یک یا چند مجموعه از معاملات آتی در مقایسه با سایرین شود.

توافق خریدار و فروشنده

در معاملات فیوچرز یک توافق باید بین خریدار و فروشنده انجام شود. در این حالت باید سه بخش اصلی در قرارداد اعمال شود.

قرارداد آتی (futures) چیست؟ + آشنایی با معاملات آتی بیت کوین

قرارداد آتی (futures) چیست؟ + آشنایی با معاملات آتی بیت کوین

در بازارهای مالی اتفاقات بسیاری در حال رخ دادن است که آگاهی از آن‌ها می‌تواند شما را به طور حرفه‌ای برای کسب درآمد بالاتر آماده کند. از این میان قرارداد آتی به‌عنوان یکی از انواع معاملات پیشرفته در دنیای ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و دیگر بازارهای مالی می‌تواند به طور خاص به شما کمک کند تا سود بیشتری از این بازارها کسب کنید.

همان طور که از نام این قراداد مشخص است، قرارداد آتی مربوط به زمان آینده است. در زمان عقد یا سررسید قرارداد هر یک از خریدار و فروشنده‌ها وظایف و تعهداتی دارند که باید به آن‌ها پایبند باشند. ما در ادامه در مورد قرارداد آتی بیشتر توضیح خواهیم داد تا بتوانید به طور کامل با مفهوم و چگونگی اجرای آن آشنا شوید.

منظور از قرارداد آتی در بازارهای مالی چیست؟

در قرارداد آتی خریدار و فروشنده برای تبادل یک دارایی که می‌تواند ارز دیجیتال یا هر دارایی دیگری باشد به توافق می‌رسند. این دارایی باید در زمان مشخص با قیمت تعیین شده بین دو طرف مبادله شود. طبق این قرارداد خریدار موظف است تا قیمتی که برای دارایی تعیین شده است را پرداخت کند و فروشنده نیز باید دارایی مورد نظر را در زمان تعیین شده به خریدار تحویل دهد.

به‌عنوان مثال می‌توان قراردادهای مربوط به معاملات آتی ارزهای دیجیتال را نام برد که برای مبادله یکی از ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین در آینده بسته شده خواهد شد. نکته مهم که در مورد قرارداد آتی وجود دارد مربوط به زمان پرداخت مبلغ قرارداد و نیز زمان سررسید آن است. در قراردادهای آتی هزینه خرید در زمان بسته شدن یا عقد قرارداد توسط خریدار پرداخت می‌شود.

این در حالی است که دارایی مورد نظر در زمان سررسید قرارداد و در زمان آینده باید توسط فروشنده تحویل خریدار داده شود. حال که با مفهوم این قرارداد آشنا شدید بهتر است در مورد میزان کاربرد قرارداد آتی در بازارهای مالی نیز بیشتر بدانید. ما در بخش بعد به این موضوع خواهیم پرداخت.

قرارداد آتی در چه مواردی کاربرد دارد؟

شاید شما هم به خوبی بدانید که قرارداد آتی نه تنها در دنیای مدرن بلکه در گذشته نیز در بازارهای مالی کاربردهای زیادی در جهت تامین کالا برای مشتری‌ها داشته است.

به گونه‌ای که بسیاری از تبادلات مالی و فعالیت‌های اقتصادی بر مبنای پرداخت پول و دریافت جنس در زمان مشخصی در آینده بسته می‌شد. در حال حاضر نیز نه تنها این نوع قرارداد به شیوه‌های گذشته مورد استفاده قرار می‌گیرد بلکه کاربردهای بیشتری یافته و در بازارهای مالی نوظهور مانند بازار ارزهای دیجیتال نیز به شدت مورد توجه قرار گرفته است.

مزایای قراردادهای آتی یست؟

هر خریدار و فروشنده‌ای با توجه به شرایطی که در آن قرار دارد ممکن است ترجیح دهد تا نوعی از تبادل مالی را داشته باشد. یکی از تبادلات مالی که برای خریداران و فروشندگان بسیار سودمند است قرارداد آتی است؛ زیرا که باعث کاهش ریسک در مواقع خاص در بازارهای مالی و در زمان تجارت یا فعالیت اقتصادی خواهد شد.

