حجم مبنا در سهام چیست

حجم مبنا چیست؟!

حجم مبنا حداقل تعداد سهام یک شرکت می باشد که در طول روز باید معامله شود تا قیمت پایانی بتواند بطور کامل با قیمت آخرین معامله در محدوده دامنه نوسان تطبیق پیدا کند. ( قیمت پایانی میانگین وزنی قیمت های معامله شده در طی روز می باشد که با حجم مبنا در ارتباط است.)

هر چقدر تعداد سهام معامله شده کمتر از حجم مبنا باشد قیمت پایانی نیز به همان نسبت کمتر نوسان می کند.

برای مثال فرض کنید حجم مبنای سهامی ۶۰۰ هزار واحد سهم می باشد اگر تمام معاملات طی روز این سهام در ۳% مثبت انجام گیرد (اگر معاملات در قیمت های متفاوت باشد قیمت پایانی متفاوت خواهد بود و ما برای آموزش مثالی فرضی می زنیم.) و مثلا ۲۰۰ هزار واحد معامله شود. حجم معاملات به حجم مبنا نرسیده و به همان نسبت قیمت پایانی کمتر بسته می شود یعنی قیمت پایانی در این شرایط ۱% مثبت می شود.

هدف از تعیین حجم مبنا کنترل نوسانات قیمت تحت تاثیر حجم معاملات می باشد. در واقع برای اطمینان از اینکه تغییر قیمت سهام قابل اتکا و اطمینان باشد عقلانی است که تعداد بالای سهام در قیمت جدید معامله شوند مگرنه تنها با خرید و فروش یک سهم در قیمت های غیرمتعارف می توان قیمت و نوسان کاذب برای سهام بوجود آورد.

پس حجم معاملات به نسبت اندازه هر شرکت باید قابل توجه باشد تا بتوان بر روی نوسانات قیمت آن اتکا کرد مگرنه در تعداد پایین حجم معاملات ریسک بالای قیمت های دروغین و کاذب از سمت بازیگران و سفته بازان وجود دارد.

چگونگی محاسبه حجم مبنا

آخرین قوانین محاسبه در سال ۱۳۹۳ تغییر کرده که نسبت به نوع محاسبه آن در گذشته تفاوت زیادی داشته است. در گذشته این عدد ثابت بود و متناسب با بزرگی و کوچکی شرکت و تعداد سهام آن محاسبه می شد اما امروزه حجم مبنا ابتدای هر هفته محاسبه می شود و تغییر می کند.

در فرمول محاسبه حجم مبنا قیمت پایانی آخرین روز هفته همراه با ضریب ۴ ده هزارم (۰/۰۰۰۴) از تعداد کل سهام شرکت دخیل است. ارزش حجم مبنای تعیین شده برای یک هفته باید بین ۵۰ میلیون تا یک میلیارد تومان باشد و نمی تواند خارج از این محدوده باشد.

برای تعیین حجم مبنای یک سهم ابتدا تعداد حجم مبنا در سهام چیست حجم مبنا در سهام چیست کل سهام شرکت را در ۴ ضرب و عدد بدست آمده را بر ۱۰۰۰۰ تقسیم می کنیم.

عدد بدست آمده حجم مبنا می باشد اما برای رعایت محدوده ارزش آن را در قیمت پایانی چهارشنبه ضرب می کنیم اگر عدد بدست آمده ارزش بین ۵۰ میلیون تا یک میلیارد تومان داشت همان عدد حجم مبنا می باشد اما اگر:

۱- عدد بدست آمده بیش از یک میلیارد تومان ارزش داشته باشد حجم مبنا از آن عدد کاهش یافته بطوریکه ضرب آن در قیمت پایانی آخرین روز کاری هفته حداکثر ۱ میلیارد تومان شود. (حجم مبنا حاصل تقسیم یک میلیارد تومان به قیمت پایانی بر حسب تومان می باشد.)

۲- عدد بدست آمده کمتر از ۵۰ میلیون تومان ارزش داشته باشد حجم مبنا از آن عدد افزایش یافته بطوریکه ضرب آن در قیمت پایانی آخرین روز کاری هفته حداقل ۵۰ میلیون تومان شود.(حجم مبنا حاصل تقسیم ۵۰ میلیون تومان به قیمت پایانی بر حسب تومان می باشد.)

