نسبت های سود آوری

دانشکده آموزش بورس و ارز ﻫﺪف ﻏﺎﺋﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺣﺪاﮐﺜﺮﮐﺮدن ﺑﺎزده ﺳﻬﺎﻣﺪاران اﺳﺖ و ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﺑﺰار ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻫﺪف ذکر شده اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ عادی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻬﺎﻣﺪاران در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺮاي ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﺳﻮدآوري اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻗﺎﺋﻞ ﺑﺸﻮﻧﺪ. ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﺳﻮدآوري ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از :

بورس ایران

تحلیل تکنیکال ، تحلیل بنیادی ، بررسی گزارشات شرکتها ، بررسی خرید و فروش عمده های بالای یک درصد

نسبت های سود آوری

نسبت های سود آوری :

این نسبت ها شاخص مهمی از موفقیت یا شکست سیاستهای مدیریت به شمار می روند که مهمترین آنها عبارتند از :

نسبت سود ناخالص

این نسبت کارآیی تولید را نسبت های سود آوری از نظر کنترل هزینه های تولید و سیاست مربوط به قیمت گذاری را نشان می دهد .

حاشیه سود ( نسبت سود خالص )

نسبت بازده سرمایه گذاری

مجموع دارایی ها

این نسبت بازگشت سود حاصل از مجموع سرمایه گذاری در دارایی های شرکت را نشان می دهد .

نسبت بازده حقوق صاحبان سهام

حقوق صاحبان سهام

این نسبت نرخ بازده سرمایه را برای صاحبان سهام نشان میدهد .

تجزیه و تحلیل مالی و سیستم دوپونت

در سیستم دوپونت نسبت بازده سرمایه گذاری از رابطه زیر بدست می آید :

نسبت بازده سرمایه گذاری

مجموع دارایی ها * فروش

ملاحظه می شود که نسبت بازده سرمایه گذاری از دو نسبت حاشیه سود و گردش مجموع دارایی نسبت های سود آوری ها بدست می آید .

از این نسبت می توان این چنین نتیجه گرفت که شرکتهایی که از دارایی های خود به طور موثر استفاده می نمایند دارایی بازدهی بالاتری هستند .

رابطه سیستم دوپونت و نسبت بدهی

نسبت بدهی درصد استفاده از استقراض را معلوم می کند و سود حاصل از به کار گیری سرمایه دیران را اهرم مالی می گویند چنانچه درصد بازدهی استفاده از وام بیش از درصد هزینه بهره باشد این افزایش سود دهی اثر مستقیم بر بازدهی حقوق صاحبان سهام خواهد داشت .

در سیستم دوپونت بازدهی حقوق صاحبان سهام از رابطه زیر محاسبه می شود :

نسبت بازده سرمایه گذاری

نسبت بازده حقوق نسبت های سود آوری صاحبان سهام

در رابطه فوق برای افزایش بازدهی حقوق صاحبان سهام کافی است مخرج کسر کوچک شود و مخرج کسر زمانی کوچک می شود که نسبت بدهی افزایش یابد و افزایش این نسبت وابسته به بالا رفتن مجموع بدهی ها است .

ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﺳﻮد آوري

108

1- ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻓﺮوش :

اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ و ﻣﯿﺰان ﺑﺎزدﻫﯽ را ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ رﯾﺎل از ﻓﺮوش ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ x ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ . ----------------------------- 28831 ----- ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ----------------- 0/025 =_________ = __________ = ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻓﺮوش ------------------------------1159863 -- ﻓﺮوش ﺧﺎﻟﺺ ﺿﻌﻒ اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ آﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﻟﺤـــﺎظ ﺷــﺪه اﻧﺪ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻓﺮوش ﻧﺪارﻧﺪ. اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ در ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻄﻠﻮب ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻄﻮر ﻗﺎﻃﻊ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮدآوري واﺣﺪ ﺗﺠﺎري اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﮐﺮد اﺑﺰار ﺑﻬﺘﺮ در ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﻮدآوري واﺣﺪ ﺗﺠﺎري ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻓﺮوش اﺳﺖ.

2- ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ :

اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ اﻗﻼم ﻏﯿﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻫﻤﭽﻮن درآﻣﺪ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﻬﺮه، ﺳﻮد و زﯾﺎن واﮔﺬاري داراﺋﯿﻬﺎ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﻮد ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﯽﺷﻮد اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﯿﺎر ﻗﻮﯾﺘﺮي ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﺳﻮدآوري و ﻓﺮوش اﺳﺖ. (ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮاري + ﺑﻬﺎي ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﮐﺎﻻي ﻓﺮوش رﻓﺘﻪ ) - ﻓﺮوش ﺧﺎﻟﺺ ---ﺳﻮد ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ __________________________________________________ =__________ = ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻓﺮوش ----------------------------- ﻓﺮوش ﺧﺎﻟﺺ ----------------------------------------------- ﻓﺮوش ﺧﺎﻟﺺ ---( 952176 + 162246 )-1159863 =__________________________= 0/04 ----------- 1159863 اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻓﺮوش اﺳﺖ و ﻣﻌﺮف آﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻏﯿﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻧﺴﺒﺘًﺎ زﯾﺎد اﺳﺖ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﯿﺎورﯾﺪ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﺑﺮرﺳﯽ روﻧﺪ دﯾﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑﻬﺮه در ﺳﺎل 1376 ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از آن اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.

3- ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ داراﺋﯿﻬﺎ:

اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ داراﺋﯿﻬﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ و ﻣﻌﯿﺎر ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﺳﻮدآوري واﺣﺪ ﺗﺠﺎري در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻓﺮش و ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ زﯾﺮا ﺗﻮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ را در ﺑﮑﺎر ﮔﯿﺮي ﻣﻮﺛﺮ از داراﺋﯿﻬﺎ در اﯾﺠﺎد ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ، اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ در ﺷﺮﮐﺖ x ﻋﺒﺎرت از: -------------------------- ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ------------------------ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ -----------__________________________________ =______________= ﺑﺎزده ﺟﻤﻊ داراﺋﯿﻬﺎ ----------- 2/ ( داراﺋﯿﻬﺎ ﭘﺎﯾﺎن دوره نسبت های سود آوری + داراﺋﯿﻬﺎ اول دوره )----- ﻣﺘﻮﺳﻂ داراﺋﯿﻬﺎ ------------------------------- 28831 ---------------------=____________________ = 0/03 ---------------------- 2/( 846010 + 903841 ) اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزده داراﺋﯿﻬﺎي ﺑﮑﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻃﯽ دوره را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻣﺨﺮج ﮐﺴﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ داراﺋﯿﻬﺎي ﻃﯽ دوره اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ.

4- ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزده ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم :

اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻨﻬﺎي ﺳﻮد ﺳﻬﺎم ﻣﻤﺘﺎز ﺑﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ ﺳﻮد در دﺳﺘﺮس ﺟﻬﺖ ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﯿﻦ ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻋﺎدي ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻨﻬﺎي ﺳﻮد ﺳﻬﺎم ﻣﻤﺘﺎز اﺳﺖ. ﺑﺎزده ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎمدر ﺷﺮﮐﺖ x ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از : --------------- 4812 - 28831 ---------- ﺳﻮد ﺳﻬﺎم ﻣﻤﺘﺎز - ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ 0/05 =_____________________ = ____________________________ = ﺑﺎزده ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم ---------- 2/(465642 + 470918 ) ------ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺰان ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ را در ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻧﻤﻮدن ﺑﺎزده ﺳﻬﺎﻣﺪاران ﻋﺎدي ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ .

5- در آﻣﺪ ﻫﺮ ﺳﻬﻢ :

ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران اﻏﻠﺐ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻗﺪرت ﺳﻮدآوري را ﻣﺒﻨﺎي ﺳﻮد ﻫﺮ ﺳﻬﻢ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﮐﻨﻨﺪ، روﺷﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﺘﺪاولﺗﺮﯾﻦ روش ﺳﻮد ﻫﺮ ﺳﻬﻢ اﺳﺖ، ﮐﻪ از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻨﻬﺎي ﺳﻮد ﺳﻬﺎم ﻣﻤﺘﺎز ﺑﺮﺗﻌﺪاد ﺳﻬﺎم ﻋﺎدي ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ.

6- ﻧﺴﺒﺖ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﻮد :

اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ از ﺗﻘﺴﯿﻢ ارزش ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺳﻮد ﻫﺮ ﺳﻬﻢ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ ﺑﺎ ﻓﺮض آﻧﮑﻪ ﻃﺒﻖ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎزار ﺑﻮرس ارزش ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖ x در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل 22.875 ،1376 رﯾﺎل ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﻮد ﻋﺒﺎرت از : -----------------------------22/875----- ارزش ﺑﺎراز ﻫﺮ ﺳﻬﻢ ------------- 10/54 =____________ =_________________ = ﻧﺴﺒﺖ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﻮد = p/e ----------------------------- 2/17 ---------ﺳﻮد ﻫﺮ ﺳﻬﻢ روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺶ اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺒﯿﻦ رﺷﺪ واﺣﺪ ﺗﺠﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ از دﯾﺪﮔﺎه ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران رﺷﺪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ و روﻧﺪ ﮐﺎﻫﺸﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران و ﺳﻬﺎﻣﺪاران را ﻧﮕﺮان ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد.