برای مثال با بستن قرارداد آتی فروشنده خواهد توانست تا قبل از تحویل کالا یا دارایی مورد نظر هزینه تولید آن را تامین کند. از سوی دیگر خریدار نیز مطمئن خواهد بود که در زمان مقرر کالا یا دارایی مورد نظر را تحویل خواهد گرفت و نگرانی در مورد امکان افزایش قیمت آن کالا یا دارایی در آینده نخواهد داشت.

حتی شما به‌عنوان یک خریدار با پیش‌بینی افزایش قیمت دارایی خاصی در آینده می‌توانید با عقد یک قرارداد آتی به سود زیادی دست پیدا کنید. البته میزان این سود وابسته به شرایط زیادی خواهد بود که نیاز به تامل بیشتری در زمان خرید و یا عقد قرارداد دارد.

خرید و فروش ارزهای دیجیتال با عقد قرارداد آتی

علاوه‌بر کالاها و دارایی‌هایی که سال‌ها برای ما شناخته شده بودند، امکان خریدوفروش ارزهای دیجیتال نیز با عقد قراردادهای آتی وجود دارد. این قراردادها می‌توانند به شما کمک کنند تا در خریدوفروش هر یک از ارزهای دیجیتال سود بیشتری کسب کنید؛ البته مانند خریدوفروش کالاهای دیگر، تبادل ارز دیجیتال نیز نیاز به تامل بیشتری توسط شما دارد تا بتوانید قرارداد را به نحوی تنظیم کنید که ضامن سود بیشتر شما در آینده باشد.

حتی در مقایسه با دیگر کالاها باید در زمان عقد قرارداد خرید یا فروش ارزهای دیجیتال شما باید توجه بسیار بیشتری کنید؛ زیرا که همان‌طور که آگاه هستید، قیمت ارزهای دیجیتال به طور مداوم در دامنه نسبتا بالایی در نوسان است و در صورت بی‌توجهی ممکن است که عقد یک قرارداد آتی نه تنها برای شما سودی نداشته باشد بلکه باعث ضرر و زیان شما شود.

قرارداد آتی در معاملات بیت کوین

گفتیم که علاوه‌بر کالاهای مختلف و دارایی‌های غیر دیجیتال، امکان تبادل ارزهای دیجیتال نیز با قراردادهای آتی وجود دارد. یکی از بارزترین این قراردادها برای معاملات آتی بیت کوین است.

بیت کوین یکی از معروف‌ترین ارزهای دیجیتال است که بیشتر سرمایه گذاران بازار ارزهای دیجیتال قصد دارند تا از راه سرمایه گذاری و خریدوفروش آن سود بیشتری به دست آورند. می‌توان با یک برنامه‌ریزی درست موفق به کسب سود بیشتر با استفاده از معاملات آتی بیت کوین و عقد قراردادهای هوشمندانه شد. توجه داشته باشید که در قرارداد آتی که برای معامله بیت کوین خواهید بست، ممکن است که حتی بیت کوینی برای خرید یا فروش وجود نداشته باشد؛ زیرا که برای فعالان بازار این امکان وجود دارد که با تکیه بر سفته و بدون وجود بیت کوین اقدام به عقد قرارداد آتی بنمایند.

نتیجه گیری

قراردادهای آتی همواره برای تبادل کالاها و دارایی‌های مختلف مورد استفاده بود‌ند. در سال‌های اخیر با ظهور ارزهای دیجیتال به‌عنوان یک نوع از دارایی امکان عقد قرارداد برای خریدوفروش آن‌ها مانند سایر کالاها به وجود آمده است.

یکی از بارزترین نمونه‌های عقد این قرارداد، برای معاملات آتی بیت کوین است که دو طرف با توجه به پیش‌بینی که از قیمت بیت کوین در آینده دارند اقدام به بستن قراردادی با سررسید در زمان آینده خواهند کرد.