معایب و مزایای حجم مبنا

همانطور که گفتیم حجم مبنا از ایجاد قیمت های کاذب جلوگیری می کند اما در مواقعی مثل تشکیل صف های خرید و فروش نیز باعث بلوکه شدن حجم زیادی از پول می شود و نوسان قیمت را در هر دو روند نزولی و صعودی کند می کند.

در این مواقع که حجم معاملات بسیار پایین می آید ( به اصطلاح می گویند سهم خشک شده است) و نوسانی نمی کند معمولا در این شرایط سازمان بورس در محدوده زمانی مشخصی مانند یک روز نماد سهام را بدون دامنه نوسان و حجم مبنا باز می کند تا معاملات انجام شود و قیمت مورد نظر خریداران و فروشندگان در عرضه و تقاضا تعیین شود.

چگونه حجم مبنای یک سهم را پیدا کنیم؟!

برای پی بردن به حجم مبنای یک سهم کافی است با مراجه به سایت مدیریت و فناوری بورس تهران در قسمت جست و جو نماد مورد نظر خود را پیدا کرده و به صفحه آن نماد برویم. برای مثال در تصویر زیر حجم مبنای نماد وتجارت را مشاهده می کنید.

چرا حجم مبنای برخی شرکت ها ۱ است؟!

در معاملات شرکت های پذیرفته شده در فرابورس حجم مبنا اعمال نمی شود و حجم مبنای این شرکت ها ۱ می باشد یعنی سهم به هر قیمتی معامله شود تا آن قیمت نوسان می کند و ارتباطی با حجم معاملات ندارد البته برای قیمت پایانی همان میانگین وزنی در نظر گرفته می شود.

نکته: همانطور که در تعریف حجم مبنا گفتیم این معیار برای توانایی تطبیق قیمت پایانی با قیمت آخرین معامله است اما ممکن است حجم مبنا رعایت شود اما چون میانگین وزنی معاملات با قیمت آخرین معامله یکی نباشد ، قیمت پایانی با قیمت آخرین معامله متفاوت باشد.

در تصویر زیر می بینیم که حجم مبنا ۱ می باشد چون شرکت در فرابورس پذیرفته شده همچنین با اینکه حجم معاملات بیش از حجم مبنا می باشد قیمت پایانی و آخرین معامله متفاوت است که به دلیل وابستگی قیمت پایانی به میانگین وزنی معاملات در طی روز می باشد.

همچنین حجم مبنای سهام ها در روز بازگشایی نماد (پس از مجمع ، افزایش سرمایه ،تقسیم سود نقدی ، عرضه اولیه و …) ۱ می باشد تا همانطور که دامنه نوسان در چنین روزی وجود ندارد، قیمت سهام بر اساس عرضه و تقاضا مشخص شود.

کات حجم مبنا

صف های خرید و فروش از مواردی هستند که احتمال پر نشدن حجم مبنا در آنها بیشتر است زیرا خریداران یا فروشندگان با دیدن صف ها تمایل دارند که در قیمت های پایین تر خرید کنند یا در قیمت های بالاتر بفروشند بنابراین صبر می کنند و حجم معاملات پایین می آید.

برای مثال در تصویر زیر که صف خرید می باشد و در تمام طول روز قیمت در بالاترین حد مجاز خود معامله شده باز هم قیمت پایانی کمتر از قیمت آخرین معامله می باشد و به +۵% نرسیده است. زیرا حجم معاملات از حجم مبنا کمتر می باشد.

در شرکت های بزرگ تر چون حجم مبنا نیز بزرگ تر است ممکن است گاهی اوقات حجم مبنا پر نشود که البته سازمان بورس مدتی حجم مبنای شرکت های بزرگ را کاهش داده بود اما در کل شرکت های بزرگ نوسانات کمتری دارند و حرکت آنها کند تر است.

در بازار های مالی جهانی چیزی به اسم حجم مبنا وجود ندارد و این عامل محدود کننده همانند دامنه نوسان صرفا مختص به بازار ایران می باشد.

برای افرادی که استراتژی معملاتی نوسان گیری برای معاملات خود دارند حجم مبنا می تواند یک مزاحم باشد که بازدهی و سرعت حرکت قیمت را کاهش دهد از این رو برای این افراد بهتر است که در شرکت های فرابورس و یا شرکت های کوچک تر که حجم مبنای کمتری دارند فعالیت کنند.