7- ﺑﺎزده ﺳﻮد ﺳﻬﺎم :

ﺑﺎزده ﺳﻮد ﺳﻬﺎم از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻮد ﻋﺎدي ﺑﺮارزش ﺑﺎزرارﻫﺮ ﺳﻬﻢ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ، اﯾﻦ ﺑﺎزده ﺑﺮاي ﺷﺮﮐﺖ x ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ . ---------------- 2/17------------- ﺳﻮد ﻫﺮ ﺳﻬﻢ ﻋﺎدي 0/095= _______________=_______________________ =(e/p) ﺑﺎزدهﺳﻬﺎم ﺳﻮد - -------------22/875----------ارزش ﺑﺎزار ﻫﺮ ﺳﻬﻢ ﻋﺎدي

ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎي ﺳﻮد آوري

108

1- ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻓﺮوش :

2- ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ :

3- ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ داراﺋﯿﻬﺎ:

اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ داراﺋﯿﻬﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ و ﻣﻌﯿﺎر ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﺳﻮدآوري واﺣﺪ ﺗﺠﺎري در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﻓﺮش و ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮد ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ زﯾﺮا ﺗﻮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ را در ﺑﮑﺎر ﮔﯿﺮي ﻣﻮﺛﺮ از داراﺋﯿﻬﺎ در اﯾﺠﺎد ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ، اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ در ﺷﺮﮐﺖ x ﻋﺒﺎرت از: -------------------------- ﺳﻮد نسبت های سود آوری ﺧﺎﻟﺺ ------------------------ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ -----------__________________________________ =______________= ﺑﺎزده ﺟﻤﻊ داراﺋﯿﻬﺎ ----------- 2/ ( داراﺋﯿﻬﺎ ﭘﺎﯾﺎن دوره + داراﺋﯿﻬﺎ اول دوره )----- ﻣﺘﻮﺳﻂ داراﺋﯿﻬﺎ ------------------------------- 28831 ---------------------=____________________ = 0/03 ---------------------- 2/( 846010 + 903841 ) اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزده داراﺋﯿﻬﺎي ﺑﮑﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻃﯽ دوره را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻣﺨﺮج ﮐﺴﺮ از ﻣﺘﻮﺳﻂ داراﺋﯿﻬﺎي ﻃﯽ دوره اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ.

4- ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎزده ﺣﻘﻮق ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺳﻬﺎم :

5- در آﻣﺪ ﻫﺮ ﺳﻬﻢ :

6- ﻧﺴﺒﺖ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﻮد :

اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ از ﺗﻘﺴﯿﻢ ارزش ﺑﺎزار ﺑﻪ ﺳﻮد ﻫﺮ ﺳﻬﻢ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ ﺑﺎ ﻓﺮض آﻧﮑﻪ ﻃﺒﻖ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎزار ﺑﻮرس ارزش ﺑﺎزار ﺳﻬﺎم ﺷﺮﮐﺖ x در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل 22.875 ،1376 رﯾﺎل ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﻮد ﻋﺒﺎرت از : -----------------------------22/875----- ارزش ﺑﺎراز ﻫﺮ ﺳﻬﻢ ------------- 10/54 =____________ =_________________ = ﻧﺴﺒﺖ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﻮد = p/e ----------------------------- 2/17 ---------ﺳﻮد ﻫﺮ ﺳﻬﻢ روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺶ نسبت های سود آوری اﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺒﯿﻦ رﺷﺪ واﺣﺪ ﺗﺠﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ از دﯾﺪﮔﺎه ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران رﺷﺪ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ و روﻧﺪ ﮐﺎﻫﺸﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاران و ﺳﻬﺎﻣﺪاران را ﻧﮕﺮان ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد.

7- ﺑﺎزده ﺳﻮد ﺳﻬﺎم :

آموزش نحوه محاسبه نسبت های مالی و روش های ارزشگذاری سهام

نسبت های مالی و روش های مختلف ارزشگذاری سهام شرکت های بورسی از مباحث بسیار مهمی است، که در تحلیل بنیادی از آنها استفاده های بسیار زیادی می شود.

در واقع تحلیلگران با استفاده از این نسبت ها و مفاهیم مهم جهت تحلیل بنیادی سهام و برای پیدا کردن قیمت ذاتی سهم ها، اقدام می کنند و با به دست آوردن ارزش واقعی آن ها تصمیم به خرید یا فروش سهام شرکت ها می کنند.