اگرچه باید توجه داشته باشید که این قراردادها برای ارزهای دیجیتال و بیت کوین به دلیل نوسانات بالای قیمتی با ریسک مواجه هستند، اما شما هم می‌توانید از آن به‌عنوان ابزاری برای سود بیشتر در بازار ارزهای دیجیتال بهره ببرید.

قرارداد آتی سکه

تعاریف و اصطلاحات رایج در معاملات قرارداد آتی

1-آخرین روز معاملاتی 2-اتاق پایاپای 3-اخطاریه افزایش وجه تضمین

4- ارزش قرارداد 5-اطلاعیه معاملاتی قرارداد آتی - 6ا علامیه تحویل

7- بازار جبرانی 8-بستن موقعیت 9-بورس 10- به روز رسانی حساب ها

11-بیانیه ریسک 12-پیش پرداخت تحویل 1۳-تحویل 14-تسویه نقدی 15-دوره عادی معاملاتی 16- جلسه معاملات 17-حداقل وجه تضمین 18-حراج پیوسته 19-حراج تک قیمتی 2۰ - حساب عملیاتی مشتری 21-خریدار 22-دارائی پایه 23-دوره پایانی معاملات 24- دوره پیش گشایش 2۵-دوره تسویه روزانه 26- دوره گشایش 27- دوره معاملات 2۸-رسید انبار 29-روزکاری 30-سفارش 3۱-فروشنده 32-. قراردادآتی 33-قرارداد آتی پذیرش شده ۳۴ -قیمت تسویه روزانه 35-کمیته آتی 36-گواهی آمادگی تحویل 3۷-ماه قرارداد 38- مشتری 39-موقعیت تعهدی ۴ 0-موقعیت تعهدی باز 4۱- موقعیت تعهدی خرید 42-موقعیت تعهدی فروش ۴ 3-وجه تضمین ۴ ۴-وجه تضمین اضافی 45-وجه تضمین اولیه ۴ 6-وجه تضمین جبرانی

تعاریف و اصطلاحات رایج در معاملات قرارداد آتی بر اساس مصوبه 19/12/1386 هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار:

1- آخرین روز معاملاتی : آخرین روزی که امکان معامله یک " قرارداد آتی" در " بورس"وجود دارد .

2-اتاق پایاپای : واحدی است که وظیفه تسویه و پایاپای " قرارداد آتی" را برعهده دارد .

3-اخطاریه افزایش وجه تضمین : اخطاری است که به منظور افزایش وجه تضمین مشتریان تا سطح "وجه تضمین اولیه " داده می شود .

4- ارزش قرارداد : ارزش دارایی تعهد شده در " قرارداد آتی " در زمان اخذ موقعیت تعهدی است .

5-اطلاعیه معاملاتی قرارداد آتی : گزارشی است که برای اطلاع سرمایه گذاران از وضعیت " دارائی پایه " و مشخصات " قرارداد آتی " در قالب فر م هایی که به تصویب هیئت مدیرة " بورس " می رسد،برای عموم منتشر می شود .

6-اعلامیه تحویل : اعلامیه ای است که توسط اتاق پایاپای جهت اطلاع خریداران از وضعیت تحویل کالا به آنها ارائه می گردد .

7- بازار جبرانی : بازاری است که پس از پایان معاملات روزانه تشکیل می گردد . در این بازار محدودیتهای قیمتی و مقداری معاملات تغییر می یابد و معاملات آن تاثیری در محاسبه " قیمت تسویه روزانه " ندارد .

8-بستن موقعیت: تبدیل تعهد از طریق اتخاذ یک "موقعیت تعهدی " جدید معکوس در مقابل " موقعیت تعهدی باز " مشتری.

9- بورس: شرکت بورس کالای ایران(سهامی عام ( می باشد .

10-به روز رسانی حساب ها : فرآیندی است که پس از پایان "جلسه معاملات " توسط "اتاق پایاپای" و به ترتیبی که در این دستورالعمل ذکر گردیده است، با هدف کنترل وجوه تضمین مشتریان انجام می شود .