حجم مبنا چیست و چگونه آن را محاسبه و استفاده کنیم؟

سرمایه‌گذاری برای حفظ ارزش پول یکی از چیزهایی است که برای همه افراد از اهمیت بالایی برخوردار است. بازار بورس یکی از جاهایی است که افراد می‌توانند برای این منظور در آن وارد شوند، اما این کار مستلزم داشتن دانش کافی درباره آن است. بنابراین برای کسانی که برای اولین بار می‌خواهند وارد این بازار شوند آشنایی با مفاهیم اولیه آن جزو ضرورت‌هاست. یک از این مفاهیم اصلی و اولیه حجم مبنا است.

در هر کشوری قانون‌گذاران بازار بورس تلاش می‌کنند تا شرایطی را مهیا کنند تا در آن معاملات و خرید و فروش‌های سهام بورس به نحوه مناسبی انجام شوند. در بازار بورس ایران نیز حجم مبنا یکی از آن قوانین است که برای جلوگیری از اعمال نفوذ در روال عادی معاملات و بروز نوسان‌های غیرطبیعی در قیمت‌ها وضع شده است. ما در اینجا قصد داریم که شما را با این مفهوم آشنا کنیم تا نحوه عمل آن را در بازار بورس بهتر بدانید. پس با ما همراه باشید.

حجم مبنا چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

قبل از آنکه به تعریف این مفهوم بپردازیم ابتدا بهتر است بدانیم منظور از حجم در بازار بورس چیست. حجم به تعداد سهام یک شرکت گفته می‌شود که در طول یک روز مورد معامله قرار می‌گیرد. حال با دانستن این تعریف می‌توانیم بگوییم که حجم مبنا یا stock volume در بازار بورس حداقل تعداد سهامی است که در یک روز باید معامله شود تا تمام درصد تغییرات مجاز آن روز (چه مثبت چه منفی) در تعیین قیمت روز بعد لحاظ گردد.

در بازار بورس ایران برای اینکه قیمت سهام یک شرکت بخواهد به بالاترین و پایین‌ترین نوسان خود برسد، براساس مصوبه سازمان بورس و اوراق بهادار در سال ۱۳۹۳ حداقل باید ۱۰ درصد از کل سهام شرکت در طول یک سال مورد معامله قرار بگیرد. بنابراین اگر این ۱۰ درصد را تقسیم حجم مبنا در سهام چیست بر ۲۵۰ روز کاری در سال بکنیم به عدد ۰.۰۰۰۴ به‌عنوان حجم مبنای روزانه یک سهم می‌رسیم. البته به خاطر داشته باشید که این حجم برای شرکت‌های فرابورس ۱ در نظر گرفته می‌شود.

نحوه محاسبه حجم مبنا:

• ابتدا تعداد سهام یک شرکت را در عدد ۰.۰۰۰۴ ضرب می‌کنیم.
• عدد به‌دست‌آمده، حجم مبنای شرکت خواهد بود، اما در اینجا یک تبصره وجود دارد که به صورت زیر است.
• عدد مذکور را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه (آخرین روز کاری بورس) ضرب می‌کنیم:
• اگر عدد به‌دست آمده بین حجم مبنا در سهام چیست ۵۰ میلیارد ریال و ۱۲۰ میلیارد ریال بود، حجم مبنا برای روز شنبه همان عدد فوق خواهد بود.
• اگر عدد به‌دست‌آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد، حجم مبنا برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

نقش حجم مبنا در تعیین قیمت پایانی

همانطور که می‌دانید سهم یک شرکت در هر روز معاملاتی در قیمت‌های مختلف و حجم‌های مختلف معامله می‌شود. قیمت پایانی برابر با میانگین وزنی قیمت‌های معامله‌شده در همان روز بر مبنای حجم مبنا است. به این ترتیب که اگر تعداد سهم‌های موردمعامله در یک روز، از حجم مبنا بیشتر شود، میانگین وزنی قیمت‌ها همان قیمت پایانی خواهد بود؛ اما اگر تعداد سهام موردمعامله کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت نهایی با برقراری تناسب بین حجم معاملات و این حجم به دست خواهد آمد.

بنابراین باید توجه داشت که این قیمت با قیمت آخرین معامله تفاوت دارد. قیمت آخرین معامله، به آخرین قیمتی گفته می‌شود که یک سهام روی تابلو بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود. اما اهمیت قیمت پایانی هر روز در این است که مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد.