اما قبل از شرح کامل این نسبت های مالی و روش های مختلفی که در آن وجود دارد. باید به نکته بسیار مهم و کلیدی در رابطه با کاربرد های متفاوت روش هایی که در ادامه شرح می دهیم، اشاره کنیم.

هر یک از روش هایی که توضیح خواهیم داد باید فقط و فقط بر اساس ماهیت و فرمت سهام هر شرکت به صورت جداگانه استفاده شوند .

در واقع این نسبت های مالی و روش های کاربردی بسته به نوع فعالیت هر شرکت بورسی مثل خدماتی، سرمایه گذاری و یا تولیدی می تواند کاملا متفاوت باشد و استفاده های نا به جا از هر کدام یک اشتباه بسیار بزرگی است که متاسفانه بعضا در بین معامله گران کشور ما نیز دیده می شود.

ما در این مقاله پس از توضیح در مورد این نسبت ها، به کاربرد و موارد استفاده هر یک از آن ها نیز اشاره خواهیم داشت.

پس با توجه به این موضوع مهم، در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا با این نسبت های مالی و روش های مختلف ارزش گذاری سهام بیشتر آشنا شوید.

پیشنهاد ویژه: دوره بورس تهران معتبر ترین دوره بورس در کشور

پی بر ای P/E یا نسبت قیمت به سود سهام

نسبت P/E یکی از نسبت های بسیار پرکاربرد در بحث ارزش گذاری شرکت های تولیدی است که بسیار زیاد مورد استفاده تحلیلگران قرار می گیرد. نسبت پی بر ای در واقع از تقسیم قیمت روز سهام بر سود ساخته شده به ازای هر سهم‌ شرکت به دست می آید.

ما از طریق این نسبت متوجه خواهیم شد که در ازای هر ۱ ریال سودی که شرکت ساخته است چند ریال بابت خرید سهام آن شرکت پرداخت می کنیم. طبیعی است هر چه این نسبت عدد پایین تری را به ما نشان دهد سهام مورد نظر از جذابیت بیشتری برخوردار است.

منظور از شرکت های تولیدی شرکت های فولادی، پتروشیمی و شرکت هایی از این قبیل است که محصول تولیدی و فروش مشخصی دارند و سود های آن ها تکرار پذیر است .این شرکت ها عمدتا از منطق P/E پیروی می کنند.

ارزش خالص دارایی یا Net Asset Value

خالص ارزش دارایی یا مبحث Net Asset Value یکی از مهمترین روش های کاربردی برای ارزشگذاری شرکت های هلدینگ و سرمایه گذاری در بازار سهام است. این نسبت در واقع نشان دهنده خالص ارزش دارایی شرکت است که از فرمول بسیار ساده ای تبعیت می کند.

کل دارایی های یک شرکت شامل سهام ، زمین و انواع سرمایه گذاری هایی که در پرتفوی بورسی و غیر بورسی شرکت است، منهی بدهی های آن مساوی با خالص ارزش دارایی ها یا همان NAV شرکت می باشد.

منظور از شرکت های سرمایه گذاری و هلدینگ در واقع شرکت هایی هستند که در بازار سهام، تمرکز اصلی خود آن ها در خرید و فروش سهام شرکت های دیگر است.و جزو شرکت های تولید محصول به حساب نمی آیند.

کل دارایی ها - کل بدهی ها = خالص ارزش دارایی های شرکت

شاخص Return on Equity یا به اختصار ROE

شاخص ROE در بورس یکی از کارآمدترین و در عین حال جالب ترین ترین نسبت های ارزشگذاری در سهام است.

برای نشان دادن میزان سودآوری یک شرکت از شاخص بازده جمع حقوق صاحبان سهام یا Return On Equity استفاده می‌شود که بیانگر میزان کارایی شرکت در تولید سود است.

این شاخص به عنوان بازده دارایی خالص در نظر گرفته می شود. ROE معیاری برای سودآوری شرکت در رابطه با جمع حقوق صاحبان سهام در نظر گرفته شده است.این نسبت همچنین به ما نشان می‌دهد آیا مدیریت با نرخ و سرعتی مناسب در حال افزایش ارزش و سود آوری شرکت است یا خیر.

از این نسبت می توان برای سنجش ارزش اکثر شرکت های بورسی استفاده کرد اما باید توجه ویژه ای به ترازنامه شرکت مورد نظر و به روز بودن ارزش دارایی های آن شرکت با توجه به بحث تورم در کشور ایران کرد.

