بازار بدهی چیست؟

اوراق بدهی چیست؟

همانطور که توضیح داده شده اوراق بدهی یکی از انواع اوراق بهادار است و انتشار اوراق بدهی از سوی شرکت‌های مختلف، روشی برای تامین نقدینگی است و شرکت ها به جای متوسل شدن به روش‌هایی مانند دریافت وام از بانک، تامین مالی جمعی صورت می‌گیرد از این رو هم سرمایه‌گذاران به سود در آینده دست پیدا می‌کنند و هم شرکت‌های ناشر اوراق می‌توانند پروژه‌های‌شان را پیش ببرند. در این مقاله بر آنیم موارد بیشتری را در خصوص اوراق بدهی توضیح دهیم:

انواع اوراق بدهی :

• اوراق خزانه دولتی
• اوراق صکوک شرکتی
• اوراق مرابحه
• اوراق استصناع
• اوراق منفعت
• گواهی سپرده

اوراق خزانه اسلامی (اخزا)

اسناد خزانه اسلامی یا دولتی به اخزا نیز معروف است. دولت بازار بدهی چیست؟ به منظور پرداخت بدهی که در قبال طرح های تملک دارایی های سرمایه ای ایجاد شده اوراقی با سر رسید معین را به قیمت اسمی به طلبکاران غیر دولتی خود اعطا می کند.

اوراق صکوک شرکتی (صُکوک)

اوراق صکوک که به ابزارهای مالی اسلامی معروف هستند دارای قابلیت معامله در بازارها را دارند. این اوراق دارای ارزش مالی یکسانی هستند. معامله این دسته از اوراق بنا به یکی از قراردادهای مورد تأیید دین اسلام تعریف شده‌اند و صاحبان اوراق به صورت مشاع مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از اوراق مذکور می‌شوند.

اوراق مشارکت دولتی و شرکتی

اوراق مشارکت دولتی و شرکتی به نوعی از اوراق بهادار می‌گویند که دولت یا ارگان‌های مرتبط با آن یا شرکت‌های دولتی یا خصوصی برای تامین اعتبار و بودجه مالی لازم برای طرح‌ها و پروژه‌های زیرساختی و عمرانی خود منتشر می‌کنند.

اوراق مرابحه

اوراق مرابحه هم از جمله اوراقی است که صاحبان آن به شکل مشاع، مالک یک دارایی هستند و بازدهی ثابتی دارند. ضمن اینکه می‌توان این اوراق را در بازار ثانویه به فروش رساند.

اوراق استصناع

اوراق استصناع به عنوان اوراق بهادار با بازدهی ثابت است که هدف از آن به وجود آوردن ابزاری برای تامین مالی پروژه‌های مختلف است. در علم فقهی و حقوقی، استصناع به قراردادی گفته می شود که یکی از طرفین ساخت و تحویل پروژه ای معین را در زمان مشخص با دریافت مبلغ معین برای طرف دوم را به عهده یگیر.

اوراق منفعت

اوراق منفعت از جمله اسناد مالی بهاداری است که مالکیت صاحب آن بر مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام را نشان می‌دهد و در ازای پرداخت مبلغ معینی به وی منتقل می‌شود. در واقع، شبیه حق اقامتی است که در یک هتل به شما می‌دهند یا حق بهره‌مندی از خدماتی که یک دانشگاه در یک سال تحصیلی در اختیارتان قرار می‌دهد.

گواهی سپرده

این نوع از اوراق بهادار این حق را به دارنده گواهی سپرده می دهد تا سود سپرده را دریافت کند. هر گواهی سپـرده، تاریخ سررسید و یک نرخ سود ثابت دارد.

اوراق بدهی دارای ویژگی‌های زیر است:

1. دارای تاریخ سررسید است. اوراق در زمان انتشار یک زمان پایان دوره ای برای آنها در نظر گرفته می شود که به آن تاریخ سر رسید گفته می شود و در آن زمان دارنده معادل ارزش اسمی اوراق به دارنده باز پرداخت می شود. منظور از ارزش اسمی همان اصل مبلغ اوراق است.
2. نرخ سود اسمی اوراق به صورت دوره ای تا زمان سر رسید اوراق بدهی به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود.
3. قابلیت نقدشوندگی بالا: چنانچه یک فرد نخواهد تا زمان سررسید اوراق خود برای دریافت ارزش اسمی آن منتظر بماند می‌تواند به سادگی در بازار سرمایه، اوراق خود را به فردی دیگر بفروشد. این اوراق به قیمت بازار به فردی دیگر می‌رسند. قیمت بازار هم به عوامل و عناصر متعددی وابسته است.
4. نرخ سود تا سررسید: منظور این است که اگر شخصی اوراق بدهی را در همان نخستین روزی خریداری کند که منتشر شده‌اند، نرخ سود برابر با نرخ سود اسمی خواهد بود. اما اگر بعد از انتشار اوراق اقدام به خرید کند باتوجه به اینکه اوراق با قیمت بازار خریداری شده، نرخ سودی که به آن تعلق می گیرد برابر نرخ سود تا سررسید خواهد بود. در بیشتر موارد، خرید و فروش‌های اوراق بدهی با نرخ سود تا سررسید است. یعنی، قیمت خرید و فروش اوراق بدهی در بازار از روند بازار و زمان خرید و فروش تبعیت می‌کند و هر لحظه قیمت اوراق در بازار، مقادیر خاصی است.

شیوه خرید اوراق قرضه

اوراق بدهی در فرابورس و بازار اصلی خرید و فروش می‌شوند. یادتان نرود که برخی از اوراق بدهی دارای سودهای دوره‌ای با دوره‌های پرداخت متفاوت و نرخ سود اسمی هستند اما برخی دیگر بدون پرداخت سود دوره‌ای ارائه می‌شوند. برای صدور اوراق بدهی از سوی یک شرکت باید شرایط زیر رعایت شده باشد:

• شرکت باید یک شرکت سهامی عام باشد، بنابراین شرکت‌های سهامی خاص نمی‌توانند اوراق قرضه منتشر کنند.