مزایا و حجم مبنا در سهام چیست معایب حجم مبنا

استفاده از حجم مبنا این مزیت را دارد که از نوسان‌های ساختگی جلوگیری می‌کند. اگر این حجم بر قیمت‌ پایانی سهمی اعمال نشود، یک یا چند سرمایه‌گذار می‌توانند با معامله تعداد کمی از سهام باعث تغییرات زیادی در قیمت بشوند. این اتفاق به‌ویژه در مورد شرکت‌های کوچک می‌تواند بسیار بیفتد. بنابراین با وجود حجم مبنا باید حداقلی از سهام مورد معامله قرار بگیرد تا حداکثر درصد نوسان در قیمت پایانی آن لحاظ گردد. اما از معایب اعمال این حجم آن است که قیمتها بسیار دیرتر به تعادل می‌رسند و صف‌های خرید و فروش بیشتری برای هر سهم به وجود می‌آید.

حجم مبنا در بورس چیست؟

حجم مبنا حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز معامله شود تا قیمت آن سهم بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان افزایش یا کاهش یابد.

یکی از عوامل اجتناب مردم از سرمایه گذاری در بازار بورس، نوسانات شدید قیمت سهام شرکت ها و پرهیز از هیجانات شدید در این بازار است. از این رو سیاست گذاران بورسی در راستای کنترل نوسانات بازار از دو اهرم دامنه نوسان قیمت و حجم مبنا برای محدود کردن افت و خیزهای شدید قیمتی استفاده می کنند.

تاریخچه حجم مبنا

حجم مبنا از تاریخ 1382/05/29 و بعد از انتصاب آقای حسین عبده تبریزی به سمت دبیرکلی بورس به اجرا گذاشته شد. فرمول این اهرم در ابتدا به این گونه بود که شش ده هزارم تعداد سهام شرکت در یک روز باید مورد داد و ستد قرار می گرفت تا قیمت آن سهم بتواند مشمول تغییر مثبت یا منفی شود. این نسبت با یک تعدیل از تاریخ 1383/01/15 به هشت ده هزارم تعداد سهام شرکت تغییر یافت.

به عنوان مثال، اگر شرکتی دارای تعداد 1,000,000,000 سهم باشد، حجم مبنا برای آن شرکت برابر 800,000 سهم خواهد بود. این ضرب محاسبه از تاریخ 1386/04/02 با هدف کاهش حجم مبنا برای شرکت های بزرگ (شرکت های دارای سرمایه بیشتر از 3000 میلیارد ریال) از هشت ده هزارم به چهار ده هزارم کاهش یافت. همچنین از تاریخ 1386/05/21 حجم مبنای شرکت هایی که سرمایه آنها بین 1000 تا 3000 میلیارد ریال بود بر مبنای پنج ده هزارم تعداد سهام آنها اعمال گردید.

آخرین تغییرات در محاسبه حجم مبنا

تا پیش از اسفند سال ۱۳۹۳ حجم مبنا برای هر سهم تقریبا عدد ثابتی بوده و هر سال یک بار توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران محاسبه می‌شد.

اما در حال حاضر این عدد به صورت هفتگی محاسبه می‌شود و در ابتدای هر هفته داخل صفحه نماد هر سهم قرار می‌گیرد و این مصوبه از ابتدای اسفندماه ۱۳۹۳ در حال اجراست.

حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با ۰/۰۰۰۴ تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا می‌بایست ۱۰ میلیارد ریال و حداقل آن ۵۰۰ میلیون ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

برای درک بهتر از حجم مبنا و نحوه ی محاسبه آن باید تعریف مختصری از این اهرم و قیمت پایانی داشته باشیم.

تعریف حجم مبنا

حجم مبنا حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز معامله شود تا قیمت آن سهم بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان افزایش یا کاهش یابد.

قیمت پایانی

عبارت است از میانگین وزنی قیمت سهام شرکت با در نظر گرفتن حجم مبنا. لازم به ذکر است که قیمت پایانی هر روز مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی روز چهارشنبه عدد 100 ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد (شنبه) ۵% مثبت (105 ریال) و ۵% منفی آن (95ریال) می‌باشد.

برای درک بهتر موضوع به مثال زیر توجه کنید:

مثال: فرض کنید بازه مجاز معاملات سهام یک شرکت در روز شنبه از 950 ریال تا 1050 ریال بوده و حجم مبنای آن 4000 سهم باشد.