نسبت P/B یا قیمت به جمع حقوق صاحبان سهام

نسبت P/B یکی از ارزشمندترین نسبت های ارزشگذاری در بازار سهام است که می تواند بازدهی بسیار جذابی برای سرمایه گذاران ایجاد نسبت های سود آوری نسبت های سود آوری کند. منظور از B در واقع همان Book Value یا جمع حقوق صاحبان سهام ثبت شده در ترازنامه شرکت است.

در واقع با تقسیم جمع حقوق صاحبان سهام شرکت با تعداد سهام ثبت شده آن شرکت در بورس می توان به رقم Book Value به ازای هر سهم رسید که نهایتا با تقسیم قیمت روز سهام بر این عدد به نسبت P/B خواهیم رسید.

این نسبت برای ارزیابی اکثر شرکت ها، به خصوص شرکت هایی که به تازگی افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی داشته اند بسیار کار آمد است.

Price / bookvalue = p/b

شاخص Return On Asset یا به اختصار ROA

ROA شاخصی از چگونگی سودآوری خالص یک شرکت، بسته به کل دارایی ‌های آن شرکت می باشد. در واقع ROA یک شرکت، از تقسیم درآمد یا سود خالص شرکت، به کل دارایی های آن شرکت به دست می آید.

ROA در واقع یک شاخص سنجش درباره مدیریت توانمند است.که در رابطه با چگونگی استفاده از دارایی‌های شرکت در جهت تولید سود از دارایی‌های مولد دید عمیقی به به ما می‌دهد.

این شاخص میخواهد کیفیت سود ساخته شده شرکت را به ما نشان دهد هر چند که به دلیل شرایط تورمی کشور ایران، ممکن است دارایی های ثبت شده شرکت در ترازنامه از ارزش واقعی خود بسیار دور باشند و در این حالت و در صورت به روز نبودن ترازنامه می تواند تحلیلگر را دچار اشتباهات فاحشی کند.

نسبت PEG یا نسبت قیمت به سود،به ازای میزان رشد شرکت

این نسبت ارزشگذاری بسیار جذاب و شیرین در واقع برگرفته از همان نسبت معروف و پر کاربرد P/E است. با این تفاوت که نرخ رشد سودآوری شرکت را نیز مد نظر قرار می دهد.

در واقع با در نظر گرفتن این نسبت ممکن است در نگاه اول دو شرکت که از لحاظ عدد P/E یکسان هستند از ارزشمندی یکسانی برخوردار باشند اما وقتی این عدد به دست آمده را تقسیم بر نرخ رشد یا همان Growth سود آوری شرکت نیز می‌کنیم با تفاوت های جالبی مواجه می شویم که دید بسیار عمیق تری به تحلیلگر خواهد داد.

سهم هایی که از منطق P/E پیروی کنند از این نسبت شیرین نیز پیروی خواهند کرد.

روش های پیشرفته و جریانات نقد نسبت های سود آوری شامل FCF ،DCF ،DDM

جریان نقدی آزاد یا Free Cash Flow در واقع همان جریان نقد مانده در اختیار شرکت پس از خروج وجه نقد و برای پوشش عملیات جاری و حفظ دارایی‌های شرکت است.

جریان نقدی آزاد (FCF) هزینه‌های غیر نقدی مانند استهلاک دارایی‌ها و تجهیزات را از صورت سود و زیان حذف می‌کند. جریان نقدی آزاد این فرصت را به مدیران یک شرکت می‌دهد که به دنبال فرصت‌های افزایش بازدهی باشند و برنامه‌های توسعه شرکت، گسترش کسب‌وکار، پرداخت سودهای نقدی و کاهش بدهی‌ها را به سرانجام برساند.

از این روش میتوان برای اکثریت سهم های در بورس استفاده ای بسیار بهینه کرد. به خصوص شرکت هایی که در تولید جریانات نقد توانمندی بالایی دارند.

روش DCF یا DISCOUNT CASH FLOW در واقع از جریانات نقدی تنزیل یافته درج شده در صورت های مالی شرکت، به بررسی و پیش بینی آینده این جریانات نقدی و میزان تنزیل آن ها می‌پردازد.

در این روش هدف اصلی تحلیلگر آن است که وجه نقدی را که یک سرمایه گذار از این کار دریافت می کند، بر اساس ارزش زمانی پول بسنجد. زیرا در علم اقتصاد ارزش 1 میلیون تومان امروز به مراتب بیشتر از 1 میلیون تومان چند ماه آتی است. استفاده از این روش نیز همانند روش FCF برای عمده شرکت های بورسی امکان پذیر است.