• لازم است که از تاریخ ثبت شرکت سهامی عام دو سال کامل گذشته باشد.

• در اساسنامه شرکت اجازه انتشار و صدور اوراق بدهی تصریح شده باشد در غیر این صورت بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و اجازه و تصویب مجمع عمومی فوق العاده و اصلاح اساسنامه شرکت می تواند اقدام به صدور اوراق قرضه کند.

معیارهای انتخاب اوراق بدهی برای سرمایه‌گذاری

زمانی که بحث سرمایه‌گذاری مطرح می‌شود باید همیشه به دنبال اوراقی بود که ریسک و خطر کمتری را به شما تحمیل می‌کنند. از میان اوراق بدهی مختلفی که نام برده شد، سرمایه‌گذاری در کدام‌ یک با ریسک و خطر کمتری همراه است؟ اجازه بدهید تا با تعریف معیارهایی در این زمینه به شما در انتخاب بهتر کمک کنیم. توجه به موارد زیر می‌تواند شما را در سرمایه‌گذاری بهتر یاری کند. پس اگر قصد خرید اوراق بهادار دارید باید به معیارهای زیر درباره آنها توجه داشته باشید:

• نرخ سود سالیانه

نرخ سود سالیانه

در خرید اوراق بدهی باید به شاخص‌های عملکردی آنها دقت شود. نرخ سود سالیانه را در بخش‌های قبلی هم توضیح دادیم اما اجازه بدهید که بار دیگر از آن در اینجا یاد کنیم. اگر شخصی اوراق بدهی را در نخستین روز انتشار بخرد، نرخ سود برای او نرخ سود اسمی خواهد بود. اما اگر بعد از انتشار اوراق و به قیمت روز بازار خرید کنند و تا تاریخ سررسید آن را نگهداری کنند نرخ سود تا سررسید یا YTM به آن تعلق می گیرد. در زمان خرید اوراق باید به این موضوع دقت کرد.

اصل تنزیل

اصل تنزیل بر مبنای همان منطق ارزش زمانی پول استوار هست. برای مثال هزار تومان امروز بیشتر از هزار تومان فردا دارای ارزش است. در بازار بدهی قیمت اسمی اوراق بدهی یعنی همان مبلغ که در زمان سر رسید اوراق دریافت می‌نمایید کاملا مشخص است. قیمت فعلی اوراق را هم اصول عرضه و تقاضای بازار تعیین می‌کند. در خرید اوراق بدهی باید به اصل تنزیل دقت شود.

ریسک نکول ( ناشر و ضامن اوراق ریسک )

ریسک نکول اوراق یعنی ناشر اوراق قادر به بازگرداندن اصل پول سرمایه‌گذاران در زمان سررسید نباشد به همین خاطر باید در هنگام خرید اوراق به ناشر و ضامن آن توجه شود. اگر دولت منتشر کننده اوراق بدهی باشد، ضامن آن هم خزانه و وزارت دارایی خواهد بود. پس از آنجا که دولت ورشکسته نمی‌شود، ریسک چنین نوعی از سرمایه‌گذاری بسیار اندک و نزدیک به صفر خواهد بود. اما اگر ناشر اوراق بدهی شرکت‌ها باشند، احتمال وجود خطراتی در مسیر سرمایه‌گذاری وجود خواهد داشت. از آنجا که شرکت‌ها در زمان ورشکستگی نمی‌توانند بدهی خود را به صاحبان اوراق بازگردانند، نیاز به وجود ضامن‌هایی پیش می‌آید که توانایی پرداخت اصل پول و سود صاحبان اوراق را دارند. به همین خاطر است که در هنگام خرید اوراق قرضه باید به ضامن شرکت ها هم دقت کنید.

ریسک نقد شوندگی

ریسک نقدشوندگی یعنی سرمایه گذار به راحتی نمی‌تواند برای اوراق خود خریدار پیدا کند. این مشکل در صورتی به وقوع می‌پیوندد که حجم معاملات یک سهم یا اوراق اندک باشد. اما اگر حجم معاملات سهام یا اوراق بهادار بالا باشد، خرید و فروش به سادگی در بازار صورت خواهد گرفت. نقد شوندگی از معیارهای مهم جهت خرید و فروش عنوان می‌شود. نقد نشدن اوراق، ریسک زیادی برای سرمایه‌گذار به همراه خواهد داشت. پس باید به آن دقت زیادی شود و بنا به آن تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری صورت بگیرد.

بازار بدهی چیست؟

بازار بدهی - که اغلب بازار اوراق قرضه، بازار با درآمد ثابت یا بازار اعتبار نامیده می شود - نامی است که بازار بدهی چیست؟ به همه معاملات و انتشار اوراق بدهی داده می شود. دولت ها معمولاً اوراق قرضه صادر می کنند تا سرمایه خود را برای پرداخت بدهی ها یا بهبود زیرساخت ها تأمین کنند. شرکت های سهامی عام نیز زمانی که نیاز به تامین مالی پروژه های توسعه کسب و کار یا حفظ عملیات جاری دارند، اوراق قرضه صادر می کنند.

درک بیشتر بازار بدهی

بازار بدهی به طور کلی به دو بخش مختلف تقسیم می شود: بازار اولیه و بازار ثانویه. در بازار اولیه معاملات به طور مستقیم بین ناشران اوراق قرضه و خریداران آن انجام می شود. در اصل، بازار اولیه باعث ایجاد و انتشار اوراق بدهی کاملاً جدید می شود که قبلاً به مردم عرضه نشده بودند.