اگر حجم معاملات سهام کمتر از حجم مبنا باشد: فرضا 1600 برگه سهم با میانگین وزنی قیمت 1030 ریال معامله شده باشد، قیمت پایانی عبارت است از:

قیمت پایانی روز قبل + [حجم مبنا / (تعداد سهام معامله شده * (قیمت پایانی روز قبل – میانگین وزنی قیمت معامله شده))] = قیمت پایانی

با توجه به داده های زیر:

میانگین وزنی قیمت معامله شده (1030 ریال)

قیمت پایانی روز قبل (1000 ریال)

تعداد معامله شده (1600 برگه حجم مبنا در سهام چیست سهم)

حجم مبنا (4000 سهم)

قیمت پایانی برابر با 1012 ریال خواهد بود.

اگر حجم معاملات سهام بیشتر از حجم مبنا باشد: قیمت پایانی برابر است با میانگین وزنی قیمت‌های معامله شده.

ساده ترین روش برای محاسبه حجم مبنا

ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم می‌کنیم، عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود.

اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.

عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه ضرب می‌کنیم:

راحت ترین راه برای پیدا کردن حجم مبنا و قیمت پایانی یک سهم!

برای پی بردن به قیمت پایانی و حجم مبنای یک سهم کافی است با مراجعه به سایت مدیریت و فناوری بورس تهران در قسمت جست و جو نماد مورد نظر خود را پیدا کرده و به صفحه آن نماد برویم. برای مثال در تصویر زیر حجم مبنا و قیمت پایانی نماد خودرو را مشاهده می کنید.

چرا حجم مبنای برخی شرکت ها ۱ است؟

در معاملات شرکت های پذیرفته شده در فرابورس حجم مبنا اعمال نمی شود و حجم مبنای این شرکت ها ۱ می باشد یعنی سهم به هر قیمتی معامله شود تا آن قیمت نوسان می کند و ارتباطی با حجم معاملات ندارد البته برای قیمت پایانی همان میانگین وزنی در نظر گرفته می شود.

همچنین حجم مبنای سهام ها در روز بازگشایی نماد (پس از مجمع، افزایش سرمایه، تقسیم سود نقدی، عرضه اولیه و …) 1 می باشد تا همان طور که دامنه نوسان در چنین روزی وجود ندارد، قیمت سهام بر اساس عرضه و تقاضا مشخص شود.

حجم مبنا شرکت ها پس از افزایش سرمایه

شرکت های سازمان بورس ممکن است تحت فرآیند افزایش سرمایه قرار بگیرند و از همین رو تعداد سهام کل شرکت دستخوش تغییراتی شود و تعداد سهام شرکت ها بسته به شرایط افزایش سرمایه کم یا زیاد شود.

به همین خاطر حجم مبنای تمام شرکت های بورسی پس از افزایش سرمایه تغییر خواهد کرد و حجم مبنای جدید برای آن‌ها محاسبه خواهد شد.

نکات حجم مبنا

صف های خرید و فروش از مواردی هستند که احتمال پر نشدن حجم مبنا در آنها بیشتر است زیرا خریداران یا فروشندگان با دیدن صف ها تمایل دارند که در قیمت های پایین تر خرید کنند یا در قیمت های بالاتر بفروشند بنابراین صبر می کنند و حجم معاملات پایین می آید.

برای مثال در تصویر زیر که صف خرید می باشد و در تمام طول روز قیمت در بالاترین حد مجاز خود معامله شده باز هم قیمت پایانی کمتر از قیمت آخرین معامله می باشد و به +۵% نرسیده است. زیرا حجم معاملات از حجم مبنای سهم کمتر می باشد.

در شرکت های بزرگ تر چون حجم مبنا نیز بزرگ تر است ممکن است گاهی اوقات حجم مبنا پر نشود که البته سازمان بورس مدتی حجم مبنای شرکت های بزرگ را کاهش داده بود اما در کل شرکت های بزرگ نوسانات کمتری دارند و حرکت آنها کندتر است.

در بازار های مالی جهانی چیزی به اسم حجم مبنا وجود ندارد و این عامل محدود کننده همانند دامنه نوسان صرفا مختص به بازار ایران می باشد.

برای افرادی که استراتژی معاملاتی نوسان گیری برای معاملات خود دارند حجم مبنا می تواند یک مزاحم باشد که بازدهی و سرعت حرکت قیمت را کاهش دهد از این رو برای این افراد بیشتر در شرکت های فرابورس و یا شرکت های کوچک تر که حجم مبنای کمتری دارند فعالیت می کنند.