روش DDM یا DIVIDEND DISCOUNT MODEL که مفهوم تحلیلی آن تنزیل سود تقسیمی سالانه شرکت در ارزش فعلی آن شرکت است. به این صورت که ارزش هر دارایی، همان ارزش فعلی جریان های نقدی آتی مورد انتظار ما می‌باشد که با نرخ رشدی متناسب با میزان ریسک جریان‌های نقدی تنزیل شده‌است.

با توجه به اینکه پیش‌بینی میزان و درصد سود تقسیمی شرکت ها تا زمان بی‌نهایت امکان‌پذیر نیست، حالت‌های مختلف مدل تنزیل سود تقسیمی، بر اساس مفروضات متفاوت وجود دارد که تحلیلگران از انواع این پیش بینی ها استفاده می کنند .

از این روش می توان برای ارزیابی شرکت هایی که وضعیت با ثباتی را با یک نرخ رشد ثابت دارند استفاده کرد.

نسبت P/S یا قیمت به میزان فروش شرکت

نسبت P/S یا همان نسبت قیمت به فروش همان‌طور که از نامش مشخص است از تقسیم قیمت بر فروش شرکت به ازای هر سهم به دست می آید. برای این کار لازم است میزان فروش کل شرکت بر تعداد سهم‌های شرکت تقسیم شود. تا ابتدا فروش به ازای هر برگ سهم به دست آید .

در مرحله بعد قیمت روز سهام تقسیم بر عدد بدست آمده می شود تا نسبت P/S سهم به دست آید.

نسبت P/NAV یا قیمت به خالص ارزش دارایی ها

بعد از به دست آوردن NAV به ازای هر سهم یک شرکت هلدینگ، که در واقع همان خالص ارزش دارایی ها هر سهم شرکت است . برای ارزشگذاری هر برگ سهام آن لازم است تا به نسبت P/NAV توجه ویژه ای داشته باشیم.

این نسبت از تقسیم قیمت روز سهام بر NAV هر برگ سهام شرکت به دست می آید. بعد از تقسیم این دو، درصد به دست آمده هر مقدار که از عدد 100 کوچکتر باشد میزان زیر ارزش ذاتی بودن قیمت را نشان می دهد و هر چه از 100 فراتر رود نشان از حباب قیمتی دارد.نسبت های سود آوری

از این نسبت برای ارزشگذاری شرکت های هلدینگ و سرمایه گذاری استفاده می شود.

EPS ، DPS و تفاوت های آن ها

منظور از EPS که در واقع مخفف جمله Earnings per share است .به معنای سود به ازای هر سهم است. هر شرکت بعد از کسب سود و در صورت های مالی خود میزان سود خالص به دست آمده را تقسیم بر تعداد سهام ثبت شده در سازمان بورس می کند و از این طریق میزان EPS یا همان سود به ازای هر سهم شرکت به دست می آید.

منظور از DPS که در واقع مخفف جمله Dividend Per Share است. به معنای سود تقسیم شده از دل همان EPS به دست آمده شرکت در بین سهامداران آن شرکت است. در واقع هر شرکت بورسی به صورت سالانه موظف است بخشی از سود به دست آمده شرکت را که میزان و درصد آن به تصویب هیئت مدیره می رسد را در بین سهامداران تقسیم کند .

به سودی که در بین سهامداران از دل EPS ساخته شده شرکت پرداخت می شود، اصطلاحا DPS می گویند.

جمع بندی

در این مطلب که در ادامه مباحث آموزش بورس و فارکس تدارک دیده شده بود سعی کردیم مهمترین و کاربردی ترین نسبت های مالی و ارزشگذاری سهام را که در ایران کاربردی تر هستند برای شما شرح مختصری دهیم .

هر چند که نسبت های مالی در سطح جهانی وسعت بسیار بیشتری دارد اما سعی ما بر تشریح مهمترین و کاربردی ترین آن ها در بازار بورس تهران بود.

در انتها بد نیست به جدول بسیار جذابی که توسط تیم تحلیلی مجموعه آموزش بورس تهیه شده است، نگاهی گذرا داشته باشید.

جدول زیر به ما نشان می دهد که در چند سال گذشته بورس تهران کدام یک از روش های ارزشگذاری بیشتر مورد استفاده تحلیلگران قرار گرفته اند و هر کدام چه میزان بازدهی و خطایی داشته اند و علل آن ها چه بوده است.

تجزیه و تحلیل صورت های مالی

تجزیه و تحلیل صورت های مالی : صورت های مالی به عنوان ثمره فعالیت های واحد حسابداری در هر واحد حسابداری مطرح است و هنگامی می تواند به بهترین شکل مورد استفاده مدیران واقع شود که به درستی تجزیه و تحلیل گردد.

صورت های مالی :

تراز نامه ، صورت حساب سود و زیان ، صورت حساب سرمایه ، صورت گردش وجوه نقد.