در بازار ثانویه، اوراق بهاداری که قبلاً در بازار اولیه فروخته شده اند، در تاریخ های بعدی خرید و فروش می شوند. سرمایه گذاران می توانند این اوراق را از یک کارگزار خریداری کنند که به عنوان واسطه بین طرف های خرید و فروش عمل می کند. این اقلام در بازار ثانویه ممکن است در قالب صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک و بیمه‌نامه‌های بیمه عمر بسته‌بندی شوند (در میان بسیاری از ساختارهای محصول دیگر).

تاریخچه ای از بازار بدهی

اوراق بدهی بسیار طولانی تر از سهام معامله شده اند. در واقع، وام هایی که قابل واگذاری یا انتقال به دیگران بودند، در اوایل در بین النهرین باستان ظاهر شدند، جایی که بدهی های بر حسب واحد وزن دانه می توانستند بین بدهکاران مبادله شود. در واقع، سابقه اسناد بدهی ثبت شده به 2400 سال قبل از میلاد برمی گردد؛ به عنوان مثال، یک لوح گلی کشف شده در نیپور (عراق کنونی)، موید این موضوع است. این لوح در واقع تضمینی برای پرداخت غلات و عواقب ذکر شده در صورت عدم بازپرداخت بدهی را ثبت می کرده است.

بعدها، در قرون وسطی، دولت ها شروع به صدور بدهی های دولتی به منظور تأمین مالی جنگ ها کردند. در واقع، بانک انگلستان، قدیمی ترین بانک مرکزی جهان که هنوز وجود دارد، برای جمع آوری پول برای بازسازی نیروی دریایی بریتانیا در قرن هفدهم از طریق انتشار اوراق در بازار بدهی تأسیس شد. اولین اوراق بدهی خزانه داری ایالات متحده نیز برای کمک به تأمین مالی ارتش، ابتدا در جنگ استقلال از پادشاهی بریتانیا، و مجددا به شکل «اوراق آزادی» برای کمک به جمع آوری بودجه برای جنگ جهانی اول منتشر شد.

بازار بدهی برای اوراق شرکتی نیز بسیار قدیمی است. شرکت‌های دارای مجوز اولیه مانند شرکت می‌سی‌سی‌پی قبل از انتشار سهام، اسناد بدهی را منتشر کردند. این اوراق مانند تصویر زیر به صورت «ضمانت» یا «گارانتی» صادر شده و به صورت دستی برای دارنده اوراق نوشته شده است.

انواع بازار بدهی

بازار بدهی عمومی را می توان به اوراق بدهی زیر تقسیم کرد که هر کدام مجموعه ای از ویژگی های خاص خود را دارند.

اوراق بدهی شرکتی

شرکت‌ها اوراق قرضه شرکتی را برای جمع‌آوری پول به دلایل مختلفی منتشر می‌کنند، مانند تأمین مالی عملیات جاری، گسترش خطوط تولید، یا افتتاح تأسیسات تولیدی جدید. اوراق قرضه شرکتی معمولاً ابزارهای بدهی نسبتا بلندمدتی را توصیف می کنند که سررسید حداقل یک ساله دارند.

اوراق قرضه شرکتی معمولاً به عنوان درجه سرمایه گذاری یا با بازده بالا (یا "ناخواسته") طبقه بندی می شوند. این طبقه بندی بر اساس رتبه اعتباری اختصاص یافته به اوراق بدهی و ناشر آن است. درجه سرمایه گذاری رتبه ای است که نشان دهنده یک اوراق با کیفیت بالا است که ریسک نکول نسبتاً پایینی را ارائه می دهد. شرکت‌های رتبه‌بندی اوراق قرضه مانند Standard & Poor’s از عناوین مختلفی استفاده می‌کنند که از حروف بزرگ و کوچک "A" و "B" تشکیل شده است تا رتبه کیفیت اعتباری اوراق را شناسایی کنند.

اوراق قرضه ناخواسته اوراق قرضه‌ای هستند که نسبت به اکثر اوراق صادر شده توسط شرکت‌ها و دولت‌ها خطر نکول بیشتری دارند. اوراق قرضه در واقع بدهی یا قولی است که برای پرداخت سود به سرمایه گذاران همراه با بازگشت اصل سرمایه در ازای خرید اوراق داده می شود. اوراق قرضه ناخواسته نشان دهنده اوراق بدهی صادر شده توسط شرکت هایی است که از نظر مالی دچار مشکل هستند و در معرض خطر بالای نکول یا عدم پرداخت سود خود یا بازپرداخت اصل سرمایه به سرمایه گذاران هستند. اوراق قرضه ناخواسته اوراق با بازدهی بالا نیز نامیده می شود زیرا بازده بالاتر برای کمک به جبران هر گونه خطر نکول مورد نیاز است. این اوراق دارای رتبه اعتباری زیر BBB- از S&P هستند.

اوراق بدهی دولتی

همانطور که احتمالا بدانید، یکی از راه حل های دولت ها، به عنوان مثال برای جبران موقت کسری بودجه، استفاده از بازار بدهی می باشد. اوراق بدهی دولتی با پرداخت ارزش اسمی مندرج در گواهی اوراق قرضه در تاریخ سررسید توافق شده، خریداران را جذب می کند، در حالی که بعضی از آنها در طول مسیر نیز پرداخت های سود دوره ای را به همراه دارند. این ویژگی، اوراق قرضه دولتی را برای سرمایه گذاران محافظه کار جذاب می کند. از آنجایی که بدهی های دولتی توسط دولتی پشتیبانی می شود که می تواند از شهروندان خود مالیات بگیرد یا پول چاپ کند تا پرداخت ها را پوشش دهد، این اوراق به طور کلی کم خطرترین نوع اوراق بدهی محسوب می شوند.