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا در بازار سرمایه عبارت است از حداقل تعداد سهامی که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند به میزان دامنه نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد.

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی ایسکانیوز؛ حجم مبنا اهرمی است که از سال 82 به کار گرفته شد و هدف از به کارگیری این اهرم کنترل معاملات و جلوگیری از نوسان‌های کاذب و افت و افزایش بی مورد قیمت سهام با معامله چند سهم شرکت ها اعلام شد.

این اهرم از همان اول، با مخالفت های بسیاری روبه رو بوده و فعالان بازار همواره یکی از عوامل اصلی گره‌های معاملاتی را حجم مبنا می دانستند.

در ابتدای این قانون، اساس کار بر این مبنا بود که 15 درصد از کل سهام یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال 250 روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0.0006 (شش ده هزارم) کل سهام شرکت می شد.

در سال 1383 نحوه محاسبه تغییر کرد و از 15 درصد به 20 درصد افزایش یافت و حجم مبنا به 0.0008 (هشت ده هزارم) کل سهام افزایش یافت.

شرکت‌هایی که در حجم مبنا در سهام چیست بازار فرابورس پذیرفته شده‌اند حجم مبنای 1 دارند و همچنین نمادها در روز بازگشایی (بعد از مجمع، بعد از تعدیل، بعد از شفاف سازی و…) با حجم مبنای 1 بازگشایی می‌شوند.

به کارگیری این اهرم در آن زمان موجب شد، تعداد زیادی از سهامداران حقوقی به دلیل اینکه نمی‌توانستند از شرکت‌های بزرگ بازدهی به دست آوردند به سمت شرکت‌های کوچک و حتی زیان ده حرکت کنند که این اتفاق زمینه رشد قیمت سهام شرکت‌های کوچک را فراهم آورد.

مهم‌ترین مزیت قانون حجم مبنا، جلوگیری از حرکات پرشیب و یکباره در روند قیمت‌ها است، به عنوان مثال زمانی که یک سهم در روند نزولی قرار می‌گیرد، میزان عرضه بر تقاضا افزایش پیدا می کند و معمولا این چیرگی عرضه بر تقاضا، آن قدر پررنگ می‌شود که حجم معاملات سهم به شدت کاهش یافته و اصطلاحا معاملات در آن نماد «قفل» می‌شود.

در این حالت به دلیل کاهش شدید حجم معاملات، بر اساس قانون حجم مبنا درصد نوسان پایان روز نیز کاهش می‌یابد و لذا از سقوط برق آسای سهم جلوگیری می‌شود. (عکس همین حالت در بازار صعودی برقرار است.) اما مساله‌اینجا است که ‌همین ویژگی قانون حجم مبنا بزرگ‌ترین عیب آن نیز به شمار می‌آید، با شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش در بازار، حجم زیادی از سرمایه سرمایه‌گذاران در این صف‌ها بلوکه می‌شود، حجمی که می‌تواند با گردش در سایر سهام بازار، بر رونق بورس بیفزاید، بنابراین شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش، روانی معاملات (liquidity) در بازار را مورد تهدید قرار می‌دهد.

به عنوان مثال اگر سهامداری که سهمش در صف فروش فرو رفته، نیاز فوری به سرمایه‌اش پیدا کند، چاره‌ای ندارد، جز آنکه سهم خود را به صورت وکالتی و با قیمتی بسیار پایین تر از ارزش آن به شخص دیگری واگذار کند.

همچنین فرسایشی شدن این صف‌ها (به خصوص صف‌های فروش) می‌تواند اثرات نامطلوبی بر روان جمعی بازار داشته باشد. به عنوان نمونه می‌توان از شرکت‌های سیمانی در سال 84 و یا شرکت‌هایی مانند سرمایه‌گذاری غدیر و سرمایه‌گذاری بانکی ملی – که مدت‌های مدیدی صف فروش بودند- نام برد. (مورد آخر همچنان در صف فروش قرار دارد.)

نکته دیگر اینکه اگر نماد سهم‌هایی که با صف فروش و یا خرید مواجه ‌هستند به دلایلی همچون تعدیل پیش بینی سود، برگزاری مجمع سالانه یا مجمع افزایش سرمایه و . متوقف شود، در روز بازگشایی نماد، بازار با در‌نظر گرفتن وضعیت پیش از بسته شدن نماد به آن سهم قیمت می‌دهد، یعنی مثلا اگر سهم پیش از بسته شدن نمادش دارای صف فروش باشد، پس از بازگشایی، بازار آن قدر قیمت را پایین می‌آورد تا قیمت سهم را به نرخ تعادلی مورد نظر برساند، به دیگر سخن بازگشایی نمادها تمام تمهیدات قانون حجم مبنا را نقش بر آب می‌کند!