11-بیانیه ریسک: فرمی است که قبل از فعالیت در بازار معاملات آتی باید به امضا مشتری رسیده باشد و حاکی از اقرار شخص مذکور نسبت به آگاهی کامل وی از ریسک موجود در این معاملات می باشد .

12- پیش پرداخت تحویل: وجهی است که خریداران باید به عنوان پیش پرداخت جهت تحویل کالا نزد " اتاق پایاپای " تودیع نمایند .

13-تحویل : تسلیم دارایی پایه " قرارداد آتی " سررسید شده توسط فروشنده به خریدار .

14-تسویه نقدی : توافق طرفین تعهد مبنی برسقوط تعهدات ایشان است که بر مبنای آن تسویه نهایی بر حسب آخرین " قیمت تسویه روزانه " صورت پذیرفته و مانده وجوه مسترد می گردد .

15- دوره عادی معاملاتی: دوره زمانی است که در آن معاملات بر مبنای " حراج پیوسته " انجام می شود .

16-جلسه معاملات: دوره زمانی انجام معاملات یک " قرارداد آتی" است که شامل "دوره گشایش " ، " جلسه عادی معاملاتی " و " دوره پایانی معاملات " می شود .

17-حداقل وجه تضمین: حداقلی از سطح " وجه تضمین اولیه " است که برای هر موقعیت تعهدی باز باید موجود باشد . حداقل مذکور در مشخصات هر " قرارداد آتی " تعیین می شود .

18-حراج پیوسته : حراجی است که پس از " دوره گشایش " آغاز و تا پایان جلسه معاملات ادامه می یابد .

19-حراج تک قیمتی: حراجی است که پس از " دوره پیش گشایش " جهت کشف یک نرخ برای اجرای سفارشات ثبت شده و شروع حراج پیوسته انجام می شود .

20- حساب عملیاتی مشتری : حساب بانکی مشتری است که جهت تسویه وجوه توسط "اتاق پایاپای" مورد استفاده قرار می گیرد .

21-خریدار : شخصی است که تعهد به خرید دارایی پایه در سر رسید می نماید و مطابق عرف بازار خریدار نامیده می شود .

22- دارائی پایه: دارائی موضوع " قرارداد آتی پذیرش شده " است .

23-دوره پایانی معاملات: دوره ای است که بازار با آن پایان می یابد و طی آن ورود سفارش جدید و یا ابطال سفارشات امکان پذیر نمی باشد و صرفاً سفارشاتی که با تغییر قیمت، شرایط برابری قیمت خرید و فروش را احراز می کنند، در این دوره اجرا می شوند .

24- دوره پیش گشایش: دوره ای است که در آن امکان ثبت , تغییر و حذف سفارش وجود دارد و لیکن سفارشات اجرا نمی شود .

25- دوره تسویه روزانه: مدت زمانی است که طی آن عملیات مربوط به تسویه " قرارداد آتی " صورت می گیرد .

26- دوره گشایش : این دوره شامل دوره " پیش گشایش " و " حراج تک قیمتی " است .

27-دوره معاملات : فاصله زمانی اولین لغایت آخرین روز معاملات هر " قرارداد آتی " که در مشخصات آن قرارداد تعریف می شود .

28-رسید انبار: سندی است که توسط انبارهای مورد تائید " بورس " صادر شده و مالکیت شخص را بر مقدار مشخصی از یک کالا گواهی می کند .

29-روزکاری: روزهای مجاز معاملاتی که توسط هیئت مدیره " بورس " جهت انجام معاملات آتی تعیین می شود .

30-سفارش: دستور مشتری جهت اتخاذ " موقعیت تعهدی " خرید یا فروش

31-فروشنده : شخصی است که تعهد به فروش " دارایی پایه " در سر رسید می نماید و مطابق عرف بازار فروشنده نامیده می شود .

32- قراردادآتی : قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد ، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند.

33-قرارداد آتی پذیرش شده : اوراق بهادار مبتنی بر کالایی است که توسط هیئت پذیرش "بورس" به منظور معاملات آتی در " بورس " پذیرش شده است .