در ایالات متحده، اوراق قرضه دولتی به عنوان اوراق خزانه داری شناخته می شود که تا کنون فعال ترین و نقدشونده ترین بازار اوراق قرضه امروزی است. اسناد خزانه داری (T-Bill) یک تعهد کوتاه مدت بدهی دولت ایالات متحده است که توسط وزارت خزانه داری با سررسید یک سال یا کمتر پشتیبانی می شود. اسکناس خزانه (T-note) یک اوراق بدهی قابل فروش دولت ایالات متحده با نرخ بهره ثابت و سررسید بین یک تا 10 سال است. اوراق قرضه خزانه داری (T-bond) نیز اوراق بدهی دولتی صادر شده توسط دولت فدرال ایالات متحده است که سررسید آنها بیش از 20 سال است.

اوراق بدهی شهری

در ایالات متحده، ایالت ها، شهرها، مناطق ویژه و سایر نهادهای دولتی که به دنبال جمع آوری پول نقد برای تامین مالی پروژه های مختلف هستند، از بازار بدهی استفاده کرده و اقدام به صدور اوراق بدهی به صورت محلی می کنند. اوراق قرضه شهرداری معمولاً در سطح فدرال معاف از مالیات هستند و همچنین می توانند در سطوح مالیاتی ایالتی یا محلی نیز معاف از مالیات باشند، که آنها را برای سرمایه گذاران واجد شرایط مالیاتی جذاب می کند.

شاخص های بازار بدهی

همانطور که به عنوان مثال شاخص‌ S&P 500 عملکرد سهام را دنبال می‌کند، شاخص‌های بزرگ اوراق قرضه مانند شاخص اوراق قرضه بلومبرگ، عملکرد سبد اوراق بدهی شرکتی را دنبال و اندازه‌گیری می‌کنند. بسیاری از شاخص های اوراق قرضه اعضای شاخص های گسترده تری هستند که عملکرد پرتفوی اوراق بدهی جهانی را اندازه گیری می کنند.

شاخص اوراق قرضه دولتی/شرکتی بلومبرگ، یک شاخص معیار مهم است که مانند سایر شاخص‌های معیار، استانداردی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد که براساس آن می‌توانند عملکرد یک صندوق یا اوراق بهادار را ارزیابی کنند. همانطور که از نام آن پیداست، این شاخص شامل اوراق قرضه دولتی و شرکتی می شود. این شاخص شامل ابزارهای بدهی شرکتی با درجه سرمایه گذاری با صدور بالاتر از 100 میلیون دلار و سررسید یک ساله یا بیشتر است. این شاخص یک شاخص معیار بازده کل برای بسیاری از صندوق‌ها و ETF های اوراق قرضه است.

بازار بدهی در مقابل بازار سهام

هر دو بازار سهام و بازار بدهی تمایل دارند بسیار فعال و با نقدشوندگی بالا باشند اما اوراق بدهی از چند جهت با سهام متفاوت است. اوراق قرضه نشان دهنده تامین مالی از طریق بدهی است، در حالی که سهام تامین مالی از طریق حقوق صاحبان سهام است. اوراق بدهی نوعی اعتبار است که به موجب آن وام گیرنده (یعنی صادرکننده اوراق) باید اصل سرمایه مالک اوراق قرضه را به اضافه سود اضافی در طول مسیر بازپرداخت کند. سهام به سهامدار حق بازگشت سرمایه را نمی دهد و تنها در پایان هر سال در صورتیکه عملیات شرکت سودآور بوده باشد، بسته به سیاست شرکت، مقداری از این سود بین سهامداران تحت عنوان سود نقدی تقسیم می شود. به دلیل حمایت های قانونی و تضمین های موجود در اوراق بدهی مبنی بر بازپرداخت به طلبکاران، اوراق قرضه معمولاً ریسک کمتری نسبت به سهام دارند و بنابراین بازده مورد انتظار کمتری را نیز دارا می باشند. از آن سو، سهام ذاتاً ریسک بیشتری نسبت به اوراق قرضه دارند و بنابراین پتانسیل بیشتری برای سود بیشتر یا زیان بیشتر دارند.

مزایا و معایب بازار بدهی

اکثر کارشناسان مالی توصیه می کنند که یک سبد دارای تنوع مناسب، مقداری به ابزارهای بازار بدهی تخصیص داشته باشد. اوراق بدهی نقدشونده و دارای نوسانات کمتری نسبت به سهام هستند، اما به طور کلی بازده کمتری را در طول زمان ارائه می دهند و ریسک اعتبار و نرخ بهره را نیز به همراه دارند. بنابراین، اختصاص درصد بالایی از پرتفوی به اوراق قرضه در طولانی مدت، می تواند بیش از حد محافظه کارانه باشد.

مانند هر چیز در دنیای بازارهای مالی، اوراق بدهی مزایا و معایب خود را دارند:

مزایا:

• دارای ریسک و نوسان کمتر نسبت به سهام
• اوراق قرضه شرکتی و دولتی از فعال ترین و نقد شونده ترین بازارها می باشد.
• در صورت ورشکستگی یک شرکت، دارندگان اوراق قرضه نسبت به سهامداران ارجحیت دارند.

معایب

• بازدهی کمتر نسبت به سهام
• قرار گرفتن در معرض ریسک نکول و ریسک تورم

جمع بندی

در این مطلب با مفهوم و کاربرد بازارهای بدهی آشنا شدیم. به طور خلاصه میتوان گفت:

بازار بدهی چیست؟

بازار بدهی بازاری است که ابزار بدهی در آن معامله می‌شود. ابزار بدهی، دارایی‌هایی است که نیاز به پرداخت ثابت به دارنده، معمولاً با بهره دارند. نمونه‌هایی از ابزار بدهی شامل اوراق قرضه (دولتی یا شرکتی) و وام‌های رهنی است.

سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی معمولاً ریسک کمتری نسبت به سرمایه‌گذاری سهام دارد و بازده بالقوه کمتری از سرمایه‌گذاری را ارائه می‌دهد. سرمایه‌گذاری بدهی به طور طبیعی نسبت به سهام نوسان قیمت کمتری دارد. حتی اگر شرکتی تصفیه شود، دارندگان اوراق قرضه اولین کسانی هستند که پرداخت برای آنها صورت می‌گیرد.