قانون جدید حجم مبنا؛ همه‌چیز درباره تغییرات جدید بورس

حجم مبنای جدید که از امروز در معاملات بازار سرمایه مبنا قرار می‌گیرد، شامل حال تمام شرکت‌ها چه بورسی و چه فرابورسی خواهد شد. اگر حجم معاملات روزانه یک شرکت کمتر از حد نصاب باشد، تغییرات قیمت پیش آمده به طور کامل در نظر گرفته نخواهد شد و حتما باید تعداد معاملات آنقدری بزرگ باشد که حجم مبنا را پوشش دهد

فرارو- قانون جدید بورس از امروز دوشنبه ۱۲ اسفندماه اجرایی شده و بر اساس آن شاهد تغییرات حجم مبنا هستیم. بر اساس قانون جدید حجم مبنا، از این به بعد نه‌تن‌ها شرکت‌های بورسی، بلکه شرکت‌های فرابورسی هم مشمول حجم مبنا شده و اگر حجم معاملات روزانه آن‌ها به حد نصاب نرسد، تغییرات قیمت به طور کامل در نظر گرفته نخواهد شد.

در این گزارش همه آن‌چیزی که باید درباره قانون جدید حجم مبنا در بورس بدانید را آورده‌ایم. اطلاعیه سازمان بورس از روز پنجشنبه هشتم اسفندماه منتشر شده و از امروز اجرایی می‌شود و می‌تواند تاثیر زیادی در معاملات بازار فرابورس داشته باشد.

قانون حجم مبنا در بورس یعنی چه؟

اگر می‌خواهید بدانید حجم مبنا چیست و به چه دردی می‌خورد، بهتر است از یک مثال شروع کنیم. فرض کنید در بازار ارز یک شهر کوچک، عده‌ای در حد ۱۰ نفر کنار خیابان جمع می‌شوند و شروع به معاملات ارز می‌کنند. آن‌ها دلار را بین خودشان با قیمت پنج هزار تومان خرید و فروش می‌کنند و هر کس از بیرون معاملات را بررسی کند، نتیجه می‌گیرد که دلار در حال حاضر پنج هزار تومان است. این در حالی است که صرفا عده محدودی در معاملات بازار ارز شرکت کرده و با معاملاتشان قیمت ارز را پنج هزار تومان تعیین کرده‌اند. در حالی که معاملات بازار ارز بسیار گسترده‌تر است و تنها در زمانی می‌توان قیمت کشف شده از معاملات را مبنا قرار داد، که تعداد دلار‌های معامله شده قابل توجه باشد. همین اتفاق در بازار بورس می‌افتد. اگر معاملات سهام یک نماد در طول یک روز کمتر از یک حد مشخص باشد، کشف قیمت به طور کامل انجام نخواهد شد. این حد، دقیقا همان حجم مبناست که پیش از این صرفا برای نماد‌های بورسی در نظر گرفته می‌شد.

حجم مبنا برای هر نماد به طور جداگانه محاسبه و از تابلوی آن قابل مشاهده است. برای مثال حجم مبنا در نماد فارس متعلق به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس ۱۴ میلیون سهم است. تعداد کل سهام قابل معامله این نماد در بورس به ۱۴۳ میلیارد سهم می‌رسد. امروز تا لحظه نگارش این متن که حدود یک ساعت از آغاز به کار معاملات گذشته، حدود ۶۴ میلیون سهام این شرکت معامله شده و با توجه به اینکه این رقم بالاتر از حجم مبناست، پس به طور کامل می‌توان برای کشف قیمت سهام روی آن حساب باز کرد. بر این اساس قیمت پایانی سهم یعنی ۸۶۰۶ ریال از میانگین کل معاملات انجام شده در طول روز به دست آمده است.

در طرف مقابل شرکت پدیده شیمی قرن با نماد قرن را در نظر بگیرید. یک میلیارد سهام این شرکت در حجم مبنا در سهام چیست بورس قابل خرید و فروش است. حجم مبنای این نماد دو میلیون و ۳۲۳ هزار سهم در نظر گرفته شده و همانطور که قابل ملاحظه است، امروز تا لحظه نگارش این متن تنها ۳۲۰ هزار سهم معامله شده و این یعنی هنوز حجم معاملات به حجم حجم مبنا در سهام چیست مبنا نرسیده است.