34-قیمت تسویه روزانه : قیمتی است که روزانه جهت به روز رسانی حساب ها توسط " بورس " محاسبه و اعلام می گردد .

35-کمیته آتی : کمیته ای است که توسط هیأت مدیره " بورس " جهت انجام وظایف مصرح در دستورالعمل اجرایی معاملات قرارداد آتی تشکیل می گردد . اعضای این کمیته باید بر اساس مقررات و با رعایت بی طرفی و انصاف عمل کنند . ضوابط اجرایی فعالیت کمیته توسط هیئت مدیره " بورس " تعیین می شود و مدیرعامل"بورس " مسئولیت نظارت بر حسن انجام وظایف این کمیته را بر عهده دارد .

36-گواهی آمادگی تحویل: سندی است که توسط فروشنده " قرارداد آتی " و به منظور آگاهی اتاق پایاپای از آمادگی وی جهت تحویل کالا در قالب فرم های بورس ارائه می گردد .

37- ماه قرارداد: ماهی است که درآن " قرارداد آتی " سررسید می شود .

38-مشتری: شخصی که به عنوان خریدار یا فروشنده در بازار فعالیت می کند .

39- موقعیت تعهدی : تعهد موضوع یک " قرارداد آتی " در بازار معاملات آتی است .

40-موقعیت تعهدی باز:" موقعیت تعهدی " که در بازار معاملات آتی تسویه نهائی نشده است .

41-موقعیت تعهدی خرید:" موقعیت تعهدی " است که مشتری با اتخاذ آن ، متعهد به خرید دارائی پایه ذکر شده در " قرارداد آتی " می گردد .

42-موقعیت تعهدی فروش : موقعیت تعهدی است که مشتری با اتخاذ آن ، متعهد به فروش دارائی پایه ذکر شده در " قرارداد آتی " می گردد .

43-وجه تضمین : وجهی است که در قالب شرط ضمن عقد از مشتریان دریافت می شود .

*توضیح: برای آنکه سرمایه گذاراجازه یابد تا یک قرارداد آتی را بخرد و یا بفروشد بورس از او ودیعه ای را درخواست می کند که مارجین نام دارد. این ودیعه که توسط کارگزار ازسرمایه گذاران جمع آوری می شود به حساب بانکی اتاق پایاپای بورس واریز میشود. این ودیعه که متعلق به سرمایه گذار است می تواند هر لحظه توسط او از کارگزار درخواست شود و کارگزار موظف است آنرا فوراً به سرمایه گذار تحویل دهد. سپس کارگزار به نوبه خود این مبلغ را صبح روز بعد از اتاق پایاپای بورس دریافت می کند . علت درخواست این مبالغ از سرمایه گذاران بسیار ساده است. بازار مالی جائی است که همه می توانند با خیال راحت سرمایه گذاری کنند و واهمه ای ندارند که طرف مقابل که با اومعامله کرده زیر حرف خود بزند. اصولا بورس یا همان بازار مالی به همین علت جذاب است. ودیعه سپاری یکی از مهمترین مکانیزم هائی است که که بورس را به ایجاد این محل امن برای سرمایه گذاران کمک می کند .

44-وجه تضمین اضافی : وجه تضمینی است که در صورت عدم کفایت " وجه تضمین اولیه " جهت پوشش ریسک نوسانات قیمت، از کلیه مشتریان دارای " موقعیت تعهدی باز " اخذ می گردد . این وجه با اعلام اتاق پایاپای و طی مهلت اعلام شده از سوی این اتاق باید توسط مشتریان پرداخت گردد . میزان این وجه توسط " بورس " تعیین می شود .

45-وجه تضمین اولیه : وجه تضمینی است که جهت تضمین ایفای تعهدات مشتریان برای ایجاد یک " موقعیت تعهدی " اخذ می شود . میزان این وجه در مشخصات هر " قرارداد آتی " تعیین می شود .

46-وجه تضمین جبرانی : وجه تضمینی است که مشتریان بعد از دریافت " اخطاریه افزایش وجه تضمین " ، باید نزد " اتاق پایاپای " تودیع نمایند.