- این ابزارهای مالی اوراق بهادار با درآمد ثابت هستند و بازدهی ثابت به سرمایه‌گذاران می‌دهند.

- این اوراق پرداخت منظم سود را با نرخ ثابت با بازپرداخت اصل در زمان سررسید ارائه می‌دهند.

- ناشر این اوراق می‌تواند ارگان‌های محلی، شهرداری‌ها، دولت مرکزی، شرکت‌های بزرگ و. باشد. عمده اوراق بهادار بازار بدهی، اوراق قرضه دولتی، بدهی‌ها، اسناد خزانه، گواهی سپرده‌ها، اوراق تجاری و. است.

اوراق قرضه رایج‌ترین شکل سرمایه‌گذاری بدهی است. اینها توسط شرکت‌ها یا دولت برای جمع‌آوری سرمایه برای فعالیت‌هایشان و به طور کلی با نرخ بهره ثابت صادر می‌شود.

بدهی املاک و مستغلات و رهن

سرمایه‌گذاری بدهی در املاک و مستغلات از دیگر دسته‌های بزرگ ابزار بدهی است. در اینجا، دارایی اصلی تامین بدهی، املاک و مستغلات است که به عنوان وثیقه شناخته می‌شود. بسیاری از اوراق بهادار با املاک و مستغلات وام‌های رهنی ماهیت پیچیده‌ای دارند و لازم است سرمایه‌گذار از خطرات ‌آگاهی داشته باشد. منطقی است که بپرسیم چرا یک سرمایه‌گذاری با نرخ ثابت می‌تواند از نظر ارزش تغییر کند. اگر یک سرمایه‌گذار منفرد یک اوراق قرضه بخرد، مقدار مشخصی سود را به طور دوره‌ای تا زمان سررسید پرداخت می‌کند و سپس می‌تواند به ارزش اسمی بازخرید شود. با این حال، این اوراق ممکن است در بازار بدهی، به نام بازار ثانویه، مجدداً فروخته شود. این اوراق در سررسید ارزش اسمی خود را حفظ می‌کند. با این حال، بازده واقعی یا سود خالص آن نسبت به خریدار به طور مداوم تغییر می‌کند.

تفاوت بازار سرمایه و بازار بدهی

سهامداران با توجه به‌احتمال ریسک‌‎های مختلف در بازار سرمایه، به خرید اوراق بدهی روی می‌آورند، غافل از اینکه این اوراق در حقیقت یک سود ثابت و خطی می‌دهند.

حمیدرضا جیهانی

سهامداران با توجه به‌احتمال ریسک‌‎های مختلف در بازار سرمایه، به خرید اوراق بدهی روی می‌آورند، غافل از اینکه این اوراق در حقیقت یک سود ثابت و خطی می‌دهند. درحالی که بازار سرمایه درروند بلندمدتی که تابه‌حال داشته همیشه بیشترین سوددهی را نسبت به سایر بازارهای موازی، نصیب سهامداران خودکرده. نمودار افزایش ضریب پایه پولی در گزارش شهریورماه بانک مرکزی، بیانگر سرعت بیشتر آن نسبت به روند افزایش تولید نقدینگی است که مشابه این اتفاق در فروردین ۱۳۹۹ نیز رخ‌داده است. این موضوع موید این است که بازار سرمایه با توجه به رشد شتابان نقدینگی، رونق خوبی در نیمه دوم سال خواهد داشت.

اتفاقی که با افزایش نرخ پایه پولی به دلیل چاپ پول در ابتدای سال توسط دولت قبل انجام شد، در شهریورماه امسال هم در عملکرد بانک مرکزی منعکس شد. ازاین‌رو، سهامداران باید توجه داشته باشند که احتمالاً بازار سرمایه در انتهای پاییز یا زمستان، رونق پیدا می‌کند و سودهایی که می‌توانند در بازار سرمایه داشته باشند را با بازارهای مشابه مقایسه نکنند. سرمایه‌های سرگردان، بخش بالای نقدینگی کشور را به خود اختصاص داده‌ و دارندگان آنها به دنبال نوعی از سرمایه‌گذاری‌ هستند تا از طریق آن‌هم سرمایه خود را از تورم مصون بدارند و هم سودآور باشد.

دو بازار پیش‌روی این سرمایه‌های سرگردان وجود دارد: بازار پول و بازار سرمایه. در بازار پول، بانک مرکزی از قاعده بازار بین‌بانکی و مدل بازار باز به عنوان راهکارهایی که به تأمین نقدینگی بانک‌ها می‌انجامد، برای مدیریت آن بهره برده و کریدور نرخ بهره بین‌بانکی را بین ۱۴ تا ۲۲ درصد تعریف کرده است. نرخ سود بانکی در تیرماه به کف خود در سال رسید و در کانال ۱۸ درصد قرار گرفت و نتیجه آن، رونق شهریورماه بورس بود. ولی در ادامه با توجه به سیاست‌گذاری‌هایی که بانک مرکزی داشت، سود بانکی افزایش یافت. نرخ سود بانکی ۲۰ درصد به این معنی است که بازده سرمایه‌گذاری فرد معادل عدد ۵ است. به بیانی دیگر، فرد هراندازه که سرمایه‌گذاری می‌کند، با ضریب «پی بر ‌ای» (P/E) پنج می‌تواند از سرمایه‌گذاری خود سود کسب کند. سود بانکی، سود بدون ریسک و تضمین‌شده است. این در حالی است که در بازار رقیب که همان بازار سرمایه است، سرمایه‌گذار در سرمایه‌گذاری خود با ریسک مواجه می‌شود، زیرا ریسک در ذات بازار بازار بدهی چیست؟ سرمایه نهفته است. طبیعی است که در این بازار، سرمایه‌گذار به P/E پنج رضایت نمی‌دهد و انتظار بازدهی بالاتری دارد تا وارد این بازار شود. افزایش نرخ بهره بین‌بانکی و به‌تبع آن افزایش نرخ بهره بانکی، سبب می‌شود سرمایه‌های سرگردان به‌جای اینکه به‌طور مستقیم به بخش واقعی اقتصاد از طریق شرکت‌های پذیرفته‌شده بورسی وارد شوند، در بانک‌ها دپو شوند. طی سال‌های اخیر مشاهده‌شده است بانک‌ها از بهره‎‌وری بالایی برخوردار نبوده‌اند و تزریق این سپرده‌های بانکی در قالب وام به بنگاه‌های زیرمجموعه، گاه غیرمولد بوده و این موضوع منجر به دور باطل می‌شود که نه‌تنها از رشد اقتصادی کشور جلوگیری می‌کند، بلکه به دلیل انباشته نشدن واقعی سرمایه، آینده اقتصاد را نیز با چالش مواجه می‌کند.