تجزیه و تحلیل صورت های مالی :

1-نسبت های تراز نامه ای ؛

2-نسبت های سود و زیانی ؛

نسبت های سود آوری (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

دارایی های جاری :

دارایی های که در سال جاری به پول نقد تبدیل می شوند و نیز تبدیل آنها به پول نقد سریع و آسان می باشد.

بدهی های جاری :

بدهی هایی هستند که در سال جاری باید پرداخت شوند.

دارایی های سریع:

عبارت از دارایی هایی است که تاجر به وسیله آن بتواند کلیه بدهی ها ی جاری خود را پرداخت نماید.

دارایی های سریع شامل (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

صندوق ، بانک ، تنخواه گردان ، اسناد دریافتنی ، بدهکاران.

بدهی جاری – دارایی جاری = سرمایه در گردش

دارایی های جاری شامل :

صندوق ، بانک ، تنخواه گردان ، اسناد دریافتنی ، بدهکاران ، پیش پرداخت ها و موجودی کالا است.

بدهی های جاری شامل :

بستانکاران ، اسناد پرداختنی ، حقوق پرداختنی ، وام های کوتاه مدت.

نسبت های فعالیت ( کار آیی ) (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

نسبت جاری :

این نسبت نشان می دهد که دارایی های جاری تا چه اندازه بدهی های جاری را می پوشاند.

نسبت مذکور را مقیاس نقدینگی در کوتاه مدت می دانند. روند این نسبت باید مورد توجه قرار گیرد.

نسبت آنی ( سریع ) :

در این نسبت جانب احتیاط در تامین مطالبات طلبکاران رعایت شده است.

زیرا که چون موجودی کالا و پیش پرداخت ها ، همیشه قابل تبدیل به نقد نیستند آنها را کنار می گذاریم و دارایی جاری را منهای این دو قلم دارایی آنی می نامیم.

(در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی)

نسبت گردش دارایی :

کل دارایی ها / فروش خالص = نسبت گردش دارایی

این نسبت میزان و اثر گردش دارایی را در تحصیل درآمد نشان می دهد و در مقایسه با گذشته حکایت از آن می کند که آیا افزایش دارایی ها با افزایش فروش ارتباط داشته است یا خیر.

این نسبت در شرکت های تولیدی باید کوچک تر از 4/1 باشد و در شرکت های بازرگانی بزرگ تر 4/3 باشد.

نسبت دارایی جاری :

کل دارایی ها / دارایی جاری = نسبت دارایی جاری

این نسبت نشان می دهد که دارایی جاری چه درصدی از کل دارایی ها را تشکیل می دهد.

دوره گردش کالا :

2 / ( بدهکاران اول دوره / بدهکاران پایان دوره ) = متوسط مطالبات

فروش خالص / ( متوسط مطالبات * 365 ) = دوره وصول مطالبات

2 / (موجودی کالای پایان دوره + موجودی کالای اول دوره ) = متوسط موجودی کالا

بهای تمام شده کالای فروش رفته / (365 * متوسط موجودی کالا ) = دوره گردش کالا

این نسبت مدت زمانی را نشان می دهد که طول می کشد تا کالا فروخته شود.

نسبت کالا به سرمایه در گردش :

سرمایه در گردش / موجودی کالا = نسبت کالا به سرمایه در گردش

این نسبت نشان می دهد که چند درصد سرمایه در گردش به صورت موجودی کالا درآمده است.

بالا بودن نسبت نشانه ای بر وجود مشکل در گردش عملیات جاری تلقی می شود و پایین بودن این نسبت هشداری برای موسسات تولیدی در رابطه با توقف ناگهانی تولید به دلیل خرابی دستگاه ها و یا عدم دور نگری توسط مدیران است.

نسبت گردش سرمایه جاری :

سرمایه در گردش / فروش خالص = نسبت گردش سرمایه جاری

این نسبت حاکی است که سرمایه در گردش تا چه اندازه ای در فروش موثر بوده است.

افزایش نسبت ، دلیل کمبود سرمایه در گردش تلقی می شود. مگر دلایل دیگری مانند افزایش فروش ، آن را نفی کند.

دوره واریز بستانکاران :

2 / ( بستانکاران آخر دوره + بستانکاران اول دوره ) = متوسط حساب بستانکاران

= دفعات واریز بستانکاران

متوسط حساب بستانکاران / ( موجودی کالای آخر دوره +(موجودی کالای اول دوره – بهای تمام شده کالای فروش رفته )

دفعات واریز بستانکاران / 365 = دوره واریز بستانکاران

این نسبت تعداد دفعات واریز حساب بستانکاران را طی مدت مثلاً یک سال نشان می دهد.

نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه :

ارزش ویژه / دارای ثابت = نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه

ارزش ویژه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

ارزش ویژه از کسر کل دارایی ها را از کل بدهی ها به دست می آید.

این نسبت نشان می دهد که چه مقدار از ارزش ویژه ( ارزش واقعی کل دارایی ها ) به مصرف دارایی ثابت رسیده به بیان دیگر چه مقدار از سرمایه گذاری صاحبان سهام از گردش عملیات جاری واحد تجاری خارج شده است.

پایین بودن این نسبت بدین معناست که نقدینگی غیر مولد بالا می باشد و پایین بودن بیش از حد این نسبت در صورتی که بدهی جاری مبلغ بالایی باشد موقعیت موسسه ممکن است به خطر افتد.

نسبت کل بدهی :

ارزش ویژه / کل بدهی = نسبت کل بدهی

این نسبت وضع طلبکاران را در مقابل صاحبان سهام نشان می دهد.

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه :

ارزش ویژه / بدهی جاری = نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه

این نسبت حاکی از رابطه بدهی جاری با ارزش ویژه است. وقتی نسبت بالا باشد نامطلوب تشخیص داده می شود و افزایش مداوم آن ایجاب می کند که در نحوه ترکیب سرمایه گذاری تجدید نظر گردد.

نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

ارزش ویژه / بدهی بلند مدت = نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه

این نسبت رابطه بدهی بلند مدت را با ارزش ویژه نشان می دهد. بالا بودن این نسبت در صورتی که نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه نیز بالا باشد و از نظر موقعیت بازار رکود اقتصادی هم وجود نداشته باشد ، ایرادی ندارد ، چون بازپرداخت این گونه بدهی ها در دراز مدت است.

نسبت مالکانه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

این نسبت نشان می دهد که به طور کلی چه مقدار از دارایی ها به صاحبان سهام تعلق دارد و در تفصیر با نسبت کل بدهی ارتباط نزدیک دارد.

عده ای این نسبت را مکمل نسبت های نقدینگی می دانند و این را نشان می دهد که محل تامین نقدینگی استقراض بوده است یا خیر.

کل دارایی / ارزش ویژه = نسبت مالکانه

نسبت های سود آوری (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

فروش خالص / سود ناخالص = نسبت سود ناخالص

فروش خالص / سود عملیات = نسبت سود عملیات

فروش خالص / سود خالص = نسبت بازده فروش

ارزش ویژه / سود خالص = بازده ارزش ویژه

جمع دارایی ها / سود خالص = نسبت بازده دارایی

سرمایه در گردش / سود خالص = بازده سرمایه در گردش

روش نسبت یابی دوپان :

( فروش / سودخالص ) * ( جمع دارایی / فروش ) = روش نسبت یابی دوپان

این روش فایده دارایی ها را از لحاظ فروش و سود آوری را که به دست آمده ، نشان می دهد.

نتیجه نهایی کاربرد روش دوپان به عنوان بازده دارایی در کالا آمده است ولی فایده عمده این روش را در مطالعه اجزای تشکیل دهنده دارایی و سود و رابطه آنها می دانند.

نسبت سود ناخالص (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

این نسبت حاکی از اثر کنترل بهای تمام شده کالای فروش رفته و روش قیمت گذاری کالا برای فروش است. نسبت مزبور را با گذشته خود موسسه و یا صنایع مشابه مقایسه می نمایند.

نسبت سود عملیات :

این نسبت نشانه توانایی موسسه نسبت های سود آوری در کنترل هزینه عملیات محسوب می شود. آن را در رابطه با افزایش فروش و تغییرات سود ناخالص تفصیر می کنند. سود عملیات ، سودی است که هزینه ها از آن کسر شده ولی درآمد متفرقه و هزینه متفرقه روی آن اثری نگذاشته است و اگر اثر بگذارد سود خالص و سود قابل تقسیم به دست می آید.

نسبت بازده فروش(در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

این نسبت نشان می دهد که از هر یک ریال فروش چه میزان سود خالص به دست آمده است.

بازده ارزش ویژه :

این نسبت حاکی از میزان سود آوری واحد تجاری است و بازده متعلق به صاحبان سهام را نشان می دهد.

وقتی این نسبت را با بازده دارایی مقایسه کنیم ، ارزش استقراض و اهرمی عمل کردن وام در تحصیل سود مشخص می شود.

نسبت بازده دارایی :

این نسبت حاکی از توانایی واحد تجاری در کاربرد تمامی منابعی است که در اختیار آن قرار دارد.