برای همین با اینکه کل معاملات امروز با قیمت ۲۴۹۱۹ ریال انجام شده، اما همچنان قیمت پایانی ۲۳۸۹۹ ریال است. در چنین شرایطی تغییرات قیمت پایانی به نسبت حجم معامله شده تا این لحظه با حجم مبنا انجام می‌شود. مثلا در اینجا تعداد سهام حجم مبنا در سهام چیست معامله شده در بازار تا این لحظه ۱۴ درصد حجم مبنا است و برای همین، صرفا ۱۴ درصد تغییرات قیمت روی نرخ پایانی تاثیر گذاشته. از آنجا که تغییر قیمت در معاملات انجام شده امروز پنج درصد بوده، قیمت پایانی ۱۴ درصد این رقم، یعنی هفت دهم درصد تغییر پیدا کرده است.

حجم مبنا چطور محاسبه می‌شود؟

فرمول محاسبه حجم مبنا چندان دشوار نیست. صرفا کافی است در طول روز به ازای هر ۱۰ هزار سهم یک شرکت، چهار سهم معامله شود. به عبارتی حجم مبنای هر شرکت، معادل ۰.۰۴ درصد کل سهام آن شرکت است. برای مثال اگر شرکتی دارای یک میلیارد سهام باشد، حجم مبنا ۴۰۰ هزار سهم محاسبه می‌شود. البته باید توجه داشته باشید که این قانون یک تبصره هم دارد. بر اساس این تبصره فرمول مورد نظر در صورتی اعمال می‌شود که حداقل ارزش مبنا برابر با پنج میلیارد تومان باشد.

همچنین حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌هایی که کمتر از دو هزار میلیارد تومان سرمایه دارند، ۱۰ میلیارد تومان و برای شرکت‌هایی که بالاتر از دو هزار میلیارد تومان ارزش دارند، ۱۲ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. ارزش مبنای هر نماد در اصل همان قیمت تمام شده حجم مبنا است. برای مثال اگر قیمت هر سهم یک شرکت هزار تومان باشد و حجم مبنای آن ۴۰۰ هزار سهم، ارزش مبنا برابر با ۴۰۰ میلیون تومان خواهد بود. در این قانون، قیمت پایانی سهم در معاملات روز چهارشنبه هر هفته ملاک تعیین ارزش مبنا خواهد بود.

اعداد و ارقام تبصره حجم مبنا هر سال تغییر می‌کند. پیش از این حجم مبنا صرفا برای شرکت‌های حاضر در بورس در نظر گرفته می‌شد و حالا فرابورسی‌ها هم مشمول قانون حجم مبنا شده‌اند. باید توجه داشته باشید که حداقل و حداکثر ارزش مبنا برای نماد‌های حاظر در بازار پایه متفاوت است. برای بازار‌های پایه حداقل ارزش مبنا در تابلو زرد دو میلیارد تومان، در تابلوی نارنجی یک میلیارد تومان و در تابلوی قرمز معادل ۵۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. ضمن اینکه حداکثر ارزش مبنای قابل اعمال بازار‌های پایه نیز همانند بازار‌های اول و دوم خواهد بود.

قانون جدید حجم مبنا چه تاثیری در بورس می‌گذارد؟

اگر سهام‌دار شرکت‌هایی هستید که روزانه حجم معاملات آن‌ها آنقدری بالاست که به راحتی حجم مبنا را پوشش می‌دهد، لازم نیست نگران باشید. تغییرات جدید حجم مبنا صرفا روی نماد‌هایی تاثیر می‌گذارند که حجم معاملات روزانه آن‌ها بسیار پایین باشد. نماد‌هایی که اغلب سهامشان دست عده‌ای خاص است و صرفا با خرید و فروش‌های سوری، قیمت سهام را بالا می‌برند. از این دست نماد‌ها در بازار پایه فرابورس به راحتی پیدا می‌شود. حالا تغییرات جدید حجم مبنا می‌تواند معاملات سهام این شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. چراکه دیگر نمی‌توان به صورت گروهی وارد یک سهم شد و با بالا بردن قیمت، سود کرد. در چنین شرایطی شاهد از رونق افتادن خرید‌های گروهی در نماد شرکت‌های کوچک خواهیم بود.