دولت برای تأمین کسری بودجه خود، اقدام به فروش اوراق بدهی از طریق بازار سرمایه کرده است. بر اساس آمارهای بانک مرکزی، در سال گذشته، ۳۲۷ هزار میلیارد تومان در ۶ ماهه نخست سال تأمین مالی از طریق بازار سرمایه انجام‌شده است. ۲۳۰ هزار میلیارد از مبلغ یادشده از طریق بخش‌های سرمایه‌ای مانند افزایش سرمایه‌ها و عرضه‌های اولیه بوده و ۹۷ هزار میلیارد تومان از طریق بازار اوراق بدهی بوده است.

در ۶ ماهه نخست امسال، این مبلغ به ۲۳۸ هزار میلیارد تومان رسیده است. این موضوع حکایت از رونق پایین بازار سرمایه طی این مدت دارد. تأمین مالی بازار سرمایه‌ که همان افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی سهامداران یا تجدید دارایی‌ها است، مبلغ ۱۰۵ هزار میلیارد تومان اعلام‌شده که کاهش ۶۵ درصدی را نسبت به دوره مشابه سال گذشته، نشان می‌دهد؛ اما در بخش اوراق بدهی، با افزایش ۳۵ درصد به ۱۳۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. فروش اوراق بدهی دولت طی شهریورماه به ۶۵ هزار میلیارد تومان رسیده است که بیشترین مقدار در دوره ۶ ماهه نخست سال بوده است. بررسی ارقام یادشده، نشان می‌دهد به‌جای اینکه تأمین مالی واقعی انجام و دولت از رونق بازار سرمایه بهره‌مند شود و بتواند اوراق خود را در دوران رونق به سرمایه‌گذاران عرضه کند، با روند و سیاست‌گذاری نادرستی که داشته، به‌جای تحقق وعده‌های خود، منجر به رکود و افت شدید در هفته‌های اخیر در بازار سرمایه شده است.

رقابت میان بازار پول و بازار سرمایه، می‌تواند اقتصاد را زمین بزند، این در حالی است که همراهی و همکاری این دو بازار اصلی در تأمین مالی صنایع مختلف، می‌تواند منجر به رشد اقتصادی کشور و بهره‌مندی این نظام در کشور ‌شود. لازم است دولتمردان به این نکته توجه داشته باشند که بورس، قلک دولت نیست و نباید نگاه ابزاری به بازار سرمایه داشته باشند، زیرا این نگاه منجر به از دست رفتن کارایی و کارکرد اصلی بازار سرمایه در تأمین مالی بنگاه‌های بخش اصلی اقتصاد می‌شود. همچنین، بی‌اعتمادی ناشی از آن، سبب گریزان شدن نقدینگی سرگردان از بورس می‌شود.

بازار بدهی چیست؟

مشاوره رایگان

برای دریافت مشاوره در مورد چگونگی عضویت در صندوق و شرایط سبد های مختلف کافیست عدد 2 را به سامانه زیر پیامک کنید.

• 02191004770
• [email protected]
• تهران، خیابان بهشتی، پلاک 436، طبقه 4، واحد 15

خانه / سرمایه گذاری و بورس / بازار بدهی چیست و مزایای آن؟ تفاوت سرمایه‌گذاری در بازار بدهی با بازار بورس چیست؟

بازار بدهی چیست و مزایای آن؟ تفاوت سرمایه‌گذاری در بازار بدهی با بازار بورس چیست؟

بازار مالی بر حسب سررسید به دوسته‌ی کلی بازار سرمایه و بازار پول و برحسب نوع اوراق به بازار سهام، بازار بدهی(Bond market)، بازار ابزار مشتقه‌ و بازار مبادله‌ی ارز تقسیم بندی شده است که ما در این مطلب قصد داریم به بررسی بازار بدهی بپردازی اما بازار بدهی چیست و مزایای آن؟ تفاوت سرمایه‌گذاری در بازار بدهی با بازار بورس چیست؟

بازار بدهی چیست؟

در پاسخ به این سوال که بازار بدهی چیست؟بازار بدهی بازاری میباشد که در آن انواع مختلف اوراق مبتنی بر بدهی که شامل اسناد خزانه دولتی، اوراق قرضه دولتی و غیره، میباشد مبادله می‌ شوند.

در بازار بدهی ذی نفعان می ‌توانند دین های جدید را در بازار اولیه خرید و فروش نمایند و یا حتی در بازار ثانویه اوراق مبتنی بر بدهی وارد و به خرید و فروش دیون گذشته بپردازند. در بازار بدهی انواع مختلفی از اوراق بدهی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند مدت خرید و فروش خواهد شد که قادر خواهد بود مرتبط با شرکت ‌ها، دولت، بانک ‌ها، شهرداری ‌ها و … باشد.

بازار سرمایه متشکل از سه رکن اصلی بازار بدهی در کنار بازار سهام و بازار مشتقات می باشد.

هدف بازار بدهی ، ایجاد مکانیزمی برای تامین مالی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت مخارج بخش خصوصی و دولتی میباشد.

1. بازار بدهی یا اوراق قرضه بازاری است که در آن برگه های بدهی (قرضه) یا اسناد با مبلغ سود ثابت داد و ستد می شوند.
2. بازارهای بدهی، برای تامین مالی شرکت های بزرگ و با حجم دارایی های فیزیکی باال مناسب ترین گزینه هستند. دلیل تمایز این بازارها، امکان استفاده از دارایی های ملموس و فیزیکی به عنوان وثیقه است که در تامین مالی چه از طریق بازار بدهی و چه از طریق نظام بانکی نقش مهمی دارد و از این جهت، وجه مشترک بازار بدهی و نظام بانکی است.

نقش اصلی بازار بدهی چیست؟

اما نقش اصلی بازار بدهی چیست؟ نقش اصلی بازار بدهی تعیین غیر دستوری نرخ بهره‌ی بازار میباشد به این صورت که مکانیزم عرضه و تقاضا برای اوراق قرضه‌ی بلندمدت خزانه انتظار بازار از سود آینده و درنهایت نرخ سود واقعی بازار را تشکیل میدهد این در حالی است که در کشور ما به دلیل کم عمق بودن بازار بدهی؛ بانک مرکزی و بازار پول نرخ سود را تعیین مینماید.

نقش اصلی دیگر بازار بدهی جمع‌آوری جریان نقدینگی مخرب از بین بازارهای ارز و مسکن و طلا میباشد. در ایران همواره نقدینگی بازار بالا میباشد بر این اساس در جریان تحریم سال ۹۴ و با وارد شدن شک به بازار، جریان نقدینگی مخرب گردید و شاهد افزایش دو تاسه برابری قیمت‌ها در کوتاه مدت بودیم. برای همین بود که سیستم بانکی تنها گزینه‌ی جمع‌آوری نقدینگی از بازار بوده و مشاهده کردیم که افزایش بالای نرخ بهره آثارش هنوز در بازار ما مشهود میباشد.

بر این اساس وجود بازار بدهی بالغ یکی از ارکان اصلی عبور از اقتصاد بانک محور به اقتصاد بازار محور میباشد.

۱۸ مورد از مزایای توسعه بازار بدهی

1. افزایش شفافیت مالی
2. تأمین بودجه بخش عمومی و جلوگیری از تسلط سیاست های مالی بر سیاست های پولی
3. افزایش ثبات بازارهای مختلف
4. توسعه بازار بدهی، منافع اقتصادی ذیل را به دنبال خواهد داشت:
5. افزایش رشد اقتصادی کشورهای نوظهور همزمان با توسعه بازار مالی آنها
6. افزایش کارایی اقتصادی
7. اثرگذاری بیشتر سیاست های پولی با آزادی عمل بیشتر بانک مرکزی در راستای تحقق اهداف ضد تورمیخود
8. گذار از اقتصاد بانک محور به اقتصاد بازار محور
9. وجود بازار جایگزین برای تامین مالی شرکت ها به هنگام کمبود منابع بانکی
10. جریان مخرب نقدینگی سرگردان بین بازارهای مختلف نظیر ارز، مسکن، طال و غیره.
11. افزایش توان بانک ها در تامین مالی کوتاه مدت بنگاه های کوچک و متوسط
12. کاهش آسیب پذیری کشورها نسبت به بحران های مالی
13. تخفیف اثرات بحران های مالی
14. تعیین غیردستوری نرخ بهره در بازار
15. تأمین هزینه تجدید ساختار نظام بانکی
16. تأمین منابع مالی برای توسعه فعالیت های بخش خصوصی
17. پشتیبانی برای سیستم بانکی و بازار سهام به هنگام وقوع شوک های مختلف در این بازارها و جلوگیری از
18. تامین منابع الزم برای کاهش بدهی های دولت به پیمانکاران

سرمایه‌گذاری در بازار بدهی چه تفاوتی با سرمایه‌گذاری در بازار بورس دارد؟

سرمایه گذاری در بازار بورس ریسک بالایی دارد:

زمانی که شما در بورس سهام یک شرکت را خریداری مینمایید در واقع به اندازه‌ی سهام خودتان شریک شرکت در سود و زیان آتی آن خواهید شد توجه نمایید که از کلمه‌ی آتی در جمله فوق به این معنی است که ممکن است شرکتی در گذشته فروش بسیار بالایی داشته باشد و سود خوبی هم نصیب سهام‌دارن خود کرده بوده باشد ولی شما از لحظه‌ی خرید سهم در سود و زیان بعدی شرکت شریک خواهید بود.

اما هیچ شخصی نمی‌تواند آینده یک شرکت را پیش‌بینی نماید، امکان دارد فردا در انبار یک شرکت تولیدی موفق آتش سوزی اتفاق بیفتد و مبلغ زیادی ضرر هم به شرکت وارد شود و در همان روز تاثیرات خود را به صورت کاهش قیمت سهام می گذارد یا میتوان به تحریم کشورها اشاره نمود که قابل پیش بینی نیست و تاثیرات زیادی هم بر روی قیمت سهامن خواهد گذاشت مانند تحریم قطر

تحریم قطر برای عملکرد بعضی از شرکت‌ها مثل شرکت‌های غذایی اتفاق خوبی بود چون برای آنها بازار جدیدی با صادرات به قطر رخ داد. فاکتورهای زیادی مانند، وضعیت بازار، قیمت نفت، تحریم‌ها، رقیبان همه روی عملکرد شرکت تاثیر میگذارند به واسطه‌ی قابل پیش‌بینی نبودن عملکرد یک شرکت در آینده ریسک سرمایه‌گذاری در بورس زیاد میباشد .

یکی از اصول اصلی دنیای سرمایه‌گذاری این میباشد که هرچه ریسک سرمایه‌گذاری افزایش یابد، انتظار سود سرمایه‌گذار از آن هم بیشتر خواهد شد. سرمایه‌گذار در بورس ممکن است ۱۰۰ درصد سود کسب نماید یا حتی بیشتر! اما ممکن هم میباشد ۱۰۰ درصد ضرر نماید و سرما‌یه‌ی خود را از دست بدهد.

سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی آن هم اوراق بدهی دولتی، کاملا بدون ریسک است:

سرمایه‌گذاری در بازار بدهی آن هم در اوراق بدهی دولتی کاملا بدون ریسک میباشد و در خصوص بقیه اوراق غیردولتی ریسک خیلی کمی را دارد. با خرید اوراق بدهی شما در واقع به دولت یا شرکت قرض می‌دهید.

چون دولت امکان ندارد که ورشکست شود چون در بدترین حالت پول چاپ و بدهی خود را پس خواهد داد. زمانی که شما سهام یک شرکت را می‌خرید در واقع در سود و زیان آن شریک می‌شوید ولی زمانی که اوراق بدهی یک شرکت را می‌خرید شما فقط به آن شرکت قرض داده‌اید و سود و زیان شرکت به شما ربطی نخواهد داشت و شما در هر حالت حتی اگر آن شرکت ضرر زیادی داده باشد، قرض خود را به همراه سود آن پس خواهید گرفت.

تنها ریسک اوراق بدهی یک شرکت این است که آن شرکت ورشکست شود که این موضوع اتفاق بسیار نادری میباشد چون تنها شرکت‌هایی که پشتوانه‌ی مالی دارند اجازه‌ی انتشار اوراق بدهی به آن‌ها داده نخواهد شد. در صورت ورشکسته شدن هم پول خریدار اوراق بدهی اندکی با تاخیر و پس از فروش دارایی‌های شرکت به فرد بازگردانده خواهد شد.

بنا بر آنچه گفته شد شخصی که اوراق بدهی خریداری مینماید ریسک بسیار کمتری نسبت به کسی که سهام یک شرکت را در بورس خریداری میکند، تحمل خواهد کرد و نیتجه آن است که سرمایه‌گذران اوراق بدهی سود ثابتی را خواهند گرفت همانند سود بانکی و نمی‌تواند انتظار سود بالا را داشته باشد اما در عوض ریسک از دست دادن سرمایه‌ی خود را نیز تحمل نمی‌کند و استرس از بین رفتن پولشان را ندارند.

چرا توسعه بازار بدهی در ایران ضرورت دارد؟

1. افزایش بازار بدهی چیست؟ فشار تامین مالی به بانک های کشور و فاصله گرفتن بانک ها از کارکرد اصلی خود
2. وضعیت ایران در شاخص رقابت پذیری جهانی و تضعیف زیر شاخص توسعه مالی
3. حجم بالای مطالبات غیرجاری بانک ها در مقایسه با کل تسهیالت پرداختی
4. کسری تراز عملیاتی بودجه دولت و لزوم تحقق منابع از طریق واگذاری دارایی های مالی

دلایل عدم توسعه بازار بدهی در ایران

1. اعتماد بیشتر به سیستم بانکی به همین دلیل در بسیاری موارد انتشار اوراق مشارکت با ضمانت بانک ها انجام می شود.
2. جذابیت پایین اوراق بدهی برای سرمایه گذاران به دلیل عدم وجود نظام عرضه و تقاضا برای نرخ گذاری اوراق منتشره و عدم تغییر قیمت اوراق متناسب با تغییر نرخ سود بانکی
3. انصراف شرکت ها از انتشار اوراق بدهی به دلیل ترس از بازپرداخت اصل مبالغ اوراق در سررسید
4. اوراق بدهی مربوط به بازه های بلندمدت است و در کوتاه مدت کاربرد ندارد.
5. عدم اجرای رتبه بندی اعتباری اوراق و انتشار اوراق با رسیک های اعتباری متفاوت با نرخ یکسان
6. الزام بازار بدهی به شفافیت اطالعات مالی و عدم تمایل مدیران شرکت ها به آن
7. هزینه بر و زمان بر بودن تامین مالی از طریق بازار بدهی در مقایسه با تامین مالی بانکی:
   -لزوم پرداخت کارمزد به ارکان انتشار اوراق
   -طی کردن مراحل الزم مانند طراحی اوراق متناسب با نیاز و توان مالی بنگاه ها، کسب مجوزهای الزم از سازمان بورس، انتشار امید نامه، لزوم داشتن ضامن، بازار گردان و متعهد پذیره نویسی

دولت برای مواجهه با چالش های اقتصادی تا قبل از رفع تحریم ها چه سیاست های اقتصادی را پیش گرفته است؟

راهکارهای بهبود عملکرد بازار بدهی در ایران

1. فرهنگ سازی، ایجاد اعتماد و معرفی بهتر ابزار بازار بدهی برای تامین مالی بنگاه ها
2. شکل گیری بازاری متشکل برای اوراق بدهی به منظور تعیین قیمت این اوراق بر اساس مکانیزم بازار
3. تدوین استانداردهای حسابداری و قوانین و مقررات مالیاتی مربوط به انواع اوراق در راستای رفع ابهامات موجود و ایجاد زمینه استفاده از این ابزارها
4. کاهش زمان و هزینه انتشار اوراق بدهی و ایجاد تناسب میان ریسک و بازده اوراق
5. حذف رکن ضامن برای تضمین اوراق
6. طراحی و انتشار اوراق قابل تبدیل به سهام برای افزایش تمایل به انتشار اوراق توسط شرکت ها و کاهش بیم از عدم تأمین منابع در سررسید
7. رتبه بندی اعتباری اوراق متناسب با ریسک های اعتباری اوراق

Compatible data.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis scing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

enim ad minim veniam quis nostrud exercita ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat.

• Pina & Associates Insurance
• Payment at Contingency
• Amount of Payment

Two Most-Cited Reason

Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore dolore magna aliqua. enